91. สงฺฆุโปสถาทิปฺปเภทํ

[168] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส ตทหุโปสเถ จตฺตาโร ภิกฺขู วิหรนฺติฯ อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘ภควตา ปญฺญตฺตํ ‘อุโปสโถ กาตพฺโพ’ติ, มยญฺจมฺหา จตฺตาโร ชนา, กถํ นุ โข อมฺเหหิ อุโปสโถ กาตพฺโพ’’ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ อนุชานามิ, ภิกฺขเว, จตุนฺนํ ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิตุนฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส ตทหุโปสเถ ตโย ภิกฺขู วิหรนฺติฯ อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘ภควตา อนุญฺญาตํ จตุนฺนํ ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิตุํ, มยญฺจมฺหา ตโย ชนา, กถํ นุ โข อมฺเหหิ อุโปสโถ กาตพฺโพ’’ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ติณฺณํ ปาริสุทฺธิอุโปสถํ กาตุํฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, กาตพฺโพฯ พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน เต ภิกฺขู ญาเปตพฺพา –

‘‘สุณนฺตุ เม อายสฺมนฺตาฯ อชฺชุโปสโถ ปนฺนรโสฯ ยทายสฺมนฺตานํ ปตฺตกลฺลํ, มยํ อญฺญมญฺญํ ปาริสุทฺธิอุโปสถํ กเรยฺยามา’’ติฯ

เถเรน ภิกฺขุนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา เต ภิกฺขู เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘ปริสุทฺโธ อหํ, อาวุโส; ปริสุทฺโธติ มํ ธาเรถฯ ปริสุทฺโธ อหํ, อาวุโส; ปริสุทฺโธติ มํ ธาเรถฯ ปริสุทฺโธ อหํ, อาวุโส; ปริสุทฺโธติ มํ ธาเรถา’’ติฯ

นวเกน ภิกฺขุนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา เต ภิกฺขู เอวมสฺสุ วจนียา – ‘‘ปริสุทฺโธ อหํ, ภนฺเต; ปริสุทฺโธติ มํ ธาเรถฯ ปริสุทฺโธ อหํ, ภนฺเต; ปริสุทฺโธติ มํ ธาเรถฯ ปริสุทฺโธ อหํ, ภนฺเต; ปริสุทฺโธติ มํ ธาเรถา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส ตทหุโปสเถ ทฺเว ภิกฺขู วิหรนฺติฯ อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘ภควตา อนุญฺญาตํ จตุนฺนํ ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิตุํ, ติณฺณนฺนํ ปาริสุทฺธิอุโปสถํ กาตุํฯ มยญฺจมฺหา ทฺเว ชนาฯ กถํ นุ โข อมฺเหหิ อุโปสโถ กาตพฺโพ’’ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ทฺวินฺนํ ปาริสุทฺธิอุโปสถํ กาตุํ ฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, กาตพฺโพฯ เถเรน ภิกฺขุนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา นโว ภิกฺขุ เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ปริสุทฺโธ อหํ, อาวุโส; ปริสุทฺโธติ มํ ธาเรหิฯ ปริสุทฺโธ อหํ, อาวุโส; ปริสุทฺโธติ มํ ธาเรหิฯ ปริสุทฺโธ อหํ, อาวุโส; ปริสุทฺโธติ มํ ธาเรหี’’ติฯ

นวเกน ภิกฺขุนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา เถโร ภิกฺขุ เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘ปริสุทฺโธ อหํ, ภนฺเต; ปริสุทฺโธติ มํ ธาเรถฯ ปริสุทฺโธ อหํ, ภนฺเต; ปริสุทฺโธติ มํ ธาเรถฯ ปริสุทฺโธ อหํ, ภนฺเต; ปริสุทฺโธติ มํ ธาเรถา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส ตทหุโปสเถ เอโก ภิกฺขุ วิหรติฯ อถ โข ตสฺส ภิกฺขุโน เอตทโหสิ – ‘‘ภควตา อนุญฺญาตํ จตุนฺนํ ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิตุํ, ติณฺณนฺนํ ปาริสุทฺธิอุโปสถํ กาตุํ, ทฺวินฺนํ ปาริสุทฺธิอุโปสถํ กาตุํฯ อหญฺจมฺหิ เอกโกฯ กถํ นุ โข มยา อุโปสโถ กาตพฺโพ’’ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ อิธ ปน, ภิกฺขเว, อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส ตทหุโปสเถ เอโก ภิกฺขุ วิหรติฯ เตน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา ยตฺถ ภิกฺขู ปฏิกฺกมนฺติ อุปฏฺฐานสาลาย วา, มณฺฑเป วา, รุกฺขมูเล วา, โส เทโส สมฺมชฺชิตฺวา ปานียํ ปริโภชนียํ อุปฏฺฐาเปตฺวา อาสนํ ปญฺญเปตฺวา ปทีปํ กตฺวา นิสีทิตพฺพํฯ สเจ อญฺเญ ภิกฺขู อาคจฺฉนฺติ, เตหิ สทฺธิํ อุโปสโถ กาตพฺโพฯ โน เจ อาคจฺฉนฺติ, อชฺช เม อุโปสโถติ อธิฏฺฐาตพฺโพฯ โน เจ อธิฏฺฐเหยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

ตตฺร, ภิกฺขเว, ยตฺถ จตฺตาโร ภิกฺขู วิหรนฺติ, น เอกสฺส ปาริสุทฺธิํ อาหริตฺวา ตีหิ ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิตพฺพํฯ อุทฺทิเสยฺยุํ เจ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ ตตฺร, ภิกฺขเว, ยตฺถ ตโย ภิกฺขู วิหรนฺติ, น เอกสฺส ปาริสุทฺธิํ อาหริตฺวา ทฺวีหิ ปาริสุทฺธิอุโปสโถ กาตพฺโพฯ กเรยฺยุํ เจ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ ตตฺร, ภิกฺขเว, ยตฺถ ทฺเว ภิกฺขู วิหรนฺติ, น เอกสฺส ปาริสุทฺธิํ อาหริตฺวา เอเกน อธิฏฺฐาตพฺโพฯ อธิฏฺฐเหยฺย เจ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติฯ

92. อาปตฺติปฏิกมฺมวิธิ

[169] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ตทหุโปสเถ อาปตฺติํ อาปนฺโน โหติฯ อถ โข ตสฺส ภิกฺขุโน เอตทโหสิ – ‘‘ภควตา ปญฺญตฺตํ ‘น สาปตฺติเกน อุโปสโถ กาตพฺโพ’ติฯ อหญฺจมฺหิ อาปตฺติํ อาปนฺโนฯ กถํ นุ โข มยา ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ตทหุโปสเถ อาปตฺติํ อาปนฺโน โหติฯ เตน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา เอกํ ภิกฺขุํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อหํ, อาวุโส, อิตฺถนฺนามํ อาปตฺติํ อาปนฺโน, ตํ ปฏิเทเสมี’’ติฯ เตน วตฺตพฺโพ – ‘‘ปสฺสสี’’ติฯ ‘‘อาม ปสฺสามี’’ติฯ ‘‘อายติํ สํวเรยฺยาสี’’ติฯ

อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ตทหุโปสเถ อาปตฺติยา เวมติโก โหติฯ เตน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา เอกํ ภิกฺขุํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทิตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อหํ, อาวุโส, อิตฺถนฺนามาย อาปตฺติยา เวมติโก; ยทา นิพฺเพมติโก ภวิสฺสามิ, ตทา ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริสฺสามี’’ติ วตฺวา อุโปสโถ กาตพฺโพ, ปาติโมกฺขํ โสตพฺพํ, น ตฺเวว ตปฺปจฺจยา อุโปสถสฺส อนฺตราโย กาตพฺโพติฯ

เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สภาคํ อาปตฺติํ เทเสนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ น, ภิกฺขเว, สภาคา อาปตฺติ เทเสตพฺพาฯ โย เทเสยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติฯ

เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู สภาคํ อาปตฺติํ ปฏิคฺคณฺหนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ น, ภิกฺขเว, สภาคา อาปตฺติ ปฏิคฺคเหตพฺพาฯ โย ปฏิคฺคณฺเหยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติฯ

93. อาปตฺติอาวิกรณวิธิ

[170] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ปาติโมกฺเข อุทฺทิสฺสมาเน อาปตฺติํ สรติฯ อถ โข ตสฺส ภิกฺขุโน เอตทโหสิ – ‘‘ภควตา ปญฺญตฺตํ ‘น สาปตฺติเกน อุโปสโถ กาตพฺโพ’ติฯ อหญฺจมฺหิ อาปตฺติํ อาปนฺโนฯ กถํ นุ โข มยา ปฏิปชฺชิตพฺพ’’นฺติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ

อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ปาติโมกฺเข อุทฺทิสฺสมาเน อาปตฺติํ สรติฯ เตน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา สามนฺโต ภิกฺขุ เอวมสฺส วจนีโย – ‘‘อหํ, อาวุโส, อิตฺถนฺนามํ อาปตฺติํ อาปนฺโนฯ อิโต วุฏฺฐหิตฺวา ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริสฺสามี’’ติ วตฺวา อุโปสโถ กาตพฺโพ, ปาติโมกฺขํ โสตพฺพํ, น ตฺเวว ตปฺปจฺจยา อุโปสถสฺส อนฺตราโย กาตพฺโพฯ

อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ปาติโมกฺเข อุทฺทิสฺสมาเน อาปตฺติยา เวมติโก โหติฯ