5. มุณฺฑราชวคฺโค

1. อาทิยสุตฺตํ

[41] เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ อถ โข อนาถปิณฺฑิโก คหปติ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข อนาถปิณฺฑิกํ คหปติํ ภควา เอตทโวจ – ‘‘ปญฺจิเม, คหปติ, โภคานํ อาทิยาฯ กตเม ปญฺจ? อิธ, คหปติ, อริยสาวโก อุฏฺฐานวีริยาธิคเตหิ โภเคหิ พาหาพลปริจิเตหิ เสทาวกฺขิตฺเตหิ ธมฺมิเกหิ ธมฺมลทฺเธหิ อตฺตานํ สุเขติ ปีเณติ สมฺมา สุขํ ปริหรติ; มาตาปิตโร สุเขติ ปีเณติ สมฺมา สุขํ ปริหรติ; ปุตฺตทารทาสกมฺมกรโปริเส สุเขติ ปีเณติ สมฺมา สุขํ ปริหรติฯ อยํ ปฐโม โภคานํ อาทิโยฯ

‘‘ปุน จปรํ, คหปติ, อริยสาวโก อุฏฺฐานวีริยาธิคเตหิ โภเคหิ พาหาพลปริจิเตหิ เสทาวกฺขิตฺเตหิ ธมฺมิเกหิ ธมฺมลทฺเธหิ มิตฺตามจฺเจ สุเขติ ปีเณติ สมฺมา สุขํ ปริหรติฯ อยํ ทุติโย โภคานํ อาทิโยฯ

‘‘ปุน จปรํ, คหปติ, อริยสาวโก อุฏฺฐานวีริยาธิคเตหิ โภเคหิ พาหาพลปริจิเตหิ เสทาวกฺขิตฺเตหิ ธมฺมิเกหิ ธมฺมลทฺเธหิ ยา ตา โหนฺติ อาปทา – อคฺคิโต วา อุทกโต วา ราชโต วา โจรโต วา อปฺปิยโต วา ทายาทโต [อปฺปิยโต วา ทายาทโต วา (พหูสุ) อ. นิ. 4.61; 5.148] – ตถารูปาสุ อาปทาสุ โภเคหิ ปริโยธาย วตฺตติ, โสตฺถิํ อตฺตานํ กโรติฯ อยํ ตติโย โภคานํ อาทิโยฯ

‘‘ปุน จปรํ, คหปติ, อริยสาวโก อุฏฺฐานวีริยาธิคเตหิ โภเคหิ พาหาพลปริจิเตหิ เสทาวกฺขิตฺเตหิ ธมฺมิเกหิ ธมฺมลทฺเธหิ ปญฺจพลิํ กตฺตา โหติฯ ญาติพลิํ, อติถิพลิํ, ปุพฺพเปตพลิํ, ราชพลิํ, เทวตาพลิํ – อยํ จตุตฺโถ โภคานํ อาทิโยฯ

‘‘ปุน จปรํ, คหปติ, อริยสาวโก อุฏฺฐานวีริยาธิคเตหิ โภเคหิ พาหาพลปริจิเตหิ เสทาวกฺขิตฺเตหิ ธมฺมิเกหิ ธมฺมลทฺเธหิ เย เต สมณพฺราหฺมณา มทปฺปมาทา ปฏิวิรตา ขนฺติโสรจฺเจ นิวิฏฺฐา เอกมตฺตานํ ทเมนฺติ เอกมตฺตานํ สเมนฺติ เอกมตฺตานํ ปรินิพฺพาเปนฺติ, ตถารูเปสุ สมณพฺราหฺมเณสุ อุทฺธคฺคิกํ ทกฺขิณํ ปติฏฺฐาเปติ โสวคฺคิกํ สุขวิปากํ สคฺคสํวตฺตนิกํฯ อยํ ปญฺจโม โภคานํ อาทิโยฯ อิเม โข, คหปติ, ปญฺจ โภคานํ อาทิยาฯ

‘‘ตสฺส เจ, คหปติ, อริยสาวกสฺส อิเม ปญฺจ โภคานํ อาทิเย อาทิยโต โภคา ปริกฺขยํ คจฺฉนฺติ, ตสฺส เอวํ โหติ – ‘เย วต โภคานํ อาทิยา เต จาหํ อาทิยามิ โภคา จ เม ปริกฺขยํ คจฺฉนฺตี’ติฯ อิติสฺส โหติ อวิปฺปฏิสาโรฯ

ตสฺส เจ, คหปติ, อริยสาวกสฺส อิเม ปญฺจ โภคานํ อาทิเย อาทิยโต โภคา อภิวฑฺฒนฺติ , ตสฺส เอวํ โหติ – ‘เย วต โภคานํ อาทิยา เต จาหํ อาทิยามิ โภคา จ เม อภิวฑฺฒนฺตี’ติฯ อิติสฺส โหติ [อิติสฺส โหติ อวิปฺปฏิสาโร, (สี. สฺยา.)] อุภเยเนว อวิปฺปฏิสาโร’’ติฯ

‘‘ภุตฺตา โภคา ภตา ภจฺจา [คตา ตจฺฉา (ก.)], วิติณฺณา อาปทาสุ เม;

อุทฺธคฺคา ทกฺขิณา ทินฺนา, อโถ ปญฺจพลีกตา;

อุปฏฺฐิตา สีลวนฺโต, สญฺญตา พฺรหฺมจารโยฯ

‘‘ยทตฺถํ โภคํ อิจฺเฉยฺย, ปณฺฑิโต ฆรมาวสํ;

โส เม อตฺโถ อนุปฺปตฺโต, กตํ อนนุตาปิยํฯ

‘‘เอตํ [เอวํ (ก.)] อนุสฺสรํ มจฺโจ, อริยธมฺเม ฐิโต นโร;

อิเธว นํ ปสํสนฺติ, เปจฺจ สคฺเค ปโมทตี’’ติ [เปจฺจ สคฺเค จ โมทตีติ (สี. สฺยา.)]ฯ ปฐมํ;

2. สปฺปุริสสุตฺตํ

[42] ‘‘สปฺปุริโส, ภิกฺขเว, กุเล ชายมาโน พหุโน ชนสฺส อตฺถาย หิตาย สุขาย โหติ; มาตาปิตูนํ [มาตาปิตุนฺนํ (สี. ปี.)] อตฺถาย หิตาย สุขาย โหติ; ปุตฺตทารสฺส อตฺถาย หิตาย สุขาย โหติ; ทาสกมฺมกรโปริสสฺส อตฺถาย หิตาย สุขาย โหติ; มิตฺตามจฺจานํ อตฺถาย หิตาย สุขาย โหติ; สมณพฺราหฺมณานํ อตฺถาย หิตาย สุขาย โหติฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, มหาเมโฆ สพฺพสสฺสานิ สมฺปาเทนฺโต พหุโน ชนสฺส อตฺถาย หิตาย สุขาย โหติ; เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, สปฺปุริโส กุเล ชายมาโน พหุโน ชนสฺส อตฺถาย หิตาย สุขาย โหติ; มาตาปิตูนํ อตฺถาย หิตาย สุขาย โหติ; ปุตฺตทารสฺส อตฺถาย หิตาย สุขาย โหติ; ทาสกมฺมกรโปริสสฺส อตฺถาย หิตาย สุขาย โหติ; มิตฺตามจฺจานํ อตฺถาย หิตาย สุขาย โหติ; สมณพฺราหฺมณานํ อตฺถาย หิตาย สุขาย โหตี’’ติฯ

‘‘หิโต พหุนฺนํ ปฏิปชฺช โภเค, ตํ เทวตา รกฺขติ ธมฺมคุตฺตํ;

พหุสฺสุตํ สีลวตูปปนฺนํ, ธมฺเม ฐิตํ น วิชหติ [วิชหาติ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] กิตฺติฯ