3. ฉฬภิชาติสุตฺตํ

[57] เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ คิชฺฌกูเฏ ปพฺพเตฯ อถ โข อายสฺมา อานนฺโท เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘ปูรเณน, ภนฺเต, กสฺสเปน ฉฬภิชาติโย ปญฺญตฺตา – กณฺหาภิชาติ ปญฺญตฺตา, นีลาภิชาติ ปญฺญตฺตา, โลหิตาภิชาติ ปญฺญตฺตา, หลิทฺทาภิชาติ ปญฺญตฺตา, สุกฺกาภิชาติ ปญฺญตฺตา, ปรมสุกฺกาภิชาติ ปญฺญตฺตาฯ

‘‘ตตฺริทํ , ภนฺเต, ปูรเณน กสฺสเปน กณฺหาภิชาติ ปญฺญตฺตา, โอรพฺภิกา สูกริกา สากุณิกา มาควิกา ลุทฺทา มจฺฉฆาตกา โจรา โจรฆาตกา พนฺธนาคาริกา เย วา ปนญฺเญปิ เกจิ กุรูรกมฺมนฺตาฯ

‘‘ตตฺริทํ, ภนฺเต, ปูรเณน กสฺสเปน นีลาภิชาติ ปญฺญตฺตา, ภิกฺขู กณฺฏกวุตฺติกา เย วา ปนญฺเญปิ เกจิ กมฺมวาทา กฺริยวาทาฯ

‘‘ตตฺริทํ, ภนฺเต, ปูรเณน กสฺสเปน โลหิตาภิชาติ ปญฺญตฺตา, นิคณฺฐา เอกสาฏกา ฯ

‘‘ตตฺริทํ, ภนฺเต, ปูรเณน กสฺสเปน หลิทฺทาภิชาติ ปญฺญตฺตา, คิหี โอทาตวสนา อเจลกสาวกา ฯ

‘‘ตตฺริทํ, ภนฺเต, ปูรเณน กสฺสเปน สุกฺกาภิชาติ ปญฺญตฺตา, อาชีวกา อาชีวกินิโยฯ

‘‘ตตฺริทํ, ภนฺเต, ปูรเณน กสฺสเปน ปรมสุกฺกาภิชาติ ปญฺญตฺตา, นนฺโท วจฺโฉ กิโส สํกิจฺโจ มกฺขลิ โคสาโลฯ ปูรเณน, ภนฺเต, กสฺสเปน อิมา ฉฬภิชาติโย ปญฺญตฺตา’’ติฯ

‘‘กิํ ปนานนฺท, ปูรณสฺส กสฺสปสฺส สพฺโพ โลโก เอตทพฺภนุชานาติ อิมา ฉฬภิชาติโย ปญฺญาเปตุ’’นฺติ? ‘‘โน เหตํ, ภนฺเต’’ฯ ‘‘เสยฺยถาปิ, อานนฺท, ปุริโส ทลิทฺโท อสฺสโก อนาฬฺหิโก, ตสฺส อกามกสฺส พิลํ โอลคฺเคยฺยุํ – ‘อิทํ เต, อมฺโภ ปุริส, มํสญฺจ ขาทิตพฺพํ, มูลญฺจ อนุปฺปทาตพฺพ’นฺติฯ เอวเมวํ โข, อานนฺท, ปูรเณน กสฺสเปน อปฺปฏิญฺญาย เอเตสํ สมณพฺราหฺมณานํ อิมา ฉฬภิชาติโย ปญฺญตฺตา, ยถา ตํ พาเลน อพฺยตฺเตน อเขตฺตญฺญุนา อกุสเลนฯ

‘‘อหํ โข ปนานนฺท, ฉฬภิชาติโย ปญฺญาเปมิฯ ตํ สุณาหิ, สาธุกํ มนสิ กโรหิ; ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ โข อายสฺมา อานนฺโท ภควโต ปจฺจสฺโสสิฯ

ภควา เอตทโวจ – ‘‘กตมา จานนฺท, ฉฬภิชาติโย ? อิธานนฺท, เอกจฺโจ กณฺหาภิชาติโย สมาโน กณฺหํ ธมฺมํ อภิชายติฯ อิธ ปนานนฺท, เอกจฺโจ กณฺหาภิชาติโย สมาโน สุกฺกํ ธมฺมํ อภิชายติฯ อิธ ปนานนฺท, เอกจฺโจ กณฺหาภิชาติโย สมาโน อกณฺหํ อสุกฺกํ นิพฺพานํ อภิชายติฯ อิธ ปนานนฺท, เอกจฺโจ สุกฺกาภิชาติโย สมาโน กณฺหํ ธมฺมํ อภิชายติฯ อิธ ปนานนฺท, เอกจฺโจ สุกฺกาภิชาติโย สมาโน สุกฺกํ ธมฺมํ อภิชายติฯ อิธ ปนานนฺท, เอกจฺโจ สุกฺกาภิชาติโย สมาโน อกณฺหํ อสุกฺกํ นิพฺพานํ อภิชายติฯ

‘‘กถญฺจานนฺท, กณฺหาภิชาติโย สมาโน กณฺหํ ธมฺมํ อภิชายติ? อิธานนฺท, เอกจฺโจ นีเจ กุเล ปจฺจาชาโต โหติ – จณฺฑาลกุเล วา เนสาทกุเล วา เวนกุเล [เวณกุเล (สพฺพตฺถ)] วา รถการกุเล วา ปุกฺกุสกุเล วา, ทลิทฺเท อปฺปนฺนปานโภชเน กสิรวุตฺติเก, ยตฺถ กสิเรน ฆาสจฺฉาโท ลพฺภติฯ โส จ โหติ ทุพฺพณฺโณ ทุทฺทสิโก โอโกฏิมโก พวฺหาพาโธ กาโณ วา กุณี วา ขญฺโช วา ปกฺขหโต วา, น ลาภี อนฺนสฺส ปานสฺส วตฺถสฺส ยานสฺส มาลาคนฺธวิเลปนสฺส เสยฺยาวสถปทีเปยฺยสฺสฯ โส กาเยน ทุจฺจริตํ จรติ, วาจาย ทุจฺจริตํ จรติ, มนสา ทุจฺจริตํ จรติฯ โส กาเยน ทุจฺจริตํ จริตฺวา, วาจาย ทุจฺจริตํ จริตฺวา, มนสา ทุจฺจริตํ จริตฺวา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคติํ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺชติฯ เอวํ โข, อานนฺท, กณฺหาภิชาติโย สมาโน กณฺหํ ธมฺมํ อภิชายติฯ

‘‘กถญฺจานนฺท, กณฺหาภิชาติโย สมาโน สุกฺกํ ธมฺมํ อภิชายติ? อิธานนฺท, เอกจฺโจ นีเจ กุเล ปจฺจาชาโต โหติ – จณฺฑาลกุเล วา…เป.… เสยฺยาวสถปทีเปยฺยสฺสฯ โส กาเยน สุจริตํ จรติ, วาจาย สุจริตํ จรติ, มนสา สุจริตํ จรติฯ โส กาเยน สุจริตํ จริตฺวา, วาจาย สุจริตํ จริตฺวา, มนสา สุจริตํ จริตฺวา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา สุคติํ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชติฯ เอวํ โข, อานนฺท, กณฺหาภิชาติโย สมาโน สุกฺกํ ธมฺมํ อภิชายติฯ

‘‘กถญฺจานนฺท, กณฺหาภิชาติโย สมาโน อกณฺหํ อสุกฺกํ นิพฺพานํ อภิชายติ? อิธานนฺท, เอกจฺโจ นีเจ กุเล ปจฺจาชาโต โหติ – จณฺฑาลกุเล วา…เป.… โส จ โหติ ทุพฺพณฺโณ ทุทฺทสิโก โอโกฏิมโก ฯ โส เกสมสฺสุํ โอหาเรตฺวา กาสายานิ วตฺถานิ อจฺฉาเทตฺวา อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชติฯ โส เอวํ ปพฺพชิโต สมาโน ปญฺจ นีวรเณ ปหาย เจตโส อุปกฺกิเลเส ปญฺญาย ทุพฺพลีกรเณ, จตูสุ สติปฏฺฐาเนสุ สุปฺปติฏฺฐิตจิตฺโต, สอา โพชฺฌงฺเค ยถาภูตํ ภาเวตฺวา อกณฺหํ อสุกฺกํ นิพฺพานํ อภิชายติฯ เอวํ โข, อานนฺท, กณฺหาภิชาติโย สมาโน อกณฺหํ อสุกฺกํ นิพฺพานํ อภิชายติฯ

‘‘กถญฺจานนฺท, สุกฺกาภิชาติโย สมาโน กณฺหํ ธมฺมํ อภิชายติ? อิธานนฺท, เอกจฺโจ อุจฺเจ กุเล ปจฺจาชาโต โหติ – ขตฺติยมหาสาลกุเล วา พฺราหฺมณมหาสาลกุเล วา คหปติมหาสาลกุเล วา, อฑฺเฒ มหทฺธเน มหาโภเค ปหูตชาตรูปรชเต ปหูตวิตฺตูปกรเณ ปหูตธนธญฺเญฯ โส จ โหติ อภิรูโป ทสฺสนีโย ปาสาทิโก ปรมาย วณฺณโปกฺขรตาย สมนฺนาคโต, ลาภี อนฺนสฺส ปานสฺส วตฺถสฺส ยานสฺส มาลาคนฺธวิเลปนสฺส เสยฺยาวสถปทีเปยฺยสฺสฯ โส กาเยน ทุจฺจริตํ จรติ, วาจาย ทุจฺจริตํ จรติ, มนสา ทุจฺจริตํ จรติฯ โส กาเยน ทุจฺจริตํ จริตฺวา, วาจาย ทุจฺจริตํ จริตฺวา, มนสา ทุจฺจริตํ จริตฺวา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคติํ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺชติฯ เอวํ โข, อานนฺท, สุกฺกาภิชาติโย สมาโน กณฺหํ ธมฺมํ อภิชายติฯ

‘‘กถญฺจานนฺท, สุกฺกาภิชาติโย สมาโน สุกฺกํ ธมฺมํ อภิชายติ? อิธานนฺท, เอกจฺโจ อุจฺเจ กุเล ปจฺจาชาโต โหติ – ขตฺติยมหาสาลกุเล วา…เป.… เสยฺยาวสถปทีเปยฺยสฺสฯ โส กาเยน สุจริตํ จรติ, วาจาย สุจริตํ จรติ, มนสา สุจริตํ จรติฯ โส กาเยน สุจริตํ จริตฺวา, วาจาย สุจริตํ จริตฺวา, มนสา สุจริตํ จริตฺวา กายสฺส เภทา ปรํ มรณา สุคติํ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชติฯ เอวํ โข, อานนฺท, สุกฺกาภิชาติโย สมาโน สุกฺกํ ธมฺมํ อภิชายติฯ

‘‘กถญฺจานนฺท, สุกฺกาภิชาติโย สมาโน อกณฺหํ อสุกฺกํ นิพฺพานํ อภิชายติ? อิธานนฺท , เอกจฺโจ อุจฺเจ กุเล ปจฺจาชาโต โหติ – ขตฺติยมหาสาลกุเล วา พฺราหฺมณมหาสาลกุเล วา คหปติมหาสาลกุเล วา, อฑฺเฒ มหทฺธเน มหาโภเค ปหูตชาตรูปรชเต ปหูตวิตฺตูปกรเณ ปหูตธนธญฺเญฯ โส จ โหติ อภิรูโป ทสฺสนีโย ปาสาทิโก ปรมาย วณฺณโปกฺขรตาย สมนฺนาคโต, ลาภี อนฺนสฺส ปานสฺส วตฺถสฺส ยานสฺส มาลาคนฺธวิเลปนสฺส เสยฺยาวสถปทีเปยฺยสฺส ฯ โส เกสมสฺสุํ โอหาเรตฺวา กาสายานิ วตฺถานิ อจฺฉาเทตฺวา อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชติฯ โส เอวํ ปพฺพชิโต สมาโน ปญฺจ นีวรเณ ปหาย เจตโส อุปกฺกิเลเส ปญฺญาย ทุพฺพลีกรเณ, จตูสุ สติปฏฺฐาเนสุ สุปฺปติฏฺฐิตจิตฺโต, สตฺต โพชฺฌงฺเค ยถาภูตํ ภาเวตฺวา อกณฺหํ อสุกฺกํ นิพฺพานํ อภิชายติฯ เอวํ โข, อานนฺท, สุกฺกาภิชาติโย สมาโน อกณฺหํ อสุกฺกํ นิพฺพานํ อภิชายติฯ อิมา โข, อานนฺท, ฉฬภิชาติโย’’ติฯ ตติยํฯ

4. อาสวสุตฺตํ

[58] ‘‘ฉหิ, ภิกฺขเว, ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ อาหุเนยฺโย โหติ ปาหุเนยฺโย ทกฺขิเณยฺโย อญฺชลิกรณีโย อนุตฺตรํ ปุญฺญกฺเขตฺตํ โลกสฺสฯ

กตเมหิ ฉหิ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน เย อาสวา สํวรา ปหาตพฺพา เต สํวเรน ปหีนา โหนฺติ, เย อาสวา ปฏิเสวนา ปหาตพฺพา เต ปฏิเสวนาย ปหีนา โหนฺติ, เย อาสวา อธิวาสนา ปหาตพฺพา เต อธิวาสนาย ปหีนา โหนฺติ, เย อาสวา ปริวชฺชนา ปหาตพฺพา เต ปริวชฺชนาย ปหีนา โหนฺติ, เย อาสวา วิโนทนา ปหาตพฺพา เต วิโนทนาย ปหีนา โหนฺติ, เย อาสวา ภาวนา ปหาตพฺพา เต ภาวนาย ปหีนา โหนฺติฯ

‘‘กตเม จ, ภิกฺขเว, อาสวา สํวรา ปหาตพฺพา เย สํวเรน ปหีนา โหนฺติ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ปฏิสงฺขา โยนิโส จกฺขุนฺทฺริยสํวรสํวุโต วิหรติฯ ยํ หิสฺส, ภิกฺขเว, จกฺขุนฺทฺริยสํวรํ อสํวุตสฺส วิหรโต อุปฺปชฺเชยฺยุํ อาสวา วิฆาตปริฬาหา, จกฺขุนฺทฺริยสํวรํ สํวุตสฺส วิหรโต เอวํส เต อาสวา วิฆาตปริฬาหา น โหนฺติฯ