5. ปิงฺคิยานีสุตฺตํ

[195] เอกํ สมยํ ภควา เวสาลิยํ วิหรติ มหาวเน กูฏาคารสาลายํฯ เตน โข ปน สมเยน ปญฺจมตฺตานิ ลิจฺฉวิสตานิ ภควนฺตํ ปยิรุปาสนฺติฯ อปฺเปกจฺเจ ลิจฺฉวี นีลา โหนฺติ นีลวณฺณา นีลวตฺถา นีลาลงฺการา, อปฺเปกจฺเจ ลิจฺฉวี ปีตา โหนฺติ ปีตวณฺณา ปีตวตฺถา ปีตาลงฺการา , อปฺเปกจฺเจ ลิจฺฉวี โลหิตกา โหนฺติ โลหิตกวณฺณา โลหิตกวตฺถา โลหิตกาลงฺการา, อปฺเปกจฺเจ ลิจฺฉวี โอทาตา โหนฺติ โอทาตวณฺณา โอทาตวตฺถา โอทาตาลงฺการาฯ ตฺยสฺสุทํ ภควา อติโรจติ วณฺเณน เจว ยสสา จฯ

อถ โข ปิงฺคิยานี พฺราหฺมโณ อุฏฺฐายาสนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา เยน ภควา เตนญฺชลิํ ปณาเมตฺวา ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘ปฏิภาติ มํ, ภควา, ปฏิภาติ มํ, สุคตา’’ติฯ ‘‘ปฏิภาตุ ตํ ปิงฺคิยานี’’ติ ภควา อโวจฯ อถ โข ปิงฺคิยานี พฺราหฺมโณ ภควโต สมฺมุขา สารุปฺปาย คาถาย อภิตฺถวิ –

‘‘ปทฺมํ [ปทุมํ (ก.) สํ. นิ. 1.132] ยถา โกกนทํ [โกกนุทํ (สฺยา. กํ.)] สุคนฺธํ,

ปาโต สิยา ผุลฺลมวีตคนฺธํ;

องฺคีรสํ ปสฺส วิโรจมานํ,

ตปนฺตมาทิจฺจมิวนฺตลิกฺเข’’ติฯ

อถ โข เต ลิจฺฉวี ปญฺจหิ อุตฺตราสงฺคสเตหิ ปิงฺคิยานิํ พฺราหฺมณํ อจฺฉาเทสุํฯ อถ โข ปิงฺคิยานี พฺราหฺมโณ เตหิ ปญฺจหิ อุตฺตราสงฺคสเตหิ ภควนฺตํ อจฺฉาเทสิ ฯ

อถ โข ภควา เต ลิจฺฉวี เอตทโวจ – ‘‘ปญฺจนฺนํ, ลิจฺฉวี, รตนานํ ปาตุภาโว ทุลฺลโภ โลกสฺมิํฯ กตเมสํ ปญฺจนฺนํ? ตถาคตสฺส อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ปาตุภาโว ทุลฺลโภ โลกสฺมิํฯ ตถาคตปฺปเวทิตสฺส ธมฺมวินยสฺส เทเสตา ปุคฺคโล ทุลฺลโภ โลกสฺมิํฯ ตถาคตปฺปเวทิตสฺส ธมฺมวินยสฺส เทสิตสฺส วิญฺญาตา ปุคฺคโล ทุลฺลโภ โลกสฺมิํฯ ตถาคตปฺปเวทิตสฺส ธมฺมวินยสฺส เทสิตสฺส วิญฺญาตา ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปนฺโน ปุคฺคโล ทุลฺลโภ โลกสฺมิํฯ กตญฺญู กตเวที ปุคฺคโล ทุลฺลโภ โลกสฺมิํฯ อิเมสํ โข, ลิจฺฉวี, ปญฺจนฺนํ รตนานํ ปาตุภาโว ทุลฺลโภ โลกสฺมิ’’นฺติ [อ. นิ. 5.143]ฯ ปญฺจมํฯ

6. มหาสุปินสุตฺตํ

[196] ‘‘ตถาคตสฺส, ภิกฺขเว, อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ปุพฺเพว สมฺโพธา อนภิสมฺพุทฺธสฺส โพธิสตฺตสฺเสว สโต ปญฺจ มหาสุปินา ปาตุรเหสุํฯ กตเม ปญฺจ? ตถาคตสฺส, ภิกฺขเว, อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ปุพฺเพว สมฺโพธา อนภิสมฺพุทฺธสฺส โพธิสตฺตสฺเสว สโต อยํ มหาปถวี มหาสยนํ อโหสิ, หิมวา ปพฺพตราชา พิพฺโพหนํ [พิพฺโพหนํ (สี. สฺยา. กํ. ปี.), พิมฺพ โอหนํ = อิติ ปทวิภาโค] อโหสิ, ปุรตฺถิเม สมุทฺเท วาโม หตฺโถ โอหิโต อโหสิ, ปจฺฉิเม สมุทฺเท ทกฺขิโณ หตฺโถ โอหิโต อโหสิ, ทกฺขิเณ สมุทฺเท อุโภ ปาทา โอหิตา อเหสุํฯ ตถาคตสฺส, ภิกฺขเว, อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ปุพฺเพว สมฺโพธา อนภิสมฺพุทฺธสฺส โพธิสตฺตสฺเสว สโต อยํ ปฐโม มหาสุปิโน ปาตุรโหสิฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ตถาคตสฺส อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ปุพฺเพว สมฺโพธา อนภิสมฺพุทฺธสฺส โพธิสตฺตสฺเสว สโต ติริยา นาม ติณชาติ นาภิยา อุคฺคนฺตฺวา นภํ อาหจฺจ ฐิตา อโหสิฯ ตถาคตสฺส, ภิกฺขเว , อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ปุพฺเพว สมฺโพธา อนภิสมฺพุทฺธสฺส โพธิสตฺตสฺเสว สโต อยํ ทุติโย มหาสุปิโน ปาตุรโหสิฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ตถาคตสฺส อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ปุพฺเพว สมฺโพธา อนภิสมฺพุทฺธสฺส โพธิสตฺตสฺเสว สโต เสตา กิมี กณฺหสีสา ปาเทหิ อุสฺสกฺกิตฺวา ( ) [(อคฺคนขโต) กตฺถจิ ทิสฺสติ] ยาว ชาณุมณฺฑลา ปฏิจฺฉาเทสุํฯ ตถาคตสฺส, ภิกฺขเว, อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ปุพฺเพว สมฺโพธา อนภิสมฺพุทฺธสฺส โพธิสตฺตสฺเสว สโต อยํ ตติโย มหาสุปิโน ปาตุรโหสิฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ตถาคตสฺส อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ปุพฺเพว สมฺโพธา อนภิสมฺพุทฺธสฺส โพธิสตฺตสฺเสว สโต จตฺตาโร สกุณา นานาวณฺณา จตูหิ ทิสาหิ อาคนฺตฺวา ปาทมูเล นิปติตฺวา สพฺพเสตา สมฺปชฺชิํสุฯ ตถาคตสฺส, ภิกฺขเว, อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ปุพฺเพว สมฺโพธา อนภิสมฺพุทฺธสฺส โพธิสตฺตสฺเสว สโต อยํ จตุตฺโถ มหาสุปิโน ปาตุรโหสิฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, ตถาคโต อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ ปุพฺเพว สมฺโพธา อนภิสมฺพุทฺโธ โพธิสตฺโตว สมาโน มหโต มีฬฺหปพฺพตสฺส อุปรูปริ จงฺกมติ อลิปฺปมาโน มีฬฺเหนฯ ตถาคตสฺส, ภิกฺขเว, อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ปุพฺเพว สมฺโพธา อนภิสมฺพุทฺธสฺส โพธิสตฺตสฺเสว สโต อยํ ปญฺจโม มหาสุปิโน ปาตุรโหสิฯ