เมนู

อิทํ, ภิกฺขเว, ปญฺจมํ วิมุตฺตายตนํ ยตฺถ ภิกฺขุโน อปฺปมตฺตสฺส อาตาปิโน ปหิตตฺตสฺส วิหรโต อวิมุตฺตํ วา จิตฺตํ วิมุจฺจติ, อปริกฺขีณา วา อาสวา ปริกฺขยํ คจฺฉนฺติ, อนนุปฺปตฺตํ วา อนุตฺตรํ โยคกฺเขมํ อนุปาปุณาติฯ

‘‘อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ปญฺจ วิมุตฺตายตนานิ ยตฺถ ภิกฺขุโน อปฺปมตฺตสฺส อาตาปิโน ปหิตตฺตสฺส วิหรโต อวิมุตฺตํ วา จิตฺตํ วิมุจฺจติ, อปริกฺขีณา วา อาสวา ปริกฺขยํ คจฺฉนฺติ, อนนุปฺปตฺตํ วา อนุตฺตรํ โยคกฺเขมํ อนุปาปุณาตี’’ติฯ ฉฏฺฐํฯ

7. สมาธิสุตฺตํ

[27] ‘‘สมาธิํ, ภิกฺขเว, ภาเวถ อปฺปมาณํ นิปกา ปติสฺสตาฯ สมาธิํ, ภิกฺขเว, ภาวยตํ อปฺปมาณํ นิปกานํ ปติสฺสตานํ ปญฺจ ญาณานิ ปจฺจตฺตญฺเญว อุปฺปชฺชนฺติฯ กตมานิ ปญฺจ? ‘อยํ สมาธิ ปจฺจุปฺปนฺนสุโข เจว อายติญฺจ สุขวิปาโก’ติ ปจฺจตฺตญฺเญว ญาณํ อุปฺปชฺชติ, ‘อยํ สมาธิ อริโย นิรามิโส’ติ ปจฺจตฺตญฺเญว ญาณํ อุปฺปชฺชติ, ‘อยํ สมาธิ อกาปุริสเสวิโต’ติ [มหาปุริสเสวิโตติ (ก.)] ปจฺจตฺตญฺเญว ญาณํ อุปฺปชฺชติ, ‘อยํ สมาธิ สนฺโต ปณีโต ปฏิปฺปสฺสทฺธลทฺโธ เอโกทิภาวาธิคโต, น สงฺขารนิคฺคยฺหวาริตคโต’ติ [น จ สสงฺขารนิคฺคยฺหวาริตปฺปติโตติ (สี.), น จ สสงฺขารนิคฺคยฺหวาริตปตฺโตติ (สฺยา.), น จ สสงฺขารนิคฺคยฺหวาริวาวโฏติ (ก.), น สสงฺขารนิคฺคยฺหวาริยาธิคโตติ (?) ที. นิ. 3.355; อ. นิ. 3.102; 9.27] ปจฺจตฺตญฺเญว ญาณํ อุปฺปชฺชติ, ‘สโต โข ปนาหํ อิมํ สมาปชฺชามิ สโต วุฏฺฐหามี’ติ [โส โข ปนาหํ อิมํ สมาธิํ สโตว สมาปชฺชามิ, สโต อุฏฺฐหามีติ (สี. สฺยา. กํ.)] ปจฺจตฺตญฺเญว ญาณํ อุปฺปชฺชติฯ

‘‘สมาธิํ, ภิกฺขเว, ภาเวถ อปฺปมาณํ นิปกา ปติสฺสตาฯ สมาธิํ, ภิกฺขเว, ภาวยตํ อปฺปมาณํ นิปกานํ ปติสฺสตานํ อิมานิ ปญฺจ ญาณานิ ปจฺจตฺตญฺเญว อุปฺปชฺชนฺตี’’ติฯ สตฺตมํฯ

8. ปญฺจงฺคิกสุตฺตํ

[28] ‘‘อริยสฺส , ภิกฺขเว, ปญฺจงฺคิกสฺส สมฺมาสมาธิสฺส ภาวนํ เทเสสฺสามิฯ ตํ สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ; ภาสิสฺสามี’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –