‘‘อิเมสํ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจนฺนํ มจฺฉริยานํ ปหานาย…เป.… อิเม จตฺตาโร สติปฏฺฐานา ภาเวตพฺพา’’ติฯ สตฺตมํฯ

8. อุทฺธมฺภาคิยสุตฺตํ

[70] ‘‘ปญฺจิมานิ , ภิกฺขเว, อุทฺธมฺภาคิยานิ สํโยชนานิฯ กตมานิ ปญฺจ? รูปราโค, อรูปราโค, มาโน, อุทฺธจฺจํ, อวิชฺชา – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจุทฺธมฺภาคิยานิ สํโยชนานิฯ

‘‘อิเมสํ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจนฺนํ อุทฺธมฺภาคิยานํ สํโยชนานํ ปหานาย…เป.… อิเม จตฺตาโร สติปฏฺฐานา ภาเวตพฺพา’’ติฯ อฏฺฐมํฯ

9. เจโตขิลสุตฺตํ

[71] [อ. นิ. 5.205; ที. นิ. 3.319; ม. นิ. 1.185] ‘‘ปญฺจิเม , ภิกฺขเว, เจโตขิลา [เจโตขีลา (ก.)]ฯ กตเม ปญฺจ? อิธ ภิกฺขเว, ภิกฺขุ สตฺถริ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ นาธิมุจฺจติ น สมฺปสีทติฯ โย โส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ สตฺถริ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ นาธิมุจฺจติ น สมฺปสีทติ, ตสฺส จิตฺตํ น นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย ปธานายฯ ยสฺส จิตฺตํ น นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย ปธานาย , อยํ ปฐโม เจโตขิโลฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ธมฺเม กงฺขติ…เป.… สงฺเฆ กงฺขติ… สิกฺขาย กงฺขติ… สพฺรหฺมจารีสุ กุปิโต โหติ อนตฺตมโน อาหตจิตฺโต ขิลชาโตฯ โย โส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ สพฺรหฺมจารีสุ กุปิโต โหติ อนตฺตมโน อาหตจิตฺโต ขิลชาโต, ตสฺส จิตฺตํ น นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย ปธานายฯ ยสฺส จิตฺตํ น นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย ปธานาย, อยํ ปญฺจโม เจโตขิโลฯ

‘‘อิเมสํ, โข, ภิกฺขเว, ปญฺจนฺนํ เจโตขิลานํ ปหานาย…เป.… อิเม จตฺตาโร สติปฏฺฐานา ภาเวตพฺพา’’ติฯ นวมํฯ

10. เจตโสวินิพนฺธสุตฺตํ

[72] ‘‘ปญฺจิเม , ภิกฺขเว, เจตโสวินิพนฺธา [เจโตวินิพทฺธา (สารตฺถทีปนีฏีกา) อ. นิ. 5.206; ที. นิ. 3.320]ฯ กตเม ปญฺจ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ กาเมสุ อวีตราโค โหติ อวิคตจฺฉนฺโท อวิคตเปโม อวิคตปิปาโส อวิคตปริฬาโห อวิคตตณฺโหฯ โย โส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ กาเมสุ อวีตราโค โหติ อวิคตจฺฉนฺโท อวิคตเปโม อวิคตปิปาโส อวิคตปริฬาโห อวิคตตณฺโห, ตสฺส จิตฺตํ น นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย ปธานายฯ ยสฺส จิตฺตํ น นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย ปธานาย, อยํ ปฐโม เจตโสวินิพนฺโธฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ กาเย อวีตราโค โหติ…เป.… รูเป อวีตราโค โหติ… ยาวทตฺถํ อุทราวเทหกํ ภุญฺชิตฺวา เสยฺยสุขํ ปสฺสสุขํ มิทฺธสุขํ อนุยุตฺโต วิหรติ … อญฺญตรํ เทวนิกายํ ปณิธาย พฺรหฺมจริยํ จรติ – ‘อิมินาหํ สีเลน วา วเตน วา ตเปน วา พฺรหฺมจริเยน วา เทโว วา ภวิสฺสามิ เทวญฺญตโร วา’ติฯ โย โส, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อญฺญตรํ เทวนิกายํ ปณิธาย พฺรหฺมจริยํ จรติ – ‘อิมินาหํ สีเลน วา วเตน วา ตเปน วา พฺรหฺมจริเยน วา เทโว วา ภวิสฺสามิ เทวญฺญตโร วา’ติ, ตสฺส จิตฺตํ น นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย ปธานายฯ ยสฺส จิตฺตํ น นมติ อาตปฺปาย อนุโยคาย สาตจฺจาย ปธานาย, อยํ ปญฺจโม เจตโสวินิพนฺโธฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ปญฺจ เจตโสวินิพนฺธาฯ

‘‘อิเมสํ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจนฺนํ เจตโสวินิพนฺธานํ ปหานาย จตฺตาโร สติปฏฺฐานา ภาเวตพฺพาฯ กตเม จตฺตาโร? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ กาเย กายานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํ; เวทนาสุ…เป.… จิตฺเต…เป.… ธมฺเมสุ ธมฺมานุปสฺสี วิหรติ อาตาปี สมฺปชาโน สติมา วิเนยฺย โลเก อภิชฺฌาโทมนสฺสํฯ อิเมสํ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจนฺนํ เจตโสวินิพนฺธานํ ปหานาย อิเม จตฺตาโร สติปฏฺฐานา ภาเวตพฺพา’’ติฯ ทสมํฯ

สติปฏฺฐานวคฺโค ทุติโยฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

สิกฺขา นีวรณากามา, ขนฺธา จ โอรมฺภาคิยา คติ;

มจฺเฉรํ อุทฺธมฺภาคิยา อฏฺฐมํ, เจโตขิลา วินิพนฺธาติฯ