8. อตฺตการีสุตฺตํ

[38] อถ โข อญฺญตโร พฺราหฺมโณ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธิํ สมฺโมทิฯ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข โส พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อหญฺหิ, โภ โคตม, เอวํวาที เอวํทิฏฺฐิ – ‘นตฺถิ อตฺตกาโร, นตฺถิ ปรกาโร’’’ติฯ ‘‘มาหํ, พฺราหฺมณ, เอวํวาทิํ เอวํทิฏฺฐิํ อทฺทสํ วา อสฺโสสิํ วาฯ กถญฺหิ นาม สยํ อภิกฺกมนฺโต, สยํ ปฏิกฺกมนฺโต เอวํ วกฺขติ – ‘นตฺถิ อตฺตกาโร, นตฺถิ ปรกาโร’’’ติ!

‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, พฺราหฺมณ, อตฺถิ อารพฺภธาตู’’ติ? ‘‘เอวํ, โภ’’ฯ ‘‘อารพฺภธาตุยา สติ อารพฺภวนฺโต สตฺตา ปญฺญายนฺตี’’ติ? ‘‘เอวํ, โภ’’ฯ ‘‘ยํ โข, พฺราหฺมณ, อารพฺภธาตุยา สติ อารพฺภวนฺโต สตฺตา ปญฺญายนฺติ, อยํ สตฺตานํ อตฺตกาโร อยํ ปรกาโร’’ฯ

‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, พฺราหฺมณ, อตฺถิ นิกฺกมธาตุ…เป.… อตฺถิ ปรกฺกมธาตุ… อตฺถิ ถามธาตุ… อตฺถิ ฐิติธาตุ… อตฺถิ อุปกฺกมธาตู’’ติ? ‘‘เอวํ, โภ’’ฯ ‘‘อุปกฺกมธาตุยา สติ อุปกฺกมวนฺโต สตฺตา ปญฺญายนฺตี’’ติ? ‘‘เอวํ, โภ’’ฯ ‘‘ยํ โข, พฺราหฺมณ, อุปกฺกมธาตุยา สติ อุปกฺกมวนฺโต สตฺตา ปญฺญายนฺติ, อยํ สตฺตานํ อตฺตกาโร อยํ ปรกาโร’’ฯ

‘‘มาหํ, พฺราหฺมณ [ตํ กิํ มญฺญสิ พฺราหฺมณ มาหํ (ก.)], เอวํวาทิํ เอวํทิฏฺฐิํ อทฺทสํ วา อสฺโสสิํ วาฯ กถญฺหิ นาม สยํ อภิกฺกมนฺโต สยํ ปฏิกฺกมนฺโต เอวํ วกฺขติ – ‘นตฺถิ อตฺตกาโร นตฺถิ ปรกาโร’’’ติฯ

‘‘อภิกฺกนฺตํ, โภ โคตม…เป.… อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณํ คต’’นฺติ! อฏฺฐมํฯ

9. นิทานสุตฺตํ

[39] ‘‘ตีณิมานิ , ภิกฺขเว, นิทานานิ กมฺมานํ สมุทยายฯ กตมานิ ตีณิ? โลโภ นิทานํ กมฺมานํ สมุทยาย, โทโส นิทานํ กมฺมานํ สมุทยาย, โมโห นิทานํ กมฺมานํ สมุทยายฯ น, ภิกฺขเว, โลภา อโลโภ สมุเทติ; อถ โข, ภิกฺขเว, โลภา โลโภว สมุเทติฯ น, ภิกฺขเว, โทสา อโทโส สมุเทติ; อถ โข, ภิกฺขเว, โทสา โทโสว สมุเทติฯ น, ภิกฺขเว, โมหา อโมโห สมุเทติ; อถ โข, ภิกฺขเว, โมหา โมโหว สมุเทติฯ น, ภิกฺขเว, โลภเชน กมฺเมน โทสเชน กมฺเมน โมหเชน กมฺเมน เทวา ปญฺญายนฺติ, มนุสฺสา ปญฺญายนฺติ, ยา วา ปนญฺญาปิ กาจิ สุคติโยฯ อถ โข, ภิกฺขเว, โลภเชน กมฺเมน โทสเชน กมฺเมน โมหเชน กมฺเมน นิรโย ปญฺญายติ ติรจฺฉานโยนิ ปญฺญายติ เปตฺติวิสโย ปญฺญายติ, ยา วา ปนญฺญาปิ กาจิ ทุคฺคติโยฯ อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ตีณิ นิทานานิ กมฺมานํ สมุทยายฯ

‘‘ตีณิมานิ, ภิกฺขเว, นิทานานิ กมฺมานํ สมุทยายฯ กตมานิ ตีณิ? อโลโภ นิทานํ กมฺมานํ สมุทยาย, อโทโส นิทานํ กมฺมานํ สมุทยาย, อโมโห นิทานํ กมฺมานํ สมุทยายฯ น, ภิกฺขเว, อโลภา โลโภ สมุเทติ; อถ โข, ภิกฺขเว, อโลภา อโลโภว สมุเทติฯ น, ภิกฺขเว, อโทสา โทโส สมุเทติ; อถ โข, ภิกฺขเว, อโทสา อโทโสว สมุเทติฯ น, ภิกฺขเว, อโมหา โมโห สมุเทติ; อถ โข, ภิกฺขเว, อโมหา อโมโหว สมุเทติฯ น, ภิกฺขเว, อโลภเชน กมฺเมน อโทสเชน กมฺเมน อโมหเชน กมฺเมน นิรโย ปญฺญายติ ติรจฺฉานโยนิ ปญฺญายติ เปตฺติวิสโย ปญฺญายติ, ยา วา ปนญฺญาปิ กาจิ ทุคฺคติโยฯ อถ โข, ภิกฺขเว, อโลภเชน กมฺเมน อโทสเชน กมฺเมน อโมหเชน กมฺเมน เทวา ปญฺญายนฺติ, มนุสฺสา ปญฺญายนฺติ, ยา วา ปนญฺญาปิ กาจิ สุคติโยฯ อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ตีณิ นิทานานิ กมฺมานํ สมุทยายา’’ติฯ นวมํฯ

10. กิมิลสุตฺตํ

[40] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา กิมิลายํ วิหรติ นิจุลวเนฯ อถ โข อายสฺมา กิมิโล เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา กิมิโล ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘โก นุ โข, ภนฺเต, เหตุ โก ปจฺจโย เยน ตถาคเต ปรินิพฺพุเต สทฺธมฺโม น จิรฏฺฐิติโก โหตี’’ติ? ‘‘อิธ, กิมิล, ตถาคเต ปรินิพฺพุเต ภิกฺขู ภิกฺขุนิโย อุปาสกา อุปาสิกาโย สตฺถริ อคารวา วิหรนฺติ อปฺปติสฺสา, ธมฺเม อคารวา วิหรนฺติ อปฺปติสฺสา, สงฺเฆ อคารวา วิหรนฺติ อปฺปติสฺสา, สิกฺขาย อคารวา วิหรนฺติ อปฺปติสฺสา, อปฺปมาเท อคารวา วิหรนฺติ อปฺปติสฺสา, ปฏิสนฺถาเร [ปฏิสนฺธาเร (ก.) อ. นิ. 5.201; 7.59] อคารวา วิหรนฺติ อปฺปติสฺสาฯ อยํ โข, กิมิล, เหตุ อยํ ปจฺจโย เยน ตถาคเต ปรินิพฺพุเต สทฺธมฺโม น จิรฏฺฐิติโก โหติ’’ฯ