6. หตฺถิสาริปุตฺตสุตฺตํ

[60] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา พาราณสิยํ วิหรติ อิสิปตเน มิคทาเยฯ เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา เถรา ภิกฺขู ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺตา มณฺฑลมาเฬ สนฺนิสินฺนา สนฺนิปติตา อภิธมฺมกถํ กเถนฺติฯ ตตฺร สุทํ อายสฺมา จิตฺโต หตฺถิสาริปุตฺโต เถรานํ ภิกฺขูนํ อภิธมฺมกถํ กเถนฺตานํ อนฺตรนฺตรา กถํ โอปาเตติฯ อถ โข อายสฺมา มหาโกฏฺฐิโก อายสฺมนฺตํ จิตฺตํ หตฺถิสาริปุตฺตํ เอตทโวจ – ‘‘มายสฺมา จิตฺโต หตฺถิสาริปุตฺโต เถรานํ ภิกฺขูนํ อภิธมฺมกถํ กเถนฺตานํ อนฺตรนฺตรา กถํ โอปาเตสิ, ยาว กถาปริโยสานํ อายสฺมา จิตฺโต อาคเมตู’’ติฯ เอวํ วุตฺเต อายสฺมโต จิตฺตสฺส หตฺถิสาริปุตฺตสฺส สหายกา ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ มหาโกฏฺฐิกํ เอตทโวจุํ – ‘‘มายสฺมา มหาโกฏฺฐิโก อายสฺมนฺตํ จิตฺตํ หตฺถิสาริปุตฺตํ อปสาเทสิ, ปณฺฑิโต อายสฺมา จิตฺโต หตฺถิสาริปุตฺโตฯ ปโหติ จายสฺมา จิตฺโต หตฺถิสาริปุตฺโต เถรานํ ภิกฺขูนํ อภิธมฺมกถํ กเถตุ’’นฺติฯ

‘‘ทุชฺชานํ โข เอตํ, อาวุโส, ปรสฺส เจโตปริยายํ อชานนฺเตหิฯ อิธาวุโส, เอกจฺโจ ปุคฺคโล ตาวเทว โสรตโสรโต โหติ, นิวาตนิวาโต โหติ, อุปสนฺตุปสนฺโต โหติ, ยาว สตฺถารํ อุปนิสฺสาย วิหรติ อญฺญตรํ วา ครุฏฺฐานิยํ สพฺรหฺมจาริํฯ ยโต จ โข โส วปกสฺสเตว สตฺถารา, วปกสฺสติ ครุฏฺฐานิเยหิ สพฺรหฺมจารีหิ, โส สํสฏฺโฐ วิหรติ ภิกฺขูหิ ภิกฺขุนีหิ อุปาสเกหิ อุปาสิกาหิ รญฺญา ราชมหามตฺเตหิ ติตฺถิเยหิ ติตฺถิยสาวเกหิฯ ตสฺส สํสฏฺฐสฺส วิสฺสตฺถสฺส ปากตสฺส ภสฺสมนุยุตฺตสฺส วิหรโต ราโค จิตฺตํ อนุทฺธํเสติฯ โส ราคานุทฺธํสิเตน จิตฺเตน สิกฺขํ ปจฺจกฺขาย หีนายาวตฺตติฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, อาวุโส, โคโณ กิฏฺฐาโท ทาเมน วา พทฺโธ [อาราเม วา พนฺโธ (ก.)] วเช วา โอรุทฺโธฯ โย นุ โข, อาวุโส, เอวํ วเทยฺย – ‘น ทานายํ โคโณ กิฏฺฐาโท ปุนเทว กิฏฺฐํ โอตริสฺสตี’ติ, สมฺมา นุ โข โส, อาวุโส, วทมาโน วเทยฺยา’’ติ? ‘‘โน หิทํ, อาวุโส’’ฯ ‘‘ฐานญฺเหตํ, อาวุโส, วิชฺชติ, ยํ โส โคโณ กิฏฺฐาโท ทามํ วา เฉตฺวา วชํ วา ภินฺทิตฺวา, อถ ปุนเทว กิฏฺฐํ โอตเรยฺยาติฯ เอวเมวํ โข, อาวุโส, อิเธกจฺโจ ปุคฺคโล ตาวเทว โสรตโสรโต โหติ, นิวาตนิวาโต โหติ, อุปสนฺตุปสนฺโต โหติ ยาว สตฺถารํ อุปนิสฺสาย วิหรติ อญฺญตรํ วา ครุฏฺฐานิยํ สพฺรหฺมจาริํฯ ยโต จ โข โส วปกสฺสเตว สตฺถารา, วปกสฺสติ ครุฏฺฐานิเยหิ สพฺรหฺมจารีหิ, โส สํสฏฺโฐ วิหรติ ภิกฺขูหิ ภิกฺขุนีหิ อุปาสเกหิ อุปาสิกาหิ รญฺญา ราชมหามตฺเตหิ ติตฺถิเยหิ ติตฺถิยสาวเกหิฯ