8. อตฺตการีสุตฺตํ

[38] อถ โข อญฺญตโร พฺราหฺมโณ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธิํ สมฺโมทิฯ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข โส พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อหญฺหิ, โภ โคตม, เอวํวาที เอวํทิฏฺฐิ – ‘นตฺถิ อตฺตกาโร, นตฺถิ ปรกาโร’’’ติฯ ‘‘มาหํ, พฺราหฺมณ, เอวํวาทิํ เอวํทิฏฺฐิํ อทฺทสํ วา อสฺโสสิํ วาฯ กถญฺหิ นาม สยํ อภิกฺกมนฺโต, สยํ ปฏิกฺกมนฺโต เอวํ วกฺขติ – ‘นตฺถิ อตฺตกาโร, นตฺถิ ปรกาโร’’’ติ!

‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, พฺราหฺมณ, อตฺถิ อารพฺภธาตู’’ติ? ‘‘เอวํ, โภ’’ฯ ‘‘อารพฺภธาตุยา สติ อารพฺภวนฺโต สตฺตา ปญฺญายนฺตี’’ติ? ‘‘เอวํ, โภ’’ฯ ‘‘ยํ โข, พฺราหฺมณ, อารพฺภธาตุยา สติ อารพฺภวนฺโต สตฺตา ปญฺญายนฺติ, อยํ สตฺตานํ อตฺตกาโร อยํ ปรกาโร’’ฯ

‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, พฺราหฺมณ, อตฺถิ นิกฺกมธาตุ…เป.… อตฺถิ ปรกฺกมธาตุ… อตฺถิ ถามธาตุ… อตฺถิ ฐิติธาตุ… อตฺถิ อุปกฺกมธาตู’’ติ? ‘‘เอวํ, โภ’’ฯ ‘‘อุปกฺกมธาตุยา สติ อุปกฺกมวนฺโต สตฺตา ปญฺญายนฺตี’’ติ? ‘‘เอวํ, โภ’’ฯ ‘‘ยํ โข, พฺราหฺมณ, อุปกฺกมธาตุยา สติ อุปกฺกมวนฺโต สตฺตา ปญฺญายนฺติ, อยํ สตฺตานํ อตฺตกาโร อยํ ปรกาโร’’ฯ

‘‘มาหํ, พฺราหฺมณ [ตํ กิํ มญฺญสิ พฺราหฺมณ มาหํ (ก.)], เอวํวาทิํ เอวํทิฏฺฐิํ อทฺทสํ วา อสฺโสสิํ วาฯ กถญฺหิ นาม สยํ อภิกฺกมนฺโต สยํ ปฏิกฺกมนฺโต เอวํ วกฺขติ – ‘นตฺถิ อตฺตกาโร นตฺถิ ปรกาโร’’’ติฯ

‘‘อภิกฺกนฺตํ, โภ โคตม…เป.… อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณํ คต’’นฺติ! อฏฺฐมํฯ