‘‘ยมฺปิ, ภิกฺขเว, ตถาคโต อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ ปุพฺเพว สมฺโพธา อนภิสมฺพุทฺโธ โพธิสตฺโตว สมาโน มหโต มีฬฺหปพฺพตสฺส อุปรูปริ จงฺกมติ อลิปฺปมาโน มีฬฺเหน; ลาภี, ภิกฺขเว, ตถาคโต จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานํ, ตํ [ตตฺถ จ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] ตถาคโต อคถิโต [อคธิโต (สฺยา. ปี. ก.)] อมุจฺฉิโต อนชฺโฌสนฺโน [อนชฺฌาปนฺโน (ก.) อนชฺโฌปนฺโน (สี. สฺยา.)] อาทีนวทสฺสาวี นิสฺสรณปญฺโญ ปริภุญฺชติฯ ตสฺส อภิสมฺโพธาย อยํ ปญฺจโม มหาสุปิโน ปาตุรโหสิฯ

‘‘ตถาคตสฺส, ภิกฺขเว, อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ปุพฺเพว สมฺโพธา อนภิสมฺพุทฺธสฺส โพธิสตฺตสฺเสว สโต อิเม ปญฺจ มหาสุปินา ปาตุรเหสุ’’นฺติฯ ฉฏฺฐํฯ

7. วสฺสสุตฺตํ

[197] ‘‘ปญฺจิเม , ภิกฺขเว, วสฺสสฺส อนฺตรายา, ยํ เนมิตฺตา [เนมิตฺตกา (กตฺถจิ)] น ชานนฺติ, ยตฺถ เนมิตฺตานํ จกฺขุ น กมติฯ กตเม ปญฺจ? อุปริ, ภิกฺขเว, อากาเส เตโชธาตุ ปกุปฺปติฯ เตน อุปฺปนฺนา เมฆา ปฏิวิคจฺฉนฺติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ปฐโม วสฺสสฺส อนฺตราโย, ยํ เนมิตฺตา น ชานนฺติ, ยตฺถ เนมิตฺตานํ จกฺขุ น กมติฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, อุปริ อากาเส วาโยธาตุ ปกุปฺปติฯ เตน อุปฺปนฺนา เมฆา ปฏิวิคจฺฉนฺติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ทุติโย วสฺสสฺส อนฺตราโย, ยํ เนมิตฺตา น ชานนฺติ, ยตฺถ เนมิตฺตานํ จกฺขุ น กมติฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ราหุ อสุรินฺโท ปาณินา อุทกํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา มหาสมุทฺเท ฉฑฺเฑติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ตติโย วสฺสสฺส อนฺตราโย, ยํ เนมิตฺตา น ชานนฺติ, ยตฺถ เนมิตฺตานํ จกฺขุ น กมติฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, วสฺสวลาหกา เทวา ปมตฺตา โหนฺติฯ อยํ, ภิกฺขเว, จตุตฺโถ วสฺสสฺส อนฺตราโย, ยํ เนมิตฺตา น ชานนฺติ, ยตฺถ เนมิตฺตานํ จกฺขุ น กมติฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, มนุสฺสา อธมฺมิกา โหนฺติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ปญฺจโม วสฺสสฺส อนฺตราโย, ยํ เนมิตฺตา น ชานนฺติ, ยตฺถ เนมิตฺตานํ จกฺขุ น กมติฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ปญฺจ วสฺสสฺส อนฺตรายา, ยํ เนมิตฺตา น ชานนฺติ, ยตฺถ เนมิตฺตานํ จกฺขุ น กมตี’’ติฯ สตฺตมํฯ

8. วาจาสุตฺตํ

[198] ‘‘ปญฺจหิ , ภิกฺขเว, องฺเคหิ สมนฺนาคตา วาจา สุภาสิตา โหติ, โน ทุพฺภาสิตา, อนวชฺชา จ อนนุวชฺชา จ วิญฺญูนํ [อนนุวชฺชา วิญฺญูนํ (สฺยา. กํ.)]ฯ กตเมหิ ปญฺจหิ? กาเลน จ ภาสิตา โหติ, สจฺจา จ ภาสิตา โหติ, สณฺหา จ ภาสิตา โหติ, อตฺถสํหิตา จ ภาสิตา โหติ, เมตฺตจิตฺเตน จ ภาสิตา โหติฯ อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจหิ องฺเคหิ สมนฺนาคตา วาจา สุภาสิตา โหติ, โน ทุพฺภาสิตา, อนวชฺชา จ อนนุวชฺชา จ วิญฺญูน’’นฺติฯ อฏฺฐมํฯ

9. กุลสุตฺตํ

[199] ‘‘ยํ, ภิกฺขเว, สีลวนฺโต ปพฺพชิตา กุลํ อุปสงฺกมนฺติ, ตตฺถ มนุสฺสา ปญฺจหิ ฐาเนหิ พหุํ ปุญฺญํ ปสวนฺติฯ กตเมหิ ปญฺจหิ? ยสฺมิํ, ภิกฺขเว, สมเย สีลวนฺเต ปพฺพชิเต กุลํ อุปสงฺกมนฺเต มนุสฺสา ทิสฺวา จิตฺตานิ ปสาเทนฺติ [ปสีทนฺติ (สฺยา. กํ. ก.)], สคฺคสํวตฺตนิกํ, ภิกฺขเว, ตํ กุลํ ตสฺมิํ สมเย ปฏิปทํ ปฏิปนฺนํ โหติฯ

‘‘ยสฺมิํ, ภิกฺขเว, สมเย สีลวนฺเต ปพฺพชิเต กุลํ อุปสงฺกมนฺเต มนุสฺสา ปจฺจุฏฺเฐนฺติ อภิวาเทนฺติ อาสนํ เทนฺติ, อุจฺจากุลีนสํวตฺตนิกํ, ภิกฺขเว, ตํ กุลํ ตสฺมิํ สมเย ปฏิปทํ ปฏิปนฺนํ โหติฯ

‘‘ยสฺมิํ, ภิกฺขเว, สมเย สีลวนฺเต ปพฺพชิเต กุลํ อุปสงฺกมนฺเต มนุสฺสา มจฺเฉรมลํ ปฏิวิเนนฺติ [ปฏิวิโนเทนฺติ (สี. ปี.)], มเหสกฺขสํวตฺตนิกํ, ภิกฺขเว, ตํ กุลํ ตสฺมิํ สมเย ปฏิปทํ ปฏิปนฺนํ โหติฯ

‘‘ยสฺมิํ, ภิกฺขเว, สมเย สีลวนฺเต ปพฺพชิเต กุลํ อุปสงฺกมนฺเต มนุสฺสา ยถาสตฺติ ยถาพลํ สํวิภชนฺติ, มหาโภคสํวตฺตนิกํ , ภิกฺขเว, ตํ กุลํ ตสฺมิํ สมเย ปฏิปทํ ปฏิปนฺนํ โหติฯ

‘‘ยสฺมิํ, ภิกฺขเว, สมเย สีลวนฺเต ปพฺพชิเต กุลํ อุปสงฺกมนฺเต มนุสฺสา ปริปุจฺฉนฺติ ปริปญฺหนฺติ ธมฺมํ สุณนฺติ, มหาปญฺญาสํวตฺตนิกํ, ภิกฺขเว, ตํ กุลํ ตสฺมิํ สมเย ปฏิปทํ ปฏิปนฺนํ โหติฯ ยํ , ภิกฺขเว, สีลวนฺโต ปพฺพชิตา กุลํ อุปสงฺกมนฺติ, ตตฺถ มนุสฺสา อิเมหิ ปญฺจหิ ฐาเนหิ พหุํ ปุญฺญํ ปสวนฺตี’’ติฯ นวมํฯ