เมนู

8. วาจาสุตฺตํ

[198] ‘‘ปญฺจหิ , ภิกฺขเว, องฺเคหิ สมนฺนาคตา วาจา สุภาสิตา โหติ, โน ทุพฺภาสิตา, อนวชฺชา จ อนนุวชฺชา จ วิญฺญูนํ [อนนุวชฺชา วิญฺญูนํ (สฺยา. กํ.)]ฯ กตเมหิ ปญฺจหิ? กาเลน จ ภาสิตา โหติ, สจฺจา จ ภาสิตา โหติ, สณฺหา จ ภาสิตา โหติ, อตฺถสํหิตา จ ภาสิตา โหติ, เมตฺตจิตฺเตน จ ภาสิตา โหติฯ อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจหิ องฺเคหิ สมนฺนาคตา วาจา สุภาสิตา โหติ, โน ทุพฺภาสิตา, อนวชฺชา จ อนนุวชฺชา จ วิญฺญูน’’นฺติฯ อฏฺฐมํฯ

9. กุลสุตฺตํ

[199] ‘‘ยํ, ภิกฺขเว, สีลวนฺโต ปพฺพชิตา กุลํ อุปสงฺกมนฺติ, ตตฺถ มนุสฺสา ปญฺจหิ ฐาเนหิ พหุํ ปุญฺญํ ปสวนฺติฯ กตเมหิ ปญฺจหิ? ยสฺมิํ, ภิกฺขเว, สมเย สีลวนฺเต ปพฺพชิเต กุลํ อุปสงฺกมนฺเต มนุสฺสา ทิสฺวา จิตฺตานิ ปสาเทนฺติ [ปสีทนฺติ (สฺยา. กํ. ก.)], สคฺคสํวตฺตนิกํ, ภิกฺขเว, ตํ กุลํ ตสฺมิํ สมเย ปฏิปทํ ปฏิปนฺนํ โหติฯ

‘‘ยสฺมิํ, ภิกฺขเว, สมเย สีลวนฺเต ปพฺพชิเต กุลํ อุปสงฺกมนฺเต มนุสฺสา ปจฺจุฏฺเฐนฺติ อภิวาเทนฺติ อาสนํ เทนฺติ, อุจฺจากุลีนสํวตฺตนิกํ, ภิกฺขเว, ตํ กุลํ ตสฺมิํ สมเย ปฏิปทํ ปฏิปนฺนํ โหติฯ

‘‘ยสฺมิํ, ภิกฺขเว, สมเย สีลวนฺเต ปพฺพชิเต กุลํ อุปสงฺกมนฺเต มนุสฺสา มจฺเฉรมลํ ปฏิวิเนนฺติ [ปฏิวิโนเทนฺติ (สี. ปี.)], มเหสกฺขสํวตฺตนิกํ, ภิกฺขเว, ตํ กุลํ ตสฺมิํ สมเย ปฏิปทํ ปฏิปนฺนํ โหติฯ

‘‘ยสฺมิํ, ภิกฺขเว, สมเย สีลวนฺเต ปพฺพชิเต กุลํ อุปสงฺกมนฺเต มนุสฺสา ยถาสตฺติ ยถาพลํ สํวิภชนฺติ, มหาโภคสํวตฺตนิกํ , ภิกฺขเว, ตํ กุลํ ตสฺมิํ สมเย ปฏิปทํ ปฏิปนฺนํ โหติฯ

‘‘ยสฺมิํ, ภิกฺขเว, สมเย สีลวนฺเต ปพฺพชิเต กุลํ อุปสงฺกมนฺเต มนุสฺสา ปริปุจฺฉนฺติ ปริปญฺหนฺติ ธมฺมํ สุณนฺติ, มหาปญฺญาสํวตฺตนิกํ, ภิกฺขเว, ตํ กุลํ ตสฺมิํ สมเย ปฏิปทํ ปฏิปนฺนํ โหติฯ ยํ , ภิกฺขเว, สีลวนฺโต ปพฺพชิตา กุลํ อุปสงฺกมนฺติ, ตตฺถ มนุสฺสา อิเมหิ ปญฺจหิ ฐาเนหิ พหุํ ปุญฺญํ ปสวนฺตี’’ติฯ นวมํฯ

10. นิสฺสารณียสุตฺตํ

[200] ‘‘ปญฺจิมา , ภิกฺขเว, นิสฺสารณียา [นิสฺสรณียา (ปี.), นิสฺสรณิยา (ที. นิ. 3.321)] ธาตุโยฯ กตมา ปญฺจ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน กามํ [กาเม (สฺยา. กํ.) ที. นิ. 3.321] มนสิกโรโต กาเมสุ จิตฺตํ น ปกฺขนฺทติ นปฺปสีทติ น สนฺติฏฺฐติ น วิมุจฺจติฯ เนกฺขมฺมํ โข ปนสฺส มนสิกโรโต เนกฺขมฺเม จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ วิมุจฺจติฯ ตสฺส ตํ จิตฺตํ สุคตํ [สุกตํ (ปี. ก.)] สุภาวิตํ สุวุฏฺฐิตํ สุวิมุตฺตํ สุวิสํยุตฺตํ [วิสํยุตฺตํ (กตฺถจิ, ที. นิ. 3.321)] กาเมหิ; เย จ กามปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ อาสวา วิฆาตปริฬาหา, มุตฺโต โส เตหิ, น โส ตํ เวทนํ เวทิยติฯ อิทมกฺขาตํ กามานํ นิสฺสรณํฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน พฺยาปาทํ มนสิกโรโต พฺยาปาเท จิตฺตํ น ปกฺขนฺทติ นปฺปสีทติ น สนฺติฏฺฐติ น วิมุจฺจติฯ อพฺยาปาทํ โข ปนสฺส มนสิกโรโต อพฺยาปาเท จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ วิมุจฺจติฯ ตสฺส ตํ จิตฺตํ สุคตํ สุภาวิตํ สุวุฏฺฐิตํ สุวิมุตฺตํ สุวิสํยุตฺตํ พฺยาปาเทน; เย จ พฺยาปาทปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ อาสวา วิฆาตปริฬาหา, มุตฺโต โส เตหิ, น โส ตํ เวทนํ เวทิยติฯ อิทมกฺขาตํ พฺยาปาทสฺส นิสฺสรณํฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน วิเหสํ มนสิกโรโต วิเหสาย จิตฺตํ น ปกฺขนฺทติ นปฺปสีทติ น สนฺติฏฺฐติ น วิมุจฺจติฯ อวิเหสํ โข ปนสฺส มนสิกโรโต อวิเหสาย จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ วิมุจฺจติฯ ตสฺส ตํ จิตฺตํ สุคตํ สุภาวิตํ สุวุฏฺฐิตํ สุวิมุตฺตํ สุวิสํยุตฺตํ วิเหสาย; เย จ วิเหสาปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ อาสวา วิฆาตปริฬาหา, มุตฺโต โส เตหิ, น โส ตํ เวทนํ เวทิยติฯ อิทมกฺขาตํ วิเหสาย นิสฺสรณํฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน รูปํ มนสิกโรโต รูเป จิตฺตํ น ปกฺขนฺทติ นปฺปสีทติ น สนฺติฏฺฐติ น วิมุจฺจติฯ อรูปํ โข ปนสฺส มนสิกโรโต อรูเป จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ปสีทติ สนฺติฏฺฐติ วิมุจฺจติฯ ตสฺส ตํ จิตฺตํ สุคตํ สุภาวิตํ สุวุฏฺฐิตํ สุวิมุตฺตํ สุวิสํยุตฺตํ รูเปหิ; เย จ รูปปจฺจยา อุปฺปชฺชนฺติ อาสวา วิฆาตปริฬาหา, มุตฺโต โส เตหิ, น โส ตํ เวทนํ เวทิยติฯ อิทมกฺขาตํ รูปานํ นิสฺสรณํฯ