เมนู

10. เวลามสุตฺตํ

[20] เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ อถ โข อนาถปิณฺฑิโก คหปติ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข อนาถปิณฺฑิกํ คหปติํ ภควา เอตทโวจ –

‘‘อปิ นุ เต, คหปติ, กุเล ทานํ ทียตี’’ติ? ‘‘ทียติ เม, ภนฺเต, กุเล ทานํ; ตญฺจ โข ลูขํ กณาชกํ พิฬงฺคทุติย’’นฺติฯ ‘‘ลูขญฺเจปิ [ลูขํ วาปิ (สฺยา.), ลูขญฺจาปิ (ก.)], คหปติ, ทานํ เทติ ปณีตํ วา; ตญฺจ อสกฺกจฺจํ เทติ, อจิตฺตีกตฺวา [อจิตฺติํ กตฺวา (ก.), อปจิตฺติํ กตฺวา (สฺยา.), อจิตฺติกตฺวา (ปี.)] เทติ, อสหตฺถา เทติ, อปวิทฺธํ [อปวิฏฺฐํ (สฺยา.)] เทติ, อนาคมนทิฏฺฐิโก เทติฯ ยตฺถ ยตฺถ ตสฺส ตสฺส ทานสฺส วิปาโก นิพฺพตฺตติ, น อุฬาราย ภตฺตโภคาย จิตฺตํ นมติ, น อุฬาราย วตฺถโภคาย จิตฺตํ นมติ, น อุฬาราย ยานโภคาย จิตฺตํ นมติ, น อุฬาเรสุ ปญฺจสุ กามคุเณสุ โภคาย จิตฺตํ นมติฯ เยปิสฺส เต โหนฺติ ปุตฺตาติ วา ทาราติ วา ทาสาติ วา เปสฺสาติ วา กมฺมกราติ วา, เตปิ น สุสฺสูสนฺติ น โสตํ โอทหนฺติ น อญฺญา จิตฺตํ อุปฏฺฐเปนฺติฯ ตํ กิสฺส เหตุ? เอวญฺเหตํ [เอวญฺเจตํ (สฺยา. ก.)], คหปติ, โหติ อสกฺกจฺจํ กตานํ กมฺมานํ วิปาโก’’ฯ

‘‘ลูขญฺเจปิ, คหปติ, ทานํ เทติ ปณีตํ วา; ตญฺจ สกฺกจฺจํ เทติ, จิตฺตีกตฺวา เทติ, สหตฺถา เทติ, อนปวิทฺธํ เทติ, อาคมนทิฏฺฐิโก เทติฯ ยตฺถ ยตฺถ ตสฺส ตสฺส ทานสฺส วิปาโก นิพฺพตฺตติ, อุฬาราย ภตฺตโภคาย จิตฺตํ นมติ, อุฬาราย วตฺถโภคาย จิตฺตํ นมติ, อุฬาราย ยานโภคาย จิตฺตํ นมติ, อุฬาเรสุ ปญฺจสุ กามคุเณสุ โภคาย จิตฺตํ นมติฯ เยปิสฺส เต โหนฺติ ปุตฺตาติ วา ทาราติ วา ทาสาติ วา เปสฺสาติ วา กมฺมกราติ วา, เตปิ สุสฺสูสนฺติ โสตํ โอทหนฺติ อญฺญา จิตฺตํ อุปฏฺฐเปนฺติฯ ตํ กิสฺส เหตุ? เอวญฺเหตํ, คหปติ, โหติ สกฺกจฺจํ กตานํ กมฺมานํ วิปาโกฯ

‘‘ภูตปุพฺพํ, คหปติ, เวลาโม นาม พฺราหฺมโณ อโหสิฯ โส เอวรูปํ ทานํ อทาสิ มหาทานํฯ

จตุราสีติ สุวณฺณปาติสหสฺสานิ อทาสิ รูปิยปูรานิ , จตุราสีติ รูปิยปาติสหสฺสานิ อทาสิ สุวณฺณปูรานิ, จตุราสีติ กํสปาติสหสฺสานิ อทาสิ หิรญฺญปูรานิ , จตุราสีติ หตฺถิสหสฺสานิ อทาสิ โสวณฺณาลงฺการานิ โสวณฺณธชานิ เหมชาลปฺปฏิจฺฉนฺนานิ [เหมชาลสญฺฉนฺนานิ (สี. ปี.)], จตุราสีติ รถสหสฺสานิ อทาสิ สีหจมฺมปริวารานิ พฺยคฺฆจมฺมปริวารานิ ทีปิจมฺมปริวารานิ ปณฺฑุกมฺพลปริวารานิ โสวณฺณาลงฺการานิ โสวณฺณธชานิ เหมชาลปฺปฏิจฺฉนฺนานิ, จตุราสีติ เธนุสหสฺสานิ อทาสิ ทุกูลสนฺธนานิ [ทุกูลสนฺทสฺสนานิ (สี.), ทุกูลสณฺฐนานิ (สฺยา.), ทุกูลสนฺถนานิ (ปี.), ทุหสนฺทนานิ (ที. นิ. 2.263), ทุกูลสนฺทนานิ (ตตฺถ ปาฐนฺตรํ)] กํสูปธารณานิ, จตุราสีติ กญฺญาสหสฺสานิ อทาสิ อามุตฺตมณิกุณฺฑลาโย [อามุกฺกมณิกุณฺฑลาโย (?)], จตุราสีติ ปลฺลงฺกสหสฺสานิ อทาสิ โคนกตฺถตานิ ปฏิกตฺถตานิ ปฏลิกตฺถตานิ กทลิมิคปวรปจฺจตฺถรณานิ สอุตฺตรจฺฉทานิ อุภโตโลหิตกูปธานานิ, จตุราสีติ วตฺถโกฏิสหสฺสานิ อทาสิ โขมสุขุมานํ โกเสยฺยสุขุมานํ กมฺพลสุขุมานํ กปฺปาสิกสุขุมานํ, โก ปน วาโท อนฺนสฺส ปานสฺส ขชฺชสฺส โภชฺชสฺส เลยฺยสฺส เปยฺยสฺส, นชฺโช มญฺเญ วิสฺสนฺทนฺติ [วิสฺสนฺทติ (สี. ปี.)]

‘‘สิยา โข ปน เต, คหปติ, เอวมสฺส – ‘อญฺโญ นูน เตน สมเยน เวลาโม พฺราหฺมโณ อโหสิ, โส [โย (?)] ตํ ทานํ อทาสิ มหาทาน’นฺติฯ น โข ปเนตํ, คหปติ, เอวํ ทฏฺฐพฺพํฯ อหํ เตน สมเยน เวลาโม พฺราหฺมโณ อโหสิํฯ อหํ ตํ ทานํ อทาสิํ มหาทานํฯ ตสฺมิํ โข ปน, คหปติ, ทาเน น โกจิ ทกฺขิเณยฺโย อโหสิ, น ตํ โกจิ ทกฺขิณํ วิโสเธติฯ

‘‘ยํ, คหปติ, เวลาโม พฺราหฺมโณ ทานํ อทาสิ มหาทานํ, โย เจกํ ทิฏฺฐิสมฺปนฺนํ โภเชยฺย, อิทํ ตโต มหปฺผลตรํฯ

( ) [(ยญฺจ คหปติ เวลาโม พฺราหฺมโณ ทานํ อทาสิ มหาทานํ) (สี. ปี.)] ‘‘โย จ สตํ ทิฏฺฐิสมฺปนฺนานํ โภเชยฺย, โย เจกํ สกทาคามิํ โภเชยฺย, อิทํ ตโต มหปฺผลตรํฯ

( ) [(ยญฺจ คหปติ เวลาโม พฺราหฺมโณ ทานํ อทาสิ มหาทานํ) (สี. ปี.)] ‘‘โย จ สตํ สกทาคามีนํ โภเชยฺย, โย เจกํ อนาคามิํ โภเชยฺย…เป.… โย จ สตํ อนาคามีนํ โภเชยฺย, โย เจกํ อรหนฺตํ โภเชยฺย… โย จ สตํ อรหนฺตานํ โภเชยฺย, โย เจกํ ปจฺเจกพุทฺธํ โภเชยฺย … โย จ สตํ ปจฺเจกพุทฺธานํ โภเชยฺย, โย จ ตถาคตํ อรหนฺตํ สมฺมาสมฺพุทฺธํ โภเชยฺย… โย จ พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ โภเชยฺย… โย จ จาตุทฺทิสํ สงฺฆํ อุทฺทิสฺส วิหารํ การาเปยฺย… โย จ ปสนฺนจิตฺโต พุทฺธญฺจ ธมฺมญฺจ สงฺฆญฺจ สรณํ คจฺเฉยฺย… โย จ ปสนฺนจิตฺโต สิกฺขาปทานิ สมาทิเยยฺย – ปาณาติปาตา เวรมณิํ, อทินฺนาทานา เวรมณิํ, กาเมสุมิจฺฉาจารา เวรมณิํ, มุสาวาทา เวรมณิํ, สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานา เวรมณิํ, โย จ อนฺตมโส คนฺโธหนมตฺตมฺปิ [คนฺธูหนมตฺตมฺปิ (สี.), คทฺทูหนมตฺตมฺปิ (สฺยา. ปี.) ม. นิ. 3.211] เมตฺตจิตฺตํ ภาเวยฺย, ( ) [(โย จ อจฺฉราสงฺฆาตมตฺตมฺปิ อนิจฺจสญฺญํ ภาเวยฺย) (ก.)] อิทํ ตโต มหปฺผลตรํฯ

‘‘ยญฺจ, คหปติ, เวลาโม พฺราหฺมโณ ทานํ อทาสิ มหาทานํ, โย เจกํ ทิฏฺฐิสมฺปนฺนํ โภเชยฺย… โย จ สตํ ทิฏฺฐิสมฺปนฺนานํ โภเชยฺย, โย เจกํ สกทาคามิํ โภเชยฺย… โย จ สตํ สกทาคามีนํ โภเชยฺย, โย เจกํ อนาคามิํ โภเชยฺย… โย จ สตํ อนาคามีนํ โภเชยฺย, โย เจกํ อรหนฺตํ โภเชยฺย… โย จ สตํ อรหนฺตานํ โภเชยฺย, โย เจกํ ปจฺเจกพุทฺธํ โภเชยฺย… โย จ สตํ ปจฺเจกพุทฺธานํ โภเชยฺย, โย จ ตถาคตํ อรหนฺตํ สมฺมาสมฺพุทฺธํ โภเชยฺย… โย จ พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ โภเชยฺย, โย จ จาตุทฺทิสํ สงฺฆํ อุทฺทิสฺส วิหารํ การาเปยฺย… โย จ ปสนฺนจิตฺโต พุทฺธญฺจ ธมฺมญฺจ สงฺฆญฺจ สรณํ คจฺเฉยฺย, โย จ ปสนฺนจิตฺโต สิกฺขาปทานิ สมาทิเยยฺย – ปาณาติปาตา เวรมณิํ… สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานา เวรมณิํ, โย จ อนฺตมโส คนฺโธหนมตฺตมฺปิ เมตฺตจิตฺตํ ภาเวยฺย , โย จ อจฺฉราสงฺฆาตมตฺตมฺปิ อนิจฺจสญฺญํ ภาเวยฺย, อิทํ ตโต มหปฺผลตร’’นฺติฯ ทสมํฯ

สีหนาทวคฺโค ทุติโยฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

นาโท สอุปาทิเสโส จ, โกฏฺฐิเกน สมิทฺธินา;

คณฺฑสญฺญา กุลํ เมตฺตา, เทวตา เวลาเมน จาติฯ

3. สตฺตาวาสวคฺโค

1. ติฐานสุตฺตํ

[21] ‘‘ตีหิ , ภิกฺขเว, ฐาเนหิ อุตฺตรกุรุกา มนุสฺสา เทเว จ ตาวติํเส อธิคฺคณฺหนฺติ ชมฺพุทีปเก จ มนุสฺเสฯ กตเมหิ ตีหิ? อมมา, อปริคฺคหา, นิยตายุกา, วิเสสคุณา [วิเสสภุโน (สี. สฺยา. ปี.)] – อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, ตีหิ ฐาเนหิ อุตฺตรกุรุกา มนุสฺสา เทเว จ ตาวติํเส อธิคฺคณฺหนฺติ ชมฺพุทีปเก จ มนุสฺเสฯ

‘‘ตีหิ, ภิกฺขเว, ฐาเนหิ เทวา ตาวติํสา อุตฺตรกุรุเก จ มนุสฺเส อธิคฺคณฺหนฺติ ชมฺพุทีปเก จ มนุสฺเสฯ กตเมหิ ตีหิ? ทิพฺเพน อายุนา, ทิพฺเพน วณฺเณน, ทิพฺเพน สุเขน – อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, ตีหิ ฐาเนหิ เทวา ตาวติํสา อุตฺตรกุรุเก จ มนุสฺเส อธิคฺคณฺหนฺติ ชมฺพุทีปเก จ มนุสฺเสฯ

[กถา. 271] ‘‘ตีหิ, ภิกฺขเว, ฐาเนหิ ชมฺพุทีปกา มนุสฺสา อุตฺตรกุรุเก จ มนุสฺเส อธิคฺคณฺหนฺติ เทเว จ ตาวติํเสฯ กตเมหิ ตีหิ? สูรา, สติมนฺโต, อิธ พฺรหฺมจริยวาโส – อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, ตีหิ ฐาเนหิ ชมฺพุทีปกา มนุสฺสา อุตฺตรกุรุเก จ มนุสฺเส อธิคฺคณฺหนฺติ เทเว จ ตาวติํเส’’ติฯ ปฐมํฯ

2. อสฺสขฬุงฺกสุตฺตํ

[22] [อ. นิ. 3.141] ‘‘ตโย จ, ภิกฺขเว, อสฺสขฬุงฺเก เทเสสฺสามิ ตโย จ ปุริสขฬุงฺเก ตโย จ อสฺสปรสฺเส [อสฺสสทสฺเส (สี. สฺยา. ปี.) อ. นิ. 3.142] ตโย จ ปุริสปรสฺเส [ปุริสสทสฺเส (สี. สฺยา. ปี.)] ตโย จ ภทฺเท อสฺสาชานีเย ตโย จ ภทฺเท ปุริสาชานีเยฯ ตํ สุณาถฯ

‘‘กตเม จ, ภิกฺขเว, ตโย อสฺสขฬุงฺกา? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ อสฺสขฬุงฺโก ชวสมฺปนฺโน โหติ, น วณฺณสมฺปนฺโน, น อาโรหปริณาหสมฺปนฺโนฯ อิธ ปน, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ อสฺสขฬุงฺโก ชวสมฺปนฺโน จ โหติ วณฺณสมฺปนฺโน จ, น อาโรหปริณาหสมฺปนฺโนฯ อิธ ปน, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ อสฺสขฬุงฺโก ชวสมฺปนฺโน จ โหติ วณฺณสมฺปนฺโน จ อาโรหปริณาหสมฺปนฺโน จฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ตโย อสฺสขฬุงฺกาฯ