สุขา มตฺเตยฺยตา โลเก, อโถ เปตฺเตยฺยตา สุขา;

สุขา สามญฺญตา โลเก, อโถ พฺรหฺมญฺญตา สุขาฯ

[333]

สุขํ ยาว ชรา สีลํ, สุขา สทฺธา ปติฏฺฐิตา;

สุโข ปญฺญาย ปฏิลาโภ, ปาปานํ อกรณํ สุขํฯ

นาควคฺโค เตวีสติโม นิฏฺฐิโตฯ

24. ตณฺหาวคฺโค

[334]

มนุชสฺส ปมตฺตจาริโน, ตณฺหา วฑฺฒติ มาลุวา วิย;

โส ปฺลวตี [ปฺลวติ (สี. ปี.), ปลเวตี (ก.), อุปฺลวติ (?)] หุรา หุรํ, ผลมิจฺฉํว วนสฺมิ วานโรฯ

[335]

ยํ เอสา สหเต ชมฺมี, ตณฺหา โลเก วิสตฺติกา;

โสกา ตสฺส ปวฑฺฒนฺติ, อภิวฏฺฐํว [อภิวฑฺฒํว (สฺยา.), อภิวฏฺฏํว (ปี.), อภิวุฑฺฒํว (ก.)] พีรณํฯ

[336]

โย เจตํ สหเต ชมฺมิํ, ตณฺหํ โลเก ทุรจฺจยํ;

โสกา ตมฺหา ปปตนฺติ, อุทพินฺทุว โปกฺขราฯ

[337]

ตํ โว วทามิ ภทฺทํ โว, ยาวนฺเตตฺถ สมาคตา;

ตณฺหาย มูลํ ขณถ, อุสีรตฺโถว พีรณํ;

มา โว นฬํว โสโตว, มาโร ภญฺชิ ปุนปฺปุนํฯ

[338]

ยถาปิ มูเล อนุปทฺทเว ทฬฺเห, ฉินฺโนปิ รุกฺโข ปุนเรว รูหติ;

เอวมฺปิ ตณฺหานุสเย อนูหเต, นิพฺพตฺตตี ทุกฺขมิทํ ปุนปฺปุนํฯ

[339]

ยสฺส ฉตฺติํสติ โสตา, มนาปสวนา ภุสา;

มาหา [วาหา (สี. สฺยา. ปี.)] วหนฺติ ทุทฺทิฏฺฐิํ, สงฺกปฺปา ราคนิสฺสิตาฯ

[340]

สวนฺติ สพฺพธิ โสตา, ลตา อุปฺปชฺช [อุพฺภิชฺช (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] ติฏฺฐติ;

ตญฺจ ทิสฺวา ลตํ ชาตํ, มูลํ ปญฺญาย ฉินฺทถฯ

[341]

สริตานิ สิเนหิตานิ จ, โสมนสฺสานิ ภวนฺติ ชนฺตุโน;

เต สาตสิตา สุเขสิโน, เต เว ชาติชรูปคา นราฯ

[342]

ตสิณาย ปุรกฺขตา ปชา, ปริสปฺปนฺติ สโสว พนฺธิโต [พาธิโต (พหูสุ)];

สํโยชนสงฺคสตฺตกา, ทุกฺขมุเปนฺติ ปุนปฺปุนํ จิรายฯ

[343]

ตสิณาย ปุรกฺขตา ปชา, ปริสปฺปนฺติ สโสว พนฺธิโต;

ตสฺมา ตสิณํ วิโนทเย, อากงฺขนฺต [ภิกฺขู อากงฺขี (สี.), ภิกฺขุ อากงฺขํ (สฺยา.)] วิราคมตฺตโนฯ

[344]

โย นิพฺพนโถ วนาธิมุตฺโต, วนมุตฺโต วนเมว ธาวติ;

ตํ ปุคฺคลเมถ ปสฺสถ, มุตฺโต พนฺธนเมว ธาวติฯ

[345]

น ตํ ทฬฺหํ พนฺธนมาหุ ธีรา, ยทายสํ ทารุชปพฺพชญฺจ [ทารูชํ พพฺพชญฺจ (สี. ปี.)];

สารตฺตรตฺตา มณิกุณฺฑเลสุ, ปุตฺเตสุ ทาเรสุ จ ยา อเปกฺขาฯ

[346]

เอตํ ทฬฺหํ พนฺธนมาหุ ธีรา, โอหารินํ สิถิลํ ทุปฺปมุญฺจํ;

เอตมฺปิ เฉตฺวาน ปริพฺพชนฺติ, อนเปกฺขิโน กามสุขํ ปหายฯ

[347]

เย ราครตฺตานุปตนฺติ โสตํ, สยํกตํ มกฺกฏโกว ชาลํ;

เอตมฺปิ เฉตฺวาน วชนฺติ ธีรา, อนเปกฺขิโน สพฺพทุกฺขํ ปหายฯ

[348]

มุญฺจ ปุเร มุญฺจ ปจฺฉโต, มชฺเฌ มุญฺจ ภวสฺส ปารคู;

สพฺพตฺถ วิมุตฺตมานโส, น ปุนํ ชาติชรํ อุเปหิสิฯ

[349]

วิตกฺกมถิตสฺส ชนฺตุโน, ติพฺพราคสฺส สุภานุปสฺสิโน;

ภิยฺโย ตณฺหา ปวฑฺฒติ, เอส โข ทฬฺหํ [เอส คาฬฺหํ (ก.)] กโรติ พนฺธนํฯ

[350]

วิตกฺกูปสเม จ [วิตกฺกูปสเมว (ก.)] โย รโต, อสุภํ ภาวยเต สทา สโต;

เอส [เอโส (?)] โข พฺยนฺติ กาหิติ, เอส [เอโส (?)] เฉจฺฉติ มารพนฺธนํฯ

[351]

นิฏฺฐงฺคโต อสนฺตาสี, วีตตณฺโห อนงฺคโณ;

อจฺฉินฺทิ ภวสลฺลานิ, อนฺติโมยํ สมุสฺสโยฯ

[352]

วีตตณฺโห อนาทาโน, นิรุตฺติปทโกวิโท;

อกฺขรานํ สนฺนิปาตํ, ชญฺญา ปุพฺพาปรานิ จ;

ส เว ‘‘อนฺติมสารีโร, มหาปญฺโญ มหาปุริโส’’ติ วุจฺจติฯ

[353]

สพฺพาภิภู สพฺพวิทูหมสฺมิ, สพฺเพสุ ธมฺเมสุ อนูปลิตฺโต;

สพฺพญฺชโห ตณฺหกฺขเย วิมุตฺโต, สยํ อภิญฺญาย กมุทฺทิเสยฺยํฯ

[354]

สพฺพทานํ ธมฺมทานํ ชินาติ, สพฺพรสํ ธมฺมรโส ชินาติ;

สพฺพรติํ ธมฺมรติ ชินาติ, ตณฺหกฺขโย สพฺพทุกฺขํ ชินาติฯ

[355]

หนนฺติ โภคา ทุมฺเมธํ, โน จ ปารคเวสิโน;

โภคตณฺหาย ทุมฺเมโธ, หนฺติ อญฺเญว อตฺตนํฯ

[356]

ติณโทสานิ เขตฺตานิ, ราคโทสา อยํ ปชา;

ตสฺมา หิ วีตราเคสุ, ทินฺนํ โหติ มหปฺผลํฯ

[357]

ติณโทสานิ เขตฺตานิ, โทสโทสา อยํ ปชา;

ตสฺมา หิ วีตโทเสสุ, ทินฺนํ โหติ มหปฺผลํฯ

[358]

ติณโทสานิ เขตฺตานิ, โมหโทสา อยํ ปชา;

ตสฺมา หิ วีตโมเหสุ, ทินฺนํ โหติ มหปฺผลํฯ

[359]

(ติณโทสานิ เขตฺตานิ, อิจฺฉาโทสา อยํ ปชา;

ตสฺมา หิ วิคติจฺเฉสุ, ทินฺนํ โหติ มหปฺผลํฯ) [( ) วิเทสโปตฺถเกสุ นตฺถิ, อฏฺฐกถายมฺปิ น ทิสฺสติ]

ติณโทสานิ เขตฺตานิ, ตณฺหาโทสา อยํ ปชา;

ตสฺมา หิ วีตตณฺเหสุ, ทินฺนํ โหติ มหปฺผลํฯ

ตณฺหาวคฺโค จตุวีสติโม นิฏฺฐิโตฯ

25. ภิกฺขุวคฺโค

[360]

จกฺขุนา สํวโร สาธุ, สาธุ โสเตน สํวโร;

ฆาเนน สํวโร สาธุ, สาธุ ชิวฺหาย สํวโรฯ

[361]

กาเยน สํวโร สาธุ, สาธุ วาจาย สํวโร;

มนสา สํวโร สาธุ, สาธุ สพฺพตฺถ สํวโร;

สพฺพตฺถ สํวุโต ภิกฺขุ, สพฺพทุกฺขา ปมุจฺจติฯ

[362]

หตฺถสํยโต ปาทสํยโต, วาจาสํยโต สํยตุตฺตโม;

อชฺฌตฺตรโต สมาหิโต, เอโก สนฺตุสิโต ตมาหุ ภิกฺขุํฯ

[363]

โย มุขสํยโต ภิกฺขุ, มนฺตภาณี อนุทฺธโต;

อตฺถํ ธมฺมญฺจ ทีเปติ, มธุรํ ตสฺส ภาสิตํฯ

[364]