‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อปฺปาพาโธ โหติ อปฺปาตงฺโก, สมเวปากินิยา คหณิยา สมนฺนาคโต นาติสีตาย นาจฺจุณฺหาย มชฺฌิมาย ปธานกฺขมายฯ อยํ, ภิกฺขเว, ทุติโย สมโย ปธานายฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, สุภิกฺขํ โหติ สุสสฺสํ สุลภปิณฺฑํ, สุกรํ อุญฺเฉน ปคฺคเหน ยาเปตุํฯ อยํ, ภิกฺขเว, ตติโย สมโย ปธานายฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, มนุสฺสา สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ขีโรทกีภูตา อญฺญมญฺญํ ปิยจกฺขูหิ สมฺปสฺสนฺตา วิหรนฺติฯ อยํ, ภิกฺขเว, จตุตฺโถ สมโย ปธานายฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, สงฺโฆ สมคฺโค สมฺโมทมาโน อวิวทมาโน เอกุทฺเทโส ผาสุ วิหรติฯ สงฺเฆ โข ปน, ภิกฺขเว, สมคฺเค น เจว อญฺญมญฺญํ อกฺโกสา โหนฺติ, น จ อญฺญมญฺญํ ปริภาสา โหนฺติ, น จ อญฺญมญฺญํ ปริกฺเขปา โหนฺติ, น จ อญฺญมญฺญํ ปริจฺจชา โหนฺติฯ ตตฺถ อปฺปสนฺนา เจว ปสีทนฺติ, ปสนฺนานญฺจ ภิยฺโยภาโว [ภียฺโยภาวาย (ก.)] โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ปญฺจโม สมโย ปธานายฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ปญฺจ สมยา ปธานายา’’ติฯ จตุตฺถํฯ

5. มาตาปุตฺตสุตฺตํ

[55] เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน สาวตฺถิยํ อุโภ มาตาปุตฺตา วสฺสาวาสํ อุปคมิํสุ [อุปสงฺกมิํสุ (ก.)] – ภิกฺขุ จ ภิกฺขุนี จฯ เต อญฺญมญฺญสฺส อภิณฺหํ ทสฺสนกามา อเหสุํฯ มาตาปิ ปุตฺตสฺส อภิณฺหํ ทสฺสนกามา อโหสิ; ปุตฺโตปิ มาตรํ อภิณฺหํ ทสฺสนกาโม อโหสิฯ เตสํ อภิณฺหํ ทสฺสนา สํสคฺโค อโหสิฯ สํสคฺเค สติ วิสฺสาโส อโหสิฯ วิสฺสาเส สติ โอตาโร อโหสิฯ เต โอติณฺณจิตฺตา สิกฺขํ อปจฺจกฺขาย ทุพฺพลฺยํ อนาวิกตฺวา เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวิํสุฯ

อถ โข สมฺพหุลา ภิกฺขู เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ

เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข เต ภิกฺขู ภควนฺตํ เอตทโวจุํ – ‘‘อิธ, ภนฺเต, สาวตฺถิยํ อุโภ มาตาปุตฺตา วสฺสาวาสํ อุปคมิํสุ – ภิกฺขุ จ ภิกฺขุนี จ, เต อญฺญมญฺญสฺส อภิณฺหํ ทสฺสนกามา อเหสุํ, มาตาปิ ปุตฺตสฺส อภิณฺหํ ทสฺสนกามา อโหสิ, ปุตฺโตปิ มาตรํ อภิณฺหํ ทสฺสนกาโม อโหสิฯ เตสํ อภิณฺหํ ทสฺสนา สํสคฺโค อโหสิ, สํสคฺเค สติ วิสฺสาโส อโหสิ, วิสฺสาเส สติ โอตาโร อโหสิ, เต โอติณฺณจิตฺตา สิกฺขํ อปจฺจกฺขาย ทุพฺพลฺยํ อนาวิกตฺวา เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวิํสู’’ติฯ

‘‘กิํ นุ โส, ภิกฺขเว, โมฆปุริโส มญฺญติ – ‘น มาตา ปุตฺเต สารชฺชติ, ปุตฺโต วา ปน มาตรี’ติ? นาหํ, ภิกฺขเว, อญฺญํ เอกรูปมฺปิ สมนุปสฺสามิ เอวํ [ยํ เอวํ (สี.)] รชนียํ เอวํ กมนียํ เอวํ มทนียํ เอวํ พนฺธนียํ เอวํ มุจฺฉนียํ เอวํ อนฺตรายกรํ อนุตฺตรสฺส โยคกฺเขมสฺส อธิคมาย ยถยิทํ, ภิกฺขเว, อิตฺถิรูปํฯ อิตฺถิรูเป, ภิกฺขเว, สตฺตา รตฺตา คิทฺธา คถิตา [คธิตา (สฺยา. ปี. ก.)] มุจฺฉิตา อชฺโฌสนฺนา [อชฺโฌปนฺนา (พหูสุ)]ฯ เต ทีฆรตฺตํ โสจนฺติ อิตฺถิรูปวสานุคาฯ

‘‘นาหํ, ภิกฺขเว, อญฺญํ เอกสทฺทมฺปิ…เป.… เอกคนฺธมฺปิ… เอกรสมฺปิ… เอกโผฏฺฐพฺพมฺปิ สมนุปสฺสามิ เอวํ รชนียํ เอวํ กมนียํ เอวํ มทนียํ เอวํ พนฺธนียํ เอวํ มุจฺฉนียํ เอวํ อนฺตรายกรํ อนุตฺตรสฺส โยคกฺเขมสฺส อธิคมาย ยถยิทํ, ภิกฺขเว, อิตฺถิโผฏฺฐพฺพํ ฯ อิตฺถิโผฏฺฐพฺเพ, ภิกฺขเว, สตฺตา รตฺตา คิทฺธา คถิตา มุจฺฉิตา อชฺโฌสนฺนาฯ เต ทีฆรตฺตํ โสจนฺติ อิตฺถิโผฏฺฐพฺพวสานุคาฯ

‘‘อิตฺถี, ภิกฺขเว, คจฺฉนฺตีปิ ปุริสสฺส จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐติ; ฐิตาปิ…เป.… นิสินฺนาปิ… สยานาปิ… หสนฺตีปิ… ภณนฺตีปิ… คายนฺตีปิ… โรทนฺตีปิ… อุคฺฆาติตาปิ [อุคฺฆานิตาปิ (สี.)] … มตาปิ ปุริสสฺส จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐติฯ ยญฺหิ ตํ, ภิกฺขเว, สมฺมา วทมาโน วเทยฺย – ‘สมนฺตปาโส มารสฺสา’ติ มาตุคามํเยว สมฺมา วทมาโน วเทยฺย – ‘สมนฺตปาโส มารสฺสา’’’ติฯ

‘‘สลฺลเป อสิหตฺเถน, ปิสาเจนาปิ สลฺลเป;

อาสีวิสมฺปิ อาสีเท [อาสทฺเท (สฺยา. กํ.)], เยน ทฏฺโฐ น ชีวติฯ

‘‘นตฺเวว เอโก เอกาย, มาตุคาเมน สลฺลเป;

มุฏฺฐสฺสติํ ตา พนฺธนฺติ, เปกฺขิเตน สิเตน จ [มฺหิเตน จ (สฺยา. กํ.)]ฯ

‘‘อโถปิ ทุนฺนิวตฺเถน, มญฺชุนา ภณิเตน จ;

เนโส ชโน สฺวาสีสโท, อปิ อุคฺฆาติโต มโตฯ

‘‘ปญฺจ กามคุณา เอเต, อิตฺถิรูปสฺมิํ ทิสฺสเร;

รูปา สทฺทา รสา คนฺธา, โผฏฺฐพฺพา จ มโนรมาฯ

‘‘เตสํ กาโมฆวูฬฺหานํ, กาเม อปริชานตํ;

กาลํ คติ [คติํ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] ภวาภวํ, สํสารสฺมิํ ปุรกฺขตาฯ

‘‘เย จ กาเม ปริญฺญาย, จรนฺติ อกุโตภยา;

เต เว ปารงฺคตา โลเก, เย ปตฺตา อาสวกฺขย’’นฺติฯ ปญฺจมํ;

6. อุปชฺฌายสุตฺตํ

[56] อถ โข อญฺญตโร ภิกฺขุ เยน สโก อุปชฺฌาโย เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา สกํ อุปชฺฌายํ เอตทโวจ – ‘‘เอตรหิ เม, ภนฺเต, มธุรกชาโต เจว กาโย, ทิสา จ เม น ปกฺขายนฺติ, ธมฺมา จ มํ นปฺปฏิภนฺติ, ถินมิทฺธญฺจ เม จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐติ, อนภิรโต จ พฺรหฺมจริยํ จรามิ, อตฺถิ จ เม ธมฺเมสุ วิจิกิจฺฉา’’ติฯ

อถ โข โส ภิกฺขุ ตํ สทฺธิวิหาริกํ ภิกฺขุํ อาทาย เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข โส ภิกฺขุ ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อยํ, ภนฺเต, ภิกฺขุ เอวมาห – ‘เอตรหิ เม, ภนฺเต, มธุรกชาโต เจว กาโย, ทิสา จ มํ น ปกฺขายนฺติ, ธมฺมา จ เม นปฺปฏิภนฺติ, ถินมิทฺธญฺจ เม จิตฺตํ ปริยาทาย ติฏฺฐติ, อนภิรโต จ พฺรหฺมจริยํ จรามิ, อตฺถิ จ เม ธมฺเมสุ วิจิกิจฺฉา’’’ติฯ