10. นิสฺสารณียสุตฺตํ

[200] ‘‘ปญฺจิมา , ภิกฺขเว, นิสฺสารณียา [นิสฺสรณียา (ปี.), นิสฺสรณิยา (ที. นิ. 3.321)] ธาตุโยฯ กตมา ปญฺจ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน กามํ [กาเม (สฺยา. กํ.) ที. นิ. 3.321] มนสิกโรโต กาเมสุ จิตฺตํ น ปกฺขนฺทติ นปฺปสีทติ น สนฺติฏฺฐติ น วิมุจฺจติฯ เนกฺขมฺมํ โข ปนสฺส มนสิกโรโต เนกฺขมฺเม จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ วิมุจฺจติฯ ตสฺส ตํ จิตฺตํ สุคตํ [สุกตํ (ปี. ก.)] สุภาวิตํ สุวุฏฺฐิตํ สุวิมุตฺตํ สุวิสํยุตฺตํ [วิสํยุตฺตํ (กตฺถจิ, ที. นิ. 3.321)] กาเมหิ; เย จ กามปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ อาสวา วิฆาตปริฬาหา, มุตฺโต โส เตหิ, น โส ตํ เวทนํ เวทิยติฯ อิทมกฺขาตํ กามานํ นิสฺสรณํฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน พฺยาปาทํ มนสิกโรโต พฺยาปาเท จิตฺตํ น ปกฺขนฺทติ นปฺปสีทติ น สนฺติฏฺฐติ น วิมุจฺจติฯ อพฺยาปาทํ โข ปนสฺส มนสิกโรโต อพฺยาปาเท จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ วิมุจฺจติฯ ตสฺส ตํ จิตฺตํ สุคตํ สุภาวิตํ สุวุฏฺฐิตํ สุวิมุตฺตํ สุวิสํยุตฺตํ พฺยาปาเทน; เย จ พฺยาปาทปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ อาสวา วิฆาตปริฬาหา, มุตฺโต โส เตหิ, น โส ตํ เวทนํ เวทิยติฯ อิทมกฺขาตํ พฺยาปาทสฺส นิสฺสรณํฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน วิเหสํ มนสิกโรโต วิเหสาย จิตฺตํ น ปกฺขนฺทติ นปฺปสีทติ น สนฺติฏฺฐติ น วิมุจฺจติฯ อวิเหสํ โข ปนสฺส มนสิกโรโต อวิเหสาย จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ วิมุจฺจติฯ ตสฺส ตํ จิตฺตํ สุคตํ สุภาวิตํ สุวุฏฺฐิตํ สุวิมุตฺตํ สุวิสํยุตฺตํ วิเหสาย; เย จ วิเหสาปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ อาสวา วิฆาตปริฬาหา, มุตฺโต โส เตหิ, น โส ตํ เวทนํ เวทิยติฯ อิทมกฺขาตํ วิเหสาย นิสฺสรณํฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน รูปํ มนสิกโรโต รูเป จิตฺตํ น ปกฺขนฺทติ นปฺปสีทติ น สนฺติฏฺฐติ น วิมุจฺจติฯ อรูปํ โข ปนสฺส มนสิกโรโต อรูเป จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ วิมุจฺจติฯ ตสฺส ตํ จิตฺตํ สุคตํ สุภาวิตํ สุวุฏฺฐิตํ สุวิมุตฺตํ สุวิสํยุตฺตํ รูเปหิ; เย จ รูปปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ อาสวา วิฆาตปริฬาหา, มุตฺโต โส เตหิ, น โส ตํ เวทนํ เวทิยติฯ อิทมกฺขาตํ รูปานํ นิสฺสรณํฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน สกฺกายํ มนสิกโรโต สกฺกาเย จิตฺตํ น ปกฺขนฺทติ นปฺปสีทติ น สนฺติฏฺฐติ น วิมุจฺจติฯ สกฺกายนิโรธํ โข ปนสฺส มนสิกโรโต สกฺกายนิโรเธ จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ วิมุจฺจติฯ ตสฺส ตํ จิตฺตํ สุคตํ สุภาวิตํ สุวุฏฺฐิตํ สุวิมุตฺตํ สุวิสํยุตฺตํ สกฺกาเยน; เย จ สกฺกายปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ อาสวา วิฆาตปริฬาหา, มุตฺโต โส เตหิ, น โส ตํ เวทนํ เวทิยติฯ อิทมกฺขาตํ สกฺกายสฺส นิสฺสรณํฯ

‘‘ตสฺส กามนนฺทีปิ นานุเสติ, พฺยาปาทนนฺทีปิ นานุเสติ, วิเหสานนฺทีปิ นานุเสติ , รูปนนฺทีปิ นานุเสติ, สกฺกายนนฺทีปิ นานุเสติ (โส) [( ) กตฺถจิ นตฺถิ] กามนนฺทิยาปิ อนนุสยา, พฺยาปาทนนฺทิยาปิ อนนุสยา, วิเหสานนฺทิยาปิ อนนุสยา, รูปนนฺทิยาปิ อนนุสยา, สกฺกายนนฺทิยาปิ อนนุสยาฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ นิรนุสโย, อจฺเฉจฺฉิ [อจฺเฉชฺชิ (สฺยา. กํ. ก.)] ตณฺหํ, วิวตฺตยิ [วาวตฺตยิ (สี.)] สํโยชนํ, สมฺมา มานาภิสมยา อนฺตมกาสิ ทุกฺขสฺสฯ อิมา โข, ภิกฺขเว, ปญฺจ นิสฺสารณียา ธาตุโย’’ติฯ ทสมํฯ

พฺราหฺมณวคฺโค ปญฺจโมฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

โสโณ โทโณ สงฺคารโว, การณปาลี จ ปิงฺคิยานี;

สุปินา จ วสฺสา วาจา, กุลํ นิสฺสารณีเยน จาติฯ

จตุตฺถํปณฺณาสกํ สมตฺโตฯ

5. ปญฺจมปณฺณาสกํ