7. โธวนสุตฺตํ

[107] ‘‘อตฺถิ, ภิกฺขเว, ทกฺขิเณสุ ชนปเทสุ โธวนํ นามฯ ตตฺถ โหติ อนฺนมฺปิ ปานมฺปิ ขชฺชมฺปิ โภชฺชมฺปิ เลยฺยมฺปิ เปยฺยมฺปิ นจฺจมฺปิ คีตมฺปิ วาทิตมฺปิฯ อตฺเถตํ, ภิกฺขเว, โธวนํ; ‘เนตํ นตฺถี’ติ วทามิฯ ตญฺจ โข เอตํ, ภิกฺขเว, โธวนํ หีนํ คมฺมํ โปถุชฺชนิกํ อนริยํ อนตฺถสํหิตํ น นิพฺพิทาย น วิราคาย น นิโรธาย น อุปสมาย น อภิญฺญาย น สมฺโพธาย น นิพฺพานาย สํวตฺตติฯ

‘‘อหญฺจ โข, ภิกฺขเว, อริยํ โธวนํ เทเสสฺสามิ, ยํ โธวนํ เอกนฺตนิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย อุปสมาย อภิญฺญาย สมฺโพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตติ, ยํ โธวนํ อาคมฺม ชาติธมฺมา สตฺตา ชาติยา ปริมุจฺจนฺติ, ชราธมฺมา สตฺตา ชราย ปริมุจฺจนฺติ, มรณธมฺมา สตฺตา มรเณน ปริมุจฺจนฺติ, โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสธมฺมา สตฺตา โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาเสหิ ปริมุจฺจนฺติฯ ตํ สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ; ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –

‘‘กตมญฺจ ตํ, ภิกฺขเว, อริยํ โธวนํ, (ยํ โธวนํ) [( ) นตฺถิ สฺยามโปตฺถเก] เอกนฺตนิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย อุปสมาย อภิญฺญาย สมฺโพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตติ, ยํ โธวนํ อาคมฺม ชาติธมฺมา สตฺตา ชาติยา ปริมุจฺจนฺติ, ชราธมฺมา สตฺตา ชราย ปริมุจฺจนฺติ, มรณธมฺมา สตฺตา มรเณน ปริมุจฺจนฺติ, โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสธมฺมา สตฺตา โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาเสหิ ปริมุจฺจนฺติ?

‘‘สมฺมาทิฏฺฐิกสฺส, ภิกฺขเว, มิจฺฉาทิฏฺฐิ นิทฺโธตา โหติ; เย จ มิจฺฉาทิฏฺฐิปจฺจยา อเนเก ปาปกา อกุสลา ธมฺมา สมฺภวนฺติ เต จสฺส นิทฺโธตา โหนฺติ; สมฺมาทิฏฺฐิปจฺจยา จ อเนเก กุสลา ธมฺมา ภาวนาปาริปูริํ คจฺฉนฺติฯ

‘‘สมฺมาสงฺกปฺปสฺส, ภิกฺขเว, มิจฺฉาสงฺกปฺโป นิทฺโธโต โหติ…เป.… สมฺมาวาจสฺส, ภิกฺขเว, มิจฺฉาวาจา นิทฺโธตา โหติ… สมฺมากมฺมนฺตสฺส, ภิกฺขเว, มิจฺฉากมฺมนฺโต นิทฺโธโต โหติ… สมฺมาอาชีวสฺส, ภิกฺขเว, มิจฺฉาอาชีโว นิทฺโธโต โหติ… สมฺมาวายามสฺส, ภิกฺขเว, มิจฺฉาวายาโม นิทฺโธโต โหติ… สมฺมาสติสฺส, ภิกฺขเว, มิจฺฉาสติ นิทฺโธตา โหติ… สมฺมาสมาธิสฺส, ภิกฺขเว, มิจฺฉาสมาธิ นิทฺโธโต โหติ… สมฺมาญาณิสฺส, ภิกฺขเว, มิจฺฉาญาณํ นิทฺโธตํ โหติ…เป.…ฯ

‘‘สมฺมาวิมุตฺติสฺส , ภิกฺขเว, มิจฺฉาวิมุตฺติ นิทฺโธตา โหติ; เย จ มิจฺฉาวิมุตฺติปจฺจยา อเนเก ปาปกา อกุสลา ธมฺมา สมฺภวนฺติ เต จสฺส นิทฺโธตา โหนฺติ; สมฺมาวิมุตฺติปจฺจยา จ อเนเก กุสลา ธมฺมา ภาวนาปาริปูริํ คจฺฉนฺติฯ อิทํ โข ตํ, ภิกฺขเว, อริยํ โธวนํ เอกนฺตนิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย อุปสมาย อภิญฺญาย สมฺโพธาย นิพฺพานาย สํวตฺตติ, ยํ โธวนํ อาคมฺม ชาติธมฺมา สตฺตา ชาติยา ปริมุจฺจนฺติ, ชราธมฺมา สตฺตา ชราย ปริมุจฺจนฺติ, มรณธมฺมา สตฺตา มรเณน ปริมุจฺจนฺติ, โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสธมฺมา สตฺตา โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาเสหิ ปริมุจฺจนฺตี’’ติฯ สตฺตมํฯ

8. ติกิจฺฉกสุตฺตํ

[108] ‘‘ติกิจฺฉกา , ภิกฺขเว, วิเรจนํ เทนฺติ ปิตฺตสมุฏฺฐานานมฺปิ อาพาธานํ ปฏิฆาตาย, เสมฺหสมุฏฺฐานานมฺปิ อาพาธานํ ปฏิฆาตาย, วาตสมุฏฺฐานานมฺปิ อาพาธานํ ปฏิฆาตายฯ อตฺเถตํ, ภิกฺขเว, วิเรจนํ; ‘เนตํ นตฺถี’ติ วทามิฯ ตญฺจ โข เอตํ, ภิกฺขเว, วิเรจนํ สมฺปชฺชติปิ วิปชฺชติปิฯ

‘‘อหญฺจ โข, ภิกฺขเว, อริยํ วิเรจนํ เทเสสฺสามิ, ยํ วิเรจนํ สมฺปชฺชติเยว โน วิปชฺชติ, ยํ วิเรจนํ อาคมฺม ชาติธมฺมา สตฺตา ชาติยา ปริมุจฺจนฺติ, ชราธมฺมา สตฺตา ชราย ปริมุจฺจนฺติ, มรณธมฺมา สตฺตา มรเณน ปริมุจฺจนฺติ, โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสธมฺมา สตฺตา โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาเสหิ ปริมุจฺจนฺติฯ ตํ สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ; ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –

‘‘กตมญฺจ ตํ, ภิกฺขเว, อริยํ วิเรจนํ, ยํ วิเรจนํ สมฺปชฺชติเยว โน วิปชฺชติ, ยํ วิเรจนํ อาคมฺม ชาติธมฺมา สตฺตา ชาติยา ปริมุจฺจนฺติ, ชราธมฺมา สตฺตา ชราย ปริมุจฺจนฺติ, มรณธมฺมา สตฺตา มรเณน ปริมุจฺจนฺติ , โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสธมฺมา สตฺตา โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาเสหิ ปริมุจฺจนฺติ?

‘‘สมฺมาทิฏฺฐิกสฺส, ภิกฺขเว, มิจฺฉาทิฏฺฐิ วิริตฺตา โหติ; เย จ มิจฺฉาทิฏฺฐิปจฺจยา อเนเก ปาปกา อกุสลา ธมฺมา สมฺภวนฺติ เต จสฺส วิริตฺตา โหนฺติ; สมฺมาทิฏฺฐิปจฺจยา จ อเนเก กุสลา ธมฺมา ภาวนาปาริปูริํ คจฺฉนฺติฯ