‘‘อากงฺเขยฺย เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ‘ภยเภรวสโห อสฺสํ, น จ มํ ภยเภรโว สเหยฺย, อุปฺปนฺนํ ภยเภรวํ อภิภุยฺย อภิภุยฺย วิหเรยฺย’นฺติ, สีเลสฺเววสฺส…เป.… พฺรูเหตา สุญฺญาคารานํฯ

‘‘อากงฺเขยฺย เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ‘จตุนฺนํ ฌานานํ อาภิเจตสิกานํ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารานํ นิกามลาภี อสฺสํ อกิจฺฉลาภี อกสิรลาภี’ติ, สีเลสฺเววสฺส…เป.… พฺรูเหตา สุญฺญาคารานํฯ

‘‘อากงฺเขยฺย เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ‘อาสวานํ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺติํ ปญฺญาวิมุตฺติํ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหเรยฺย’นฺติ, สีเลสฺเววสฺส ปริปูรการี อชฺฌตฺตํ เจโตสมถมนุยุตฺโต อนิรากตชฺฌาโน วิปสฺสนาย สมนฺนาคโต พฺรูเหตา สุญฺญาคารานํฯ

‘‘‘สมฺปนฺนสีลา, ภิกฺขเว, วิหรถ สมฺปนฺนปาติโมกฺขา, ปาติโมกฺขสํวรสํวุตา วิหรถ อาจารโคจรสมฺปนฺนา อณุมตฺเตสุ วชฺเชสุ ภยทสฺสาวิโน, สมาทาย สิกฺขถ สิกฺขาปเทสู’ติ, อิติ ยํ ตํ วุตฺตํ, อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺต’’นฺติฯ ปฐมํฯ

2. กณฺฏกสุตฺตํ

[72] เอกํ สมยํ ภควา เวสาลิยํ วิหรติ มหาวเน กูฏาคารสาลายํ สมฺพหุเลหิ อภิญฺญาเตหิ อภิญฺญาเตหิ เถเรหิ สาวเกหิ สทฺธิํ – อายสฺมตา จ จาเลน [ปาเลน (สฺยา.)], อายสฺมตา จ อุปจาเลน [อุปฺปาเลน (สฺยา.)], อายสฺมตา จ กุกฺกุเฏน [กกฺกเฏน (สี. สฺยา.)], อายสฺมตา จ กฬิมฺเภน [กวิมฺเภน (สี.)], อายสฺมตา จ นิกเฏน [กเฏน (สี.)], อายสฺมตา จ กฏิสฺสเหน; อญฺเญหิ จ อภิญฺญาเตหิ อภิญฺญาเตหิ เถเรหิ สาวเกหิ สทฺธิํฯ

เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา อภิญฺญาตา อภิญฺญาตา ลิจฺฉวี ภทฺเรหิ ภทฺเรหิ ยาเนหิ ปรปุราย [ปรํปุราย (สฺยา. อฏฺฐ.)] อุจฺจาสทฺทา มหาสทฺทา มหาวนํ อชฺโฌคาหนฺติ ภควนฺตํ ทสฺสนายฯ

อถ โข เตสํ อายสฺมนฺตานํ เอตทโหสิ – ‘‘อิเม โข สมฺพหุลา อภิญฺญาตา อภิญฺญาตา ลิจฺฉวี ภทฺเรหิ ภทฺเรหิ ยาเนหิ ปรปุราย อุจฺจาสทฺทา มหาสทฺทา มหาวนํ อชฺโฌคาหนฺติ ภควนฺตํ ทสฺสนายฯ ‘สทฺทกณฺฏกา โข ปน ฌานา’ วุตฺตา ภควตาฯ ยํนูน มยํ เยน โคสิงฺคสาลวนทาโย เตนุปสงฺกเมยฺยาม ฯ ตตฺถ มยํ อปฺปสทฺทา อปฺปากิณฺณา ผาสุํ [ผาสุ (สฺยา. ก.)] วิหเรยฺยามา’’ติฯ อถ โข เต อายสฺมนฺโต เยน โคสิงฺคสาลวนทาโย เตนุปสงฺกมิํสุ; ตตฺถ เต อายสฺมนฺโต อปฺปสทฺทา อปฺปากิณฺณา ผาสุํ วิหรนฺติฯ

อถ โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘กหํ นุ โข, ภิกฺขเว, จาโล, กหํ อุปจาโล, กหํ กุกฺกุโฏ, กหํ กฬิมฺโภ, กหํ นิกโฏ, กหํ กฏิสฺสโห; กหํ นุ โข เต, ภิกฺขเว, เถรา สาวกา คตา’’ติ?

‘‘อิธ, ภนฺเต, เตสํ อายสฺมนฺตานํ เอตทโหสิ – ‘อิเม โข สมฺพหุลา อภิญฺญาตา อภิญฺญาตา ลิจฺฉวี ภทฺเรหิ ภทฺเรหิ ยาเนหิ ปรปุราย อุจฺจาสทฺทา มหาสทฺทา มหาวนํ อชฺโฌคาหนฺติ ภควนฺตํ ทสฺสนาย ‘สทฺทกณฺฏกา โข ปน ฌานาวุตฺตา ภควตา ยํนูน มยํ เยน โคสิงฺคสาลวนทาโย เตนุปสงฺกเมยฺยาม ตตฺถ มยํ อปฺปสทฺทา อปฺปากิณฺณา ผาสุํ วิหเรยฺยามา’ติฯ อถ โข เต, ภนฺเต, อายสฺมนฺโต เยน โคสิงฺคสาลวนทาโย เตนุปสงฺกมิํสุฯ ตตฺถ เต อายสฺมนฺโต อปฺปสทฺทา อปฺปากิณฺณา ผาสุํ วิหรนฺตี’’ติ ฯ

‘‘สาธุ สาธุ, ภิกฺขเว, ยถา เต มหาสาวกา สมฺมา พฺยากรมานา พฺยากเรยฺยุํ, ‘สทฺทกณฺฏกา หิ, ภิกฺขเว, ฌานา’ วุตฺตา มยาฯ

‘‘ทสยิเม, ภิกฺขเว, กณฺฏกาฯ กตเม ทส? ปวิเวการามสฺส สงฺคณิการามตา กณฺฏโก, อสุภนิมิตฺตานุโยคํ อนุยุตฺตสฺส สุภนิมิตฺตานุโยโค กณฺฏโก, อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวารสฺส วิสูกทสฺสนํ กณฺฏโก, พฺรหฺมจริยสฺส มาตุคามูปจาโร [มาตุคาโมปวิจาโร (สี.), มาตุคามูปวิจโร (ก.)] กณฺฏโก, [กถา. 333] ปฐมสฺส ฌานสฺส สทฺโท กณฺฏโก, ทุติยสฺส ฌานสฺส วิตกฺกวิจารา กณฺฏกา, ตติยสฺส ฌานสฺส ปีติ กณฺฏโก, จตุตฺถสฺส ฌานสฺส อสฺสาสปสฺสาโส กณฺฏโก, สญฺญาเวทยิตนิโรธสมาปตฺติยา สญฺญา จ เวทนา จ กณฺฏโก ราโค กณฺฏโก โทโส กณฺฏโก โมโห กณฺฏโกฯ

‘‘อกณฺฏกา , ภิกฺขเว, วิหรถฯ นิกฺกณฺฏกา, ภิกฺขเว, วิหรถฯ อกณฺฏกนิกฺกณฺฏกา, ภิกฺขเว, วิหรถฯ อกณฺฏกา, ภิกฺขเว, อรหนฺโต; นิกฺกณฺฏกา, ภิกฺขเว, อรหนฺโต; อกณฺฏกนิกฺกณฺฏกา, ภิกฺขเว, อรหนฺโต’’ติฯ ทุติยํฯ

3. อิฏฺฐธมฺมสุตฺตํ

[73] ‘‘ทสยิเม, ภิกฺขเว, ธมฺมา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ทุลฺลภา โลกสฺมิํฯ กตเม ทส? โภคา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ทุลฺลภา โลกสฺมิํ; วณฺโณ อิฏฺโฐ กนฺโต มนาโป ทุลฺลโภ โลกสฺมิํ; อาโรคฺยํ อิฏฺฐํ กนฺตํ มนาปํ ทุลฺลภํ โลกสฺมิํ; สีลํ อิฏฺฐํ กนฺตํ มนาปํ ทุลฺลภํ โลกสฺมิํ; พฺรหฺมจริยํ อิฏฺฐํ กนฺตํ มนาปํ ทุลฺลภํ โลกสฺมิํ; มิตฺตา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ทุลฺลภา โลกสฺมิํ; พาหุสจฺจํ อิฏฺฐํ กนฺตํ มนาปํ ทุลฺลภํ โลกสฺมิํ; ปญฺญา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ทุลฺลภา โลกสฺมิํ; ธมฺมา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ทุลฺลภา โลกสฺมิํ ; สคฺคา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ทุลฺลภา โลกสฺมิํฯ

‘‘อิเมสํ โข, ภิกฺขเว, ทสนฺนํ ธมฺมานํ อิฏฺฐานํ กนฺตานํ มนาปานํ ทุลฺลภานํ โลกสฺมิํ ทส ธมฺมา ปริปนฺถา [ปริพนฺธา (ก.)] – อาลสฺยํ อนุฏฺฐานํ โภคานํ ปริปนฺโถ, อมณฺฑนา อวิภูสนา วณฺณสฺส ปริปนฺโถ, อสปฺปายกิริยา อาโรคฺยสฺส ปริปนฺโถ, ปาปมิตฺตตา สีลานํ ปริปนฺโถ, อินฺทฺริยอสํวโร พฺรหฺมจริยสฺส ปริปนฺโถ, วิสํวาทนา มิตฺตานํ ปริปนฺโถ, อสชฺฌายกิริยา พาหุสจฺจสฺส ปริปนฺโถ, อสุสฺสูสา อปริปุจฺฉา ปญฺญาย ปริปนฺโถ, อนนุโยโค อปจฺจเวกฺขณา ธมฺมานํ ปริปนฺโถ, มิจฺฉาปฏิปตฺติ สคฺคานํ ปริปนฺโถฯ อิเมสํ โข, ภิกฺขเว, ทสนฺนํ อิฏฺฐานํ กนฺตานํ มนาปานํ ทุลฺลภานํ โลกสฺมิํ อิเม ทส ธมฺมา ปริปนฺถาฯ