4. สาชีวสุตฺตํ

[164] [อ. นิ. 5.65] ตตฺร โข อายสฺมา สาริปุตฺโต ภิกฺขู อามนฺเตสิ…เป.… ‘‘ปญฺจหิ, อาวุโส, ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ อลํสาชีโว สพฺรหฺมจารีนํฯ กตเมหิ ปญฺจหิ? อิธาวุโส, ภิกฺขุ อตฺตนา จ สีลสมฺปนฺโน โหติ , สีลสมฺปทากถาย จ อาคตํ ปญฺหํ พฺยากตฺตา โหติ; อตฺตนา จ สมาธิสมฺปนฺโน โหติ, สมาธิสมฺปทากถาย จ อาคตํ ปญฺหํ พฺยากตฺตา โหติ; อตฺตนา จ ปญฺญาสมฺปนฺโน โหติ, ปญฺญาสมฺปทากถาย จ อาคตํ ปญฺหํ พฺยากตฺตา โหติ; อตฺตนา จ วิมุตฺติสมฺปนฺโน โหติ, วิมุตฺติสมฺปทากถาย จ อาคตํ ปญฺหํ พฺยากตฺตา โหติ; อตฺตนา จ วิมุตฺติญาณทสฺสนสมฺปนฺโน โหติ, วิมุตฺติญาณทสฺสนสมฺปทากถาย จ อาคตํ ปญฺหํ พฺยากตฺตา โหติฯ อิเมหิ โข, อาวุโส, ปญฺจหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ อลํสาชีโว สพฺรหฺมจารีน’’นฺติฯ จตุตฺถํฯ

5. ปญฺหปุจฺฉาสุตฺตํ

[165] ตตฺร โข อายสฺมา สาริปุตฺโต ภิกฺขู อามนฺเตสิ…เป.… ‘‘โย หิ โกจิ, อาวุโส, ปรํ ปญฺหํ ปุจฺฉติ, สพฺโพ โส ปญฺจหิ ฐาเนหิ, เอเตสํ วา อญฺญตเรนฯ กตเมหิ ปญฺจหิ? มนฺทตฺตา โมมูหตฺตา [โมมุหตฺตา (สี.)] ปรํ ปญฺหํ ปุจฺฉติ, ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต ปรํ ปญฺหํ ปุจฺฉติ, ปริภวํ ปรํ ปญฺหํ ปุจฺฉติ, อญฺญาตุกาโม ปรํ ปญฺหํ ปุจฺฉติ, อถ วา ปเนวํจิตฺโต [อถ วา ปกุปฺปนฺโต (สี. ปี.)] ปรํ ปญฺหํ ปุจฺฉติ – ‘สเจ เม ปญฺหํ ปุฏฺโฐ สมฺมเทว พฺยากริสฺสติ อิจฺเจตํ กุสลํ, โน เจ [โน จ (สฺยา.)] เม ปญฺหํ ปุฏฺโฐ สมฺมเทว พฺยากริสฺสติ อหมสฺส สมฺมเทว พฺยากริสฺสามี’ติฯ โย หิ โกจิ, อาวุโส, ปรํ ปญฺหํ ปุจฺฉติ, สพฺโพ โส อิเมหิ ปญฺจหิ ฐาเนหิ, เอเตสํ วา อญฺญตเรนฯ อหํ โข ปนาวุโส, เอวํจิตฺโต ปรํ ปญฺหํ ปุจฺฉามิ – ‘สเจ เม ปญฺหํ ปุฏฺโฐ สมฺมเทว พฺยากริสฺสติ อิจฺเจตํ กุสลํ, โน เจ เม ปญฺหํ ปุฏฺโฐ สมฺมเทว พฺยากริสฺสติ, อหมสฺส สมฺมเทว พฺยากริสฺสามี’’ติฯ ปญฺจมํฯ

6. นิโรธสุตฺตํ

[166] ตตฺร โข อายสฺมา สาริปุตฺโต ภิกฺขู อามนฺเตสิ…เป.… ‘‘อิธาวุโส, ภิกฺขุ สีลสมฺปนฺโน สมาธิสมฺปนฺโน ปญฺญาสมฺปนฺโน สญฺญาเวทยิตนิโรธํ สมาปชฺเชยฺยาปิ วุฏฺฐเหยฺยาปิ [สมาปชฺเชยฺยปิ วุฏฺฐเหยฺยปิ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] – อตฺเถตํ ฐานํฯ โน เจ ทิฏฺเฐว ธมฺเม อญฺญํ อาราเธยฺย, อติกฺกมฺเมว กพฬีการาหารภกฺขานํ [กพฬิํการาหารภกฺขานํ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] เทวานํ สหพฺยตํ อญฺญตรํ มโนมยํ กายํ อุปปนฺโน สญฺญาเวทยิตนิโรธํ สมาปชฺเชยฺยาปิ วุฏฺฐเหยฺยาปิ – อตฺเถตํ ฐาน’’นฺติฯ

เอวํ วุตฺเต อายสฺมา อุทายี อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อฏฺฐานํ โข เอตํ, อาวุโส สาริปุตฺต, อนวกาโส ยํ โส ภิกฺขุ อติกฺกมฺเมว กพฬีการาหารภกฺขานํ เทวานํ สหพฺยตํ อญฺญตรํ มโนมยํ กายํ อุปปนฺโน สญฺญาเวทยิตนิโรธํ สมาปชฺเชยฺยาปิ วุฏฺฐเหยฺยาปิ – นตฺเถตํ ฐาน’’นฺติฯ

ทุติยมฺปิ โข…เป.… ตติยมฺปิ โข อายสฺมา สาริปุตฺโต ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘อิธาวุโส, ภิกฺขุ สีลสมฺปนฺโน สมาธิสมฺปนฺโน ปญฺญาสมฺปนฺโน สญฺญาเวทยิตนิโรธํ สมาปชฺเชยฺยาปิ วุฏฺฐเหยฺยาปิ – อตฺเถตํ ฐานํฯ โน เจ ทิฏฺเฐว ธมฺเม อญฺญํ อาราเธยฺย, อติกฺกมฺเมว กพฬีการาหารภกฺขานํ เทวานํ สหพฺยตํ อญฺญตรํ มโนมยํ กายํ อุปปนฺโน สญฺญาเวทยิตนิโรธํ สมาปชฺเชยฺยาปิ วุฏฺฐเหยฺยาปิ – อตฺเถตํ ฐาน’’นฺติฯ

ตติยมฺปิ โข อายสฺมา อุทายี อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อฏฺฐานํ โข เอตํ, อาวุโส สาริปุตฺต , อนวกาโส ยํ โส ภิกฺขุ อติกฺกมฺเมว กพฬีการาหารภกฺขานํ เทวานํ สหพฺยตํ อญฺญตรํ มโนมยํ กายํ อุปปนฺโน สญฺญาเวทยิตนิโรธํ สมาปชฺเชยฺยาปิ วุฏฺฐเหยฺยาปิ – นตฺเถตํ ฐาน’’นฺติฯ

อถ โข อายสฺมโต สาริปุตฺตสฺส เอตทโหสิ – ‘‘ยาวตติยกมฺปิ [ยาวตติยมฺปิ (สี. สฺยา. ปี.)] โข เม อายสฺมา อุทายี ปฏิกฺโกสติ, น จ เม โกจิ ภิกฺขุ อนุโมทติฯ ยํนูนาหํ เยน ภควา เตนุปสงฺกเมยฺย’’นฺติฯ อถ โข อายสฺมา สาริปุตฺโต เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา สาริปุตฺโต ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘อิธาวุโส, ภิกฺขุ สีลสมฺปนฺโน สมาธิสมฺปนฺโน ปญฺญาสมฺปนฺโน สญฺญาเวทยิตนิโรธํ สมาปชฺเชยฺยาปิ วุฏฺฐเหยฺยาปิ – อตฺเถตํ ฐานํฯ