3. อสฺสาชานียสุตฺตํ

[13] ‘‘อฏฺฐหิ , ภิกฺขเว, องฺเคหิ สมนฺนาคโต รญฺโญ ภทฺโท อสฺสาชานีโย ราชารโห โหติ ราชโภคฺโค, รญฺโญ องฺคนฺเตว สงฺขํ คจฺฉติฯ กตเมหิ อฏฺฐหิ? อิธ, ภิกฺขเว, รญฺโญ ภทฺโท อสฺสาชานีโย อุภโต สุชาโต โหติ – มาติโต จ ปิติโต จฯ ยสฺสํ ทิสายํ อญฺเญปิ ภทฺทา อสฺสาชานียา ชายนฺติ, ตสฺสํ ทิสายํ ชาโต โหติฯ ยํ โข ปนสฺส โภชนํ เทนฺติ – อลฺลํ วา สุกฺขํ วา – ตํ สกฺกจฺจํเยว ปริภุญฺชติ อวิกิรนฺโตฯ เชคุจฺฉี โหติ อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา อภินิสีทิตุํ วา อภินิปชฺชิตุํ วาฯ โสรโต โหติ สุขสํวาโส, น จ อญฺเญ อสฺเส อุพฺเพเชตาฯ ยานิ โข ปนสฺส โหนฺติ [ยานิ โข ปนสฺส ตานิ (สฺยา.)] สาเฐยฺยานิ กูเฏยฺยานิ ชิมฺเหยฺยานิ วงฺเกยฺยานิ, ตานิ ยถาภูตํ สารถิสฺส อาวิกตฺตา โหติฯ เตสมสฺส สารถิ อภินิมฺมทนาย วายมติฯ วาหี โข ปน โหติฯ ‘กามญฺเญ อสฺสา วหนฺตุ วา มา วา, อหเมตฺถ วหิสฺสามี’ติ จิตฺตํ อุปฺปาเทติฯ คจฺฉนฺโต โข ปน อุชุมคฺเคเนว คจฺฉติฯ ถามวา โหติ ยาว ชีวิตมรณปริยาทานา ถามํ อุปทํเสตาฯ อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, อฏฺฐหิ องฺเคหิ สมนฺนาคโต รญฺโญ ภทฺโท อสฺสาชานีโย ราชารโห โหติ ราชโภคฺโค, รญฺโญ องฺคนฺเตว สงฺขํ คจฺฉติฯ

‘‘เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, อฏฺฐหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ อาหุเนยฺโย โหติ…เป.… อนุตฺตรํ ปุญฺญกฺเขตฺตํ โลกสฺสฯ กตเมหิ อฏฺฐหิ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ สีลวา โหติ, ปาติโมกฺขสํวรสํวุโต วิหรติ อาจารโคจรสมฺปนฺโน อณุมตฺเตสุ วชฺเชสุ ภยทสฺสาวี, สมาทาย สิกฺขติ สิกฺขาปเทสุฯ ยํ โข ปนสฺส โภชนํ เทนฺติ – ลูขํ วา ปณีตํ วา – ตํ สกฺกจฺจํเยว ปริภุญฺชติ อวิหญฺญมาโนฯ เชคุจฺฉี โหติ กายทุจฺจริเตน วจีทุจฺจริเตน มโนทุจฺจริเตน; เชคุจฺฉี โหติ อเนกวิหิตานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ สมาปตฺติยาฯ โสรโต โหติ สุขสํวาโส, น อญฺเญ ภิกฺขู อุพฺเพเชตาฯ ยานิ โข ปนสฺส โหนฺติ สาเฐยฺยานิ กูเฏยฺยานิ ชิมฺเหยฺยานิ วงฺเกยฺยานิ, ตานิ ยถาภูตํ อาวิกตฺตา โหติ สตฺถริ วา วิญฺญูสุ วา สพฺรหฺมจารีสุฯ เตสมสฺส สตฺถา วา วิญฺญู วา สพฺรหฺมจารี อภินิมฺมทนาย วายมติฯ สิกฺขิตา โข ปน โหติฯ

‘กามญฺเญ ภิกฺขู สิกฺขนฺตุ วา มา วา, อหเมตฺถ สิกฺขิสฺสามี’ติ จิตฺตํ อุปฺปาเทติฯ คจฺฉนฺโต โข ปน อุชุมคฺเคเนว คจฺฉติ; ตตฺรายํ อุชุมคฺโค, เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ…เป.… สมฺมาสมาธิฯ อารทฺธวีริโย วิหรติ – ‘กามํ ตโจ จ นฺหารุ [นหารุ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] จ อฏฺฐิ จ อวสิสฺสตุ, สรีเร อุปสุสฺสตุ มํสโลหิตํ; ยํ ตํ ปุริสถาเมน ปุริสวีริเยน ปุริสปรกฺกเมน ปตฺตพฺพํ, น ตํ อปาปุณิตฺวา วีริยสฺส สณฺฐานํ ภวิสฺสตี’ติฯ อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, อฏฺฐหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ อาหุเนยฺโย โหติ…เป.… อนุตฺตรํ ปุญฺญกฺเขตฺตํ โลกสฺสา’’ติ ฯ ตติยํฯ

4. อสฺสขฬุงฺกสุตฺตํ

[14] ‘‘อฏฺฐ จ [อฏฺฐ (สฺยา.)], ภิกฺขเว, อสฺสขฬุงฺเก [อสฺสขลุงฺเก (สี.)] เทเสสฺสามิ อฏฺฐ จ อสฺสโทเส, อฏฺฐ จ ปุริสขฬุงฺเก อฏฺฐ จ ปุริสโทเสฯ ตํ สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ; ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –

‘‘กตเม จ, ภิกฺขเว, อฏฺฐ อสฺสขฬุงฺกา อฏฺฐ จ อสฺสโทสา? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ อสฺสขฬุงฺโก ‘เปหี’ติ วุตฺโต, วิทฺโธ สมาโน โจทิโต สารถินา ปจฺฉโต ปฏิกฺกมติ, ปิฏฺฐิโต รถํ ปวตฺเตติฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ อสฺสขฬุงฺโก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ปฐโม อสฺสโทโสฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ อสฺสขฬุงฺโก ‘เปหี’ติ วุตฺโต, วิทฺโธ สมาโน โจทิโต สารถินา ปจฺฉา ลงฺฆติ, กุพฺพรํ หนติ, ติทณฺฑํ ภญฺชติฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ อสฺสขฬุงฺโก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ทุติโย อสฺสโทโสฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ อสฺสขฬุงฺโก ‘เปหี’ติ วุตฺโต, วิทฺโธ สมาโน โจทิโต สารถินา รถีสาย สตฺถิํ อุสฺสชฺชิตฺวา รถีสํเยว อชฺโฌมทฺทติฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ อสฺสขฬุงฺโก โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ตติโย อสฺสโทโสฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ อสฺสขฬุงฺโก ‘เปหี’ติ วุตฺโต, วิทฺโธ สมาโน โจทิโต สารถินา อุมฺมคฺคํ คณฺหติ, อุพฺพฏุมํ รถํ กโรติฯ