ปาปานิ ปริวชฺเชติ, ส มุนี เตน โส มุนิ;
โย มุนาติ อุโภ โลเก, ‘‘มุนิ’’ เตน ปวุจฺจติฯ
[270]
น เตน อริโย โหติ, เยน ปาณานิ หิํสติ;
อหิํสา สพฺพปาณานํ, ‘‘อริโย’’ติ ปวุจฺจติฯ
[271]
น สีลพฺพตมตฺเตน, พาหุสจฺเจน วา ปน;
อถ วา สมาธิลาเภน, วิวิตฺตสยเนน วาฯ
[272]
ผุสามิ เนกฺขมฺมสุขํ, อปุถุชฺชนเสวิตํ;
ภิกฺขุ วิสฺสาสมาปาทิ, อปฺปตฺโต อาสวกฺขยํฯ
ธมฺมฏฺฐวคฺโค เอกูนวีสติโม นิฏฺฐิโตฯ
20. มคฺควคฺโค
[273]
มคฺคานฏฺฐงฺคิโก เสฏฺโฐ, สจฺจานํ จตุโร ปทา;
วิราโค เสฏฺโฐ ธมฺมานํ, ทฺวิปทานญฺจ จกฺขุมาฯ
[274]
เอเสว [เอโสว (สี. ปี.)] มคฺโค นตฺถญฺโญ, ทสฺสนสฺส วิสุทฺธิยา;
เอตญฺหิ ตุมฺเห ปฏิปชฺชถ, มารสฺเสตํ ปโมหนํฯ
[275]
เอตญฺหิ ตุมฺเห ปฏิปนฺนา, ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสถ;
อกฺขาโต โว [อกฺขาโต เว (สี. ปี.)] มยา มคฺโค, อญฺญาย สลฺลกนฺตนํ [สลฺลสนฺถนํ (สี. ปี.), สลฺลสตฺถนํ (สฺยา.)]ฯ
[276]
ตุมฺเหหิ กิจฺจมาตปฺปํ, อกฺขาตาโร ตถาคตา;
ปฏิปนฺนา ปโมกฺขนฺติ, ฌายิโน มารพนฺธนาฯ
[277]
‘‘สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา’’ติ, ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ;
อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยาฯ
[278]
‘‘สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขา’’ติ, ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ;
อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยาฯ
[279]
‘‘สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตา’’ติ, ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ;
อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข, เอส มคฺโค วิสุทฺธิยาฯ
[280]
อุฏฺฐานกาลมฺหิ อนุฏฺฐหาโน, ยุวา พลี อาลสิยํ อุเปโต;
สํสนฺนสงฺกปฺปมโน [อสมฺปนฺนสงฺกปฺปมโน (ก.)] กุสีโต, ปญฺญาย มคฺคํ อลโส น วินฺทติฯ
[281]
วาจานุรกฺขี มนสา สุสํวุโต, กาเยน จ นากุสลํ กยิรา [อกุสลํ น กยิรา (สี. สฺยา. กํ. ปี.)];
เอเต ตโย กมฺมปเถ วิโสธเย, อาราธเย มคฺคมิสิปฺปเวทิตํฯ
[282]
โยคา เว ชายตี [ชายเต (กตฺถจิ)] ภูริ, อโยคา ภูริสงฺขโย;
เอตํ ทฺเวธาปถํ ญตฺวา, ภวาย วิภวาย จ;
ตถาตฺตานํ นิเวเสยฺย, ยถา ภูริ ปวฑฺฒติฯ
[283]
วนํ ฉินฺทถ มา รุกฺขํ, วนโต ชายเต ภยํ;
เฉตฺวา วนญฺจ วนถญฺจ, นิพฺพนา โหถ ภิกฺขโวฯ
[284]
ยาว หิ วนโถ น ฉิชฺชติ, อณุมตฺโตปิ นรสฺส นาริสุ;
ปฏิพทฺธมโนว [ปฏิพนฺธมโนว (ก.)] ตาว โส, วจฺโฉ ขีรปโกว [ขีรปาโนว (ปี.)] มาตริฯ
[285]
อุจฺฉินฺท สิเนหมตฺตโน กุมุทํ สารทิกํว [ปาณินา];
สนฺติมคฺคเมว พฺรูหย, นิพฺพานํ สุคเตน เทสิตํฯ
[286]
อิธ วสฺสํ วสิสฺสามิ, อิธ เหมนฺตคิมฺหิสุ;
อิติ พาโล วิจินฺเตติ, อนฺตรายํ น พุชฺฌติฯ
[287]
ตํ ปุตฺตปสุสมฺมตฺตํ, พฺยาสตฺตมนสํ นรํ;
สุตฺตํ คามํ มโหโฆว, มจฺจุ อาทาย คจฺฉติฯ
[288]
น สนฺติ ปุตฺตา ตาณาย, น ปิตา นาปิ พนฺธวา;
อนฺตเกนาธิปนฺนสฺส, นตฺถิ ญาตีสุ ตาณตาฯ
[289]
เอตมตฺถวสํ ญตฺวา, ปณฺฑิโต สีลสํวุโต;
นิพฺพานคมนํ มคฺคํ, ขิปฺปเมว วิโสธเยฯ
มคฺควคฺโค วีสติโม นิฏฺฐิโตฯ
21. ปกิณฺณกวคฺโค
[290]
มตฺตาสุขปริจฺจาคา , ปสฺเส เจ วิปุลํ สุขํ;
จเช มตฺตาสุขํ ธีโร, สมฺปสฺสํ วิปุลํ สุขํฯ
[291]
ปรทุกฺขูปธาเนน, อตฺตโน [โย อตฺตโน (สฺยา. ปี. ก.)] สุขมิจฺฉติ;
เวรสํสคฺคสํสฏฺโฐ, เวรา โส น ปริมุจฺจติฯ
[292]
ยญฺหิ กิจฺจํ อปวิทฺธํ [ตทปวิทฺธํ (สี. สฺยา.)], อกิจฺจํ ปน กยิรติ;
อุนฺนฬานํ ปมตฺตานํ, เตสํ วฑฺฒนฺติ อาสวาฯ
[293]
เยสญฺจ สุสมารทฺธา, นิจฺจํ กายคตา สติ;
อกิจฺจํ เต น เสวนฺติ, กิจฺเจ สาตจฺจการิโน;
สตานํ สมฺปชานานํ, อตฺถํ คจฺฉนฺติ อาสวาฯ
[294]
มาตรํ ปิตรํ หนฺตฺวา, ราชาโน ทฺเว จ ขตฺติเย;
รฏฺฐํ สานุจรํ หนฺตฺวา, อนีโฆ ยาติ พฺราหฺมโณฯ
[295]
มาตรํ ปิตรํ หนฺตฺวา, ราชาโน ทฺเว จ โสตฺถิเย;
เวยคฺฆปญฺจมํ หนฺตฺวา, อนีโฆ ยาติ พฺราหฺมโณฯ
[296]
สุปฺปพุทฺธํ ปพุชฺฌนฺติ, สทา โคตมสาวกา;
เยสํ ทิวา จ รตฺโต จ, นิจฺจํ พุทฺธคตา สติฯ
[297]
สุปฺปพุทฺธํ ปพุชฺฌนฺติ, สทา โคตมสาวกา;
เยสํ ทิวา จ รตฺโต จ, นิจฺจํ ธมฺมคตา สติฯ
[298]