นเยน ธมฺมํ กเถตฺวา จูฬปิณฺฑปาติยติสฺส ตฺเถโร จ สาคลตฺเถโร จ มหินฺทตฺเถโร จา’ติ ตโย เถรา อตฺตโน อตฺตโน ปริวาเร ภิกฺขู คเหตฺวา ธาตุ ปริหรณตฺถาย อาคจฺฉิํสุฯ

วิปุลยโส ปรหิตาวหนฺโต,

สุชนหิโต ธิติมา อวีตสทฺโธ;

สุปริวุโต มหติยา หิ ปริสา,

ราชเสฏฺโฐ ปวรถูปมารภี’ติฯ

อิติ อริยชนปฺปสาทนตฺถาย กเต ธาตุวํเส

ปกิณฺณโก นาม

จตุตฺโถ ปริจฺเฉโทฯ

5.

ธาตุนิธานาธิกาโร

ตโต วิมํเสตฺวา ภุมิภาคํ คเหตุํ วฏฺฏตี’ติ ภูมิ ภาคํ วีมํเสนฺโต มงฺคลสมฺมเต อฏฺฐ โคเณ อาหราเปตฺวา คนฺโธทเกน นหาเปตฺวา สิงฺเคสุ สุวณฺณกญฺจุกํ ปติมุญฺจาเปตฺวา คนฺธปญฺจงฺคุลิกํ ทาเปตฺวา คีวาย มาลาทามํ พนฺธาเปตฺวา อโยทาเมน พนฺธาเปตฺวา เอวํ จินฺเตสิ? ยทิ ปน ภควโต นลาฏธาตุ ยสฺมิํ ฐาเน ปติฏฺฐหิตฺวา โลกตฺถจริยํ กโรนฺตี ปญฺจวสฺสสหสฺสานิ สาสนํ ปติฏฺฐหิสฺสติ ตสฺมิํ ฐาเน โคณา สยเมว อโยทามโต มุญฺจิตฺวา ถุปฏฺฐานํ สมนฺตโต วิจริตฺวา จตุสุ ทิสาสุ สยนฺตุติ อธิฏฺฐหิตฺวา ปุริเส อาณาเปสิฯ เต ตเถว อกํสุฯ ตโต วิภาตาย รตฺติยา ราชาโคเณ คาหาปนตฺถาย อายุตฺตเก อาณาเปสิฯ เต มนุสฺสา คนฺตฺวา โคเณ อปสฺสิตฺวา น ปสฺสาม เทวา’ติ รญฺโญ อาโรเจสุํฯ คจฺฉ ภเณ, โคณานํ คตฏฺฐานํ โอโลเกถา’ติ อาหฯ เต คเวสมานา พนฺธนฏฺฐาเน อทิสฺวา ปทานุปทํ คนฺตฺวา ถูปกรณฏฺฐานํ สมนฺตา วิจริตฺวา จตุสุ ทิสาสุ สยิตโคเณ ทิสฺวา สยิตฏฺฐานโต นงฺคุฏฺฐาทีนิ มทฺทนฺตาปิ อุฏฺฐาเปตุํ อสกฺโกนฺตา คนฺตฺวา รญฺโญ อาโรเจสุ; เทว, โคณา น อุฏฺฐหนฺติ, เอกํ ฐานํ สมนฺตา วิจริตฺวา จตุสุ ทิสาสุ สยิตา’ติฯ ตํ สุตฺวา ราชา เสนงฺคปริวุโต สยเมว คนฺตฺวา’ปิ โคเณ อุฏฺฐาเปตุํ อสกฺโกนฺโต ราชา เอวํ อธิฏฺฐาสิ; ยทิ อิมสฺมิํ ฐาเน ธาตุ ปติฏฺฐาเปตพฺพา ภเวยฺย โคณา อุฏฺฐหิตฺวา คจฺฉนฺตุ’ติฯ โคณา จิตฺตกฺขเณเยว อุฏฺฐหิตฺวา ปลายิํสุฯ ราชา ตํ อจฺฉริยํ ทิสฺวา ปสนฺนมโน หุตฺวา ปุเนกทิวสํ วุตฺตนิยาเมเนว อสฺเส

อลงฺการาเปตฺวา อโยทาเมน พนฺธาเปตฺวา ฐเปสิฯ อสฺสาปิ เต โคณา วิย คนฺตฺวา นิปชฺชิํสุฯ ราชา คนฺตฺวา ตเถว อธิฏฺฐหิตฺวา อสฺเส อุฏฺฐาเปสิฯ ปุเนกทิวสํ หตฺถีํ อลงฺการาเปตฺวา ตเถว อธิฏฺฐาสิฯ โสปิ พนฺธทาเม ฉินฺทิตฺวา ปจฺฉิมยามสมนนฺตเร คนฺตฺวา เจติยกรณฏฺฐาเน นิปชฺชิฯ ปภาตาย รตฺติยา ราชา หตฺถีโคปเก ปกฺโกสาเปตฺวา หตฺถิํ อาเนถา’ติ อาหฯ หตฺถิโคปกา หตฺถิํ พนฺธนฏฺฐาเน อทิสฺวา, หตฺถิํ พนฺธนฏฺฐาเน น ปสฺสาม เทวา’ติ อาหํสุฯ เตนหิ ภเณ, สีฆํ อุปธาเรถา’ติ วุตฺเต หตฺถิโคปกา ปทานุปทํ คเวสมานา เจติยฏฺฐาเน นิปนฺนํ หตฺถิํ ทิสฺวา อาคนฺตฺวา รญฺโญ อาโรเจสุํฯ ตํ สุตฺวา ราชา เหฏฺฐา วุตฺตปฺปกาเรน ปฏิปชฺชิตฺวา หตฺถิํ ปุเร กตฺวา อาคจฺฉิฯ

เอวํ ตีหิ วิมํสนาหิ วีมํเสตฺวา ภุมิคหิตภาวํ เถรสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา อุปฏฺฐหมาโน อาโรเจสิฯ ตสฺมิํ กาเล เสรุนคเร สิวราชา พหู ปณฺณากาเร คาหาเปตฺวา ราชานํ ปสฺสิสฺสามิ’ติ อาคนฺตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิฯ ราชา เตน สทฺธิํ สมฺโมทนียํ กถํ กตฺวา นิสินฺนกาเล โลณนคเร มหานาคราชา’ปิ พหุปณฺณาการํ คาหาเปตฺวา ราชานํ ปสฺสิสฺสามิ’ติ อาคนฺตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เตน สทฺธิํ สมฺโมทนียํ กถํ อกาสิ; อิมสฺมิํ ฐาเน ทสพลธาตุํ ปติฏฺฐาเปสฺสามิ, ตุมฺเห มม สหายา โหถา’ติ เต คเหตฺวา คนฺตฺวา ธาตุํ วนฺทถา’ติ วนฺทาเปสิฯ ตสฺมิํ ขเณ ธาตุโต ฉพฺพณฺณรํสิโย อุคฺคจฺฉิํสุฯ เทวา สาธุการํ กโรนฺตา อากาสโต มาลาโย ขิปิํสุฯ ราชาโน โสมนสฺสปฺปตฺตา อมฺหากํ ลงฺกายํ ทสพลสฺส นลาฏธาตุ อมฺหากํ รฏฺเฐ ปติฏฺฐหิสฺสติฯ เอสา ธาตุ มหา ชนสฺส สตฺถุกิจฺจํ สาเธยฺยาติ วนฺทิตฺวา คตาฯ ราชา เตสํ คตกาเล คิริอภยํ ปกฺโกสาเปตฺวา ตาต, อิฏฺฐกํ ชนสฺส ปีฬนํ อกตฺวา การาเปมา’ตี อาหฯ มา จินฺตยิตฺถ เทว, อหํ

อิฏฺฐกํ การาเปสฺสามีติฯ เอวญฺหิ สติ ปปญฺโจ ภวิสฺสตี’ติ อาหฯ อมฺหากํ สนฺติเก สุวณฺณรชตานิ มนฺทานิ กุโต ลภิสฺสามา’ติ วุตฺเต คิริอภโย เอวมาห; เทว, สตฺถา มหาปุญฺโญ มหนฺตํ ปูชาสกฺการสมฺมานํ ลภิสฺสติฯ ตฺวํ อจินฺเตตฺวา เจติยกมฺมํ ปฏฺฐเปหี’ติ อาหฯ

โส ตสฺส ตํ อจินฺตนียํ กถํ สุตฺวา โสมนสฺสปฺปตฺโต เถรสฺส สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ธาตุํ วนฺทิตฺวา นครํ คนฺตฺวา ภุตฺตสายมาโส สยเน นิปนฺโน นิทฺทํ โอกฺกมิฯ วิภาตาย รตฺติยา ปพุชฺฌิตฺวา อิฏฺฐกํ จินฺตยมานสฺส โทมนสฺสํ อโหสิฯ ตสฺมิํ กาเล สกฺโก เทวราชา วิสฺสกมฺมํ เทวปุตฺตํ อามนฺเตตฺวา; ตาต, วิสฺสกมฺม, กากวณฺณติสฺสมหาราชา อมฺหากํ สตฺถุโน นลาฏ ธาตุํ นิทหิตฺวา มหนฺตํ เจติยํ การาเปตุกาโม อิฏฺฐกํ จินฺตยิฯ ตฺวํ คนฺตฺวา ผาสุกฏฺฐาเน อิฏฺฐกํ มาเปหีติ อาหฯ ตํ สุตฺวา วิสฺสกมฺมเทวปุตฺโต ทุคฺคตสฺส พฺราหฺมณสฺส เขตฺเต อิฏฺฐกํ มาเปตฺวา เทวโลกเมว คโตฯ ตสฺมิํ ขเณ เขตฺตสามิโก ทุคฺคตพฺราหฺมโณ ปาโตว อตฺตโน เขตฺตํ โอโลกนตฺถาย คโต อิโตวิโต โอโลเกนฺโต อิฏฺฐกราสิํ ทิสฺวา จินฺเตสิ; หีโย ราชา อิฏฺฐกํ กถํ ลภิสฺสามีติ กเถสิฯ มหนฺตํ วต ปณฺณาการํ มยา ลทฺธนฺติ ตุฏฺโฐ เทวैฏฺฐกานิ กาเชน คเหตฺวา รญฺโญ ทสฺสนตฺถาย คนฺตฺวา ราชทฺวาเร ฐตฺวา สาสนํ ปหิณิฯ ตํ ปกฺโกสาเปตฺวา กสฺมา ปาโต’ว อาคโตสี’ติ ปุจฺฉิฯ เทว มยฺหํ เขตฺเต อิฏฺฐกราสิํ ทิสฺวา ปาโต’ว อิฏฺฐกานิ คเหตฺวา อาคโตมฺหี’ติฯ อีทิสานิ อิฏฺฐกานิ เจติยสฺส อนุจฺฉวิกานีติ ทสฺเสสิฯ ราชา ปสฺสิตฺวา โสมนสฺสปฺปตฺโต พฺราหฺมณสฺส พหุํ ธนํ ทาเปสิฯ

ตสฺมิํ

ขเณ อญฺญํ สาสนํ อาหริฯ มทนปฏฺฏนทฺวารโต จตสฺโส รชตนาวา สุวณฺณภุมิโต จตสฺโส สุวณฺณนาวา อุกฺกมิํสูติ ปฏฺฏนมุขทฺวาเร วิหรนฺโต อารกฺขก เชฏฺฐโก ธมฺมปาโล นาม อาคนฺตฺวา รญฺโญ อาโรเจสิฯ ราชา ตุฏฺโฐ สุวณฺณรชเต อาหราเปสิฯ

(อิฏฺฐกํ รชตญฺเจว สุวณฺณญฺจ มหารหํ;

อาหริตฺวาน ตํ สพฺพํ กมฺมํ อารภิ เจติเยฯ

สตฺถุ ปุญฺญานุภาเวน รญฺโญ ปุญฺญพเลน จ;

จินฺติตจินฺติตํ สพฺพํ ขเณเนว สมิชฺฌติฯ)

ตโต ราชา จูฬปิณฺฑปาติยติสฺสตฺเถรสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา? อยฺย อิฏฺฐกภุมิํ คมิสฺสามีติ อาหฯ เถโร สุตฺวา ตุฏฺโฐ อตฺตโน ปริวาเรหิ ปญฺจสตภิกฺขูหิ สทฺธิํ อิฏฺฐก ภูมิํ คโตฯ ตโต มหาสาคลตฺเถโร จ มหินฺทตฺเถโร จ อตฺตโน ปริวาเรหิ ภิกฺขุหิ สทฺธิํ อิฏฺฐกภุมิํ คตาฯ สิว นคเร ราชาปิ อิฏฺฐกภุมิํ คโตฯ โลณนคเร นาคราชาปิ อิฏฺฐกภุมิํ คโตฯ โสมนคเร คิริอภยราชาปิ อตฺตโน เสนงฺเคหิ ปริวาเรตฺวา อิฏฺฐกภุมิํ คโตฯ เตสํ สมณ พฺราหฺมณานํ ราชพฬานญฺจ สมฺปิณฺฑิตตฺตา โส ปิฏฺฐิปาสาโณ พลวาหโน นาม ชาโตฯ เต สพฺเพ อิฏฺฐกภุมิํ สโมสริํสุฯ เถโร อิฏฺฐกราสิํ โอโลเกตฺวา ราชานํ เอวมาห? มหาราช, อยํ อิฏฺฐกราสิ เจติเย สพฺพกมฺมตฺถาย ปโหตี’ติฯ ราชา อตฺตมโน เสนงฺคปริวุโต สยเมว ปฐมํ อิฏฺฐกํ คณฺหิฯ ตํ ทิสฺวา เสสราชาโน จ อมจฺจาทโย จ ปริสา จ สพฺเพ ภิกฺขุ จ อิฏฺฐกานิ คณฺหิํสุ ตสฺมิํ กาเล ภารํ อุกฺขิปิตฺวา คมนํ ปปญฺจํ ภวิสฺสตี’ติ ราชา จินฺเตสิฯ เถโร ตสฺส จิตฺตํ ชานิตฺวา เอวมาห? มา จินฺตยิตฺถ มหาราช, อิฏฺฐกานิ คเหตฺวา คจฺฉฯ ปจฺฉา เทวนาคาทโย อิฏฺฐกภุมิโต ปฏฺฐาย ยาว เจติยฏฺฐานํ นิรนฺตรา ฐิตา อาหริสฺสนฺตี’ติฯ เต อาหริตฺวา เจติยฏฺฐาเน ราสิํ กโรนฺติฯ เตเนว

นียาเมน ยาว เจติยสฺส นิฏฺฐงฺคมา ตาว เทวนาคสุปณฺณาทโย นิรนฺตรํ ฐตฺวา อิฏฺฐกานิ อาหริตฺวา เจติยกรณฏฺฐาเนว จตุสุ ทิสาสุ ราสิํ อกํสุฯ

ตโต ราชา สพฺเพ อิฏฺฐกวฑฺฒกี ราสิํ การาเปตฺวา เตสํ วฑฺฒกีนํ อนฺตเร ชยเสนํ นาม อิฏฺฐกวฑฺฒกิํ ปริคณฺหิตฺวา ตสฺส ปน สตสหสฺสคฺฆนกานิ ทฺเว สาฏกานิ กหาปณสตสหสฺสานิ จ สุวณฺณกุณฺฑลาทโย อาภรณานิ จ ทาเปสิฯ ตสฺส ปริวารานํ วฑฺฒกีนํ อหตวตฺถาทีนิ สพฺพุปกรณานิ ทาเปสิฯ อเนกวิธํ มหนฺตํ สมฺมานํ กาเรตฺวา เถเรน สทฺธิํ มนฺเตนฺโต; อยฺย อชฺช วิสาขปุณฺณมี อุโปสถทิวโส, ตสฺมา นลาฏธาตุยา มงฺคลํ กริตฺวา เจติยฏฺฐาเน อิฏฺฐกํ ปติฏฺฐาเปตุํ วฏฺฏตี’ติ อาหฯ ตํ สุตฺวา เถโร; ภทฺทกํ มหาราช, พุทฺธสฺส ภควโต ชาตทิวโส’ติ วตฺวา เจติยกมฺมกรณตฺถาย ปญฺจ ชเน คณฺหิฯ เตสุ เอโก วรเทโว นาม, เอโก สงฺโข นาม, เอโก วิชฺโช นาม, เอโก ปุสฺสเทโว นาม, เอโก มหาเทโว นามฯ อิเมสํ วฑฺฒกีนํ มงฺคลํ การาเปตฺวา ฉณเวสํ คเหตฺวา สพฺพาลงฺกาเรน อลงฺการาเปตฺวา ราชา สยมฺปิ สพฺพาลงฺกาเรน ปติมณฺฑิโต มงฺคลวิธานํ การาเปตฺวา ภิกฺขุสงฺฆํ คนฺธมาลาทีหิ ปูเชตฺวา ติกฺขตฺตุํ ปทกฺขิณํ กตฺวา จตุสุ ฐาเนสุ ปญฺจปติฏฺฐิเตน วนฺทิตฺวา วิชมฺเหตฺวา สุวณฺณฆฏฺฐานํ ปวิสิตฺวา สุวณฺณขจิตํ มณิมุตฺตารตนมยํ ปริพฺภมนทณฺฑํ ชีวมานกมาตาปิตเรน อุภโตสุมณฺฑิตปสาธิเตน อภิมงฺคลสมฺมเตน อมจฺจปุตฺเตน คาหาเปตฺวา มหนฺตํ เจติยํ ตตฺถ กโรนฺโต สยมฺปิ ปริพฺภมนทณฺฑํ คเหตฺวา ปริกมฺมกตภุมิยํ ปริพฺภมิตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิฯ ตโต มหาวฑฺฒกี สุนกฺขตฺเตน สุมุหุตฺเตน เจติยฏฺฐาเน อิฏฺฐกํ ปติฏฺฐาเปสิฯ

ตสฺมิํ

ขเณ จตุนหุตาธิก ทฺวิโยชน สตสหสฺสพหุลา อยํ มหาปถวี สาธุการํ ปวตฺเตนฺตี วิย มหานาทํ ปวตฺเตสิฯ เทวมนุสฺสา ทิวเส ทิวเส ปโหนก-มตฺติกํ นิสเทน ปิํสิตฺวา สุปฺเปหิ ปปฺโผเฐตฺวา เทนฺติฯ เอวํ กโรนฺโต กติปเยเนว ทิวเสน ปุปฺผาธานตฺตยํ จินิตฺวา มหาภิกฺขุ สงฺฆสฺส นิเวเทสิฯ ตํ สุตฺวา สงฺโฆ จุนฺทุตฺตรนามเก ทฺเว สามเณเร อาณาเปสิ? ตุมฺเห หิมวนฺตํ คนฺตฺวา เมทวณฺณปาสาเณ อาหรถา’ติฯ เต ปน สามเณรา ชาติยา โสฬสวสฺสิกา ฉฬภิญฺญาปฺปเภเทน ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตาฯ มหาขีณาสวภิกฺขุสงฺฆสฺส สนฺติกา ภิกฺขุสงฺฆสฺส วจนํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา อากาสํ อพฺภุคฺคนฺตฺวา หิมวนฺตโต อตฺตโน อิทฺธิพเลน เมทวณฺณปาสาเณ อาหริํสุฯ เอเตสุ เอกํ ปาสาณํ ธาตุคพฺภสฺส ภุมิยํ ปตฺถริตฺวา จตุสุ ปสฺเสสุ จตฺตาโร ปาสาเณ ปติฏฺฐาเปตฺวา อปรํ ธาตุคพฺภํ ปิทหิตุํ อทสฺสนํ กตฺวา ฐปยิํสุฯ

ตทา ราชา ธาตุคพฺเภ กมฺมํ นิฏฺฐเปนฺโต นว โกฏิปฺปมาณํ สุวณฺณํ อาหราเปตฺวา สุวณฺณการานํ ทตฺวา ธาตุคพฺภสฺส อิฏฺฐกานิ กโรถา’ติ อาณาเปสิฯ เต สุวณฺณการา ทีฆโต รตนปฺปมาณํ ปุถุลโต วิทตฺถีปฺปมาณํ พหลโต จตุรงฺคุลปฺปมาณํ อิฏฺฐกํ กตฺวา ธาตุคพฺภํ จินิํสุฯ ตํ ปน ธาตุคพฺภํ อุจฺจโต โสฬสหตฺถํ วิตฺถารโตปิ อิโตจิโต ทสทสรตนํ กตฺวา สุวณฺณิฏฺฐเกเหว นิฏฺฐเปตฺวา ธาตุคพฺภสฺส มชฺเฌ สตฺตรตนมยํ สิเนรุํ การาเปตฺวา สิเนรุสฺส อุปริ ชาติหิงฺคุลเกน ปณฺฑุกมฺพลสิลาสนํ สตฺตรตเนน ปาริจฺฉตฺตกรุกฺขํ รชตมยํ เสตจฺฉตฺตํ พฺรหฺมุนา คาหาเปตฺวา สตฺถุโน ปฏิมาย อุปริ ธาริยมานํ กาเรสิฯ สิเนรุปาทมูเล คนฺธกลลปูริต นีลุปฺปลวิภุสิตสุวณฺณมยอฏฺฐุตฺตรสตฆฏปนฺติโย ฐปาเปสิฯ ตทนนฺตรํ คนฺธกลลปูริตรตฺนปทุมวิภุสิตรชตมยอฏฺฐุตฺตร-

สตฆฏปนฺติโย ฐปาเปสิฯ ตทนนฺตรํ คนฺธกลลปูริต เสตุปฺปลมาลาวิภุสิตมณิมยอฏฺฐุตฺตรสตฆฏปตฺติโย ฐปาเปสิฯ ตทนนฺตรํ คนฺธกลลปูริตเสตุปฺปลวิภุสิต-มสารคลฺลมย อฏฺฐุตฺตรสตฆฏปนฺติโย ฐปาเปสิฯ ตทนนฺตรํ คนฺธกลลปูริตจมฺปกปุปฺผวิภุสิตโลหิตงฺกมยอฏฺฐุตฺตรสต ฆฏปตฺติโย ฐปาเปสิฯ ตทนนฺตรํ คนฺธกลลปูริตปญฺจุปฺปลวิภุสิตมตฺติกามยอฏฺฐุตฺตรสตฆฏปนฺติโย ฐปาเปสิฯ ตาสํ ฆฏปนฺตีนํ อนฺตเร คนฺธกลลปูริตสตฺตรตนมยสราวเก ฐปาเปสิฯ กญฺจนมย-สตฺตรตนมย-วิจิตฺตมาลาลตาปุณฺณฆฏสิริวจฺฉนนฺทิยาวฏฺฏภทฺทปีฐาทโย จ หตฺถิอสฺสสีหวฺยคฺโฆสภปนฺติอาทโย จ กาเรสิฯ เทโวโรหณํ ยมกปาฏิหีราทโย ธนปาล-องฺคุลิมาล-อาฬวกทมนาทโย, สาริปุตฺต-โมคฺคลฺลาน-มหากสฺสปตฺเถราทโย, อสีติมหาสาวกรูปาทีนิ จ การาเปสิฯ สิเนรุสฺส มชฺฌิมภาเค ตาราคณปริวาริตํ รชตมยํ จนฺทมณฺฑลญฺจ การาเปสิฯ รํสิชาลวิภุสิตํ กนกมยํ สูริยมณฺฑลญฺจ การาเปสิฯ

ตโต สิเนรุสฺส มตฺถเก ปาริจฺฉตฺตกมุเล ปณฺฑุกมฺพลสิลาสเน อมฺหากํ สตฺถุโน ปฏิมํ ฆนโกฏฺฏิม รตฺตสุวณฺณมยํ การาเปตฺวา มาตุเทวปาโมกฺข ทสสหสฺส จกฺกวาฬเทวตานํ สตฺตปฺปกรณํ อภิธมฺมํ เทสนากาเรน นิสีทาเปสิฯ ตสฺส วีสตินขา อกฺขิตลานํ เสตฏฺฐานานิ ชาติผลิกมยานิฯ องฺคุลิโย สุวณฺณมยา หตฺถปาทตลานิ จ ทนฺตาวรณานิ จ อกฺขีนํ รตฺตฏฺฐานานิ จ ชาติปวาฬมยานิ, เกสมสฺสุภมุกฏฺฐานานิ อินฺทนีลมยานิ, สมจตฺตาลีส ทนฺตา วชิรมยา อเหสุํฯ อุณฺณโลมํ ปน สุวณฺณ ภิตฺติยํ ฐปิตรชตพุพฺพุฬวิลาสํ รชตมยํ อโหสิฯ ภควโต อนวโลกิต มุทฺธนิ มตฺถเก สตฺตรตนมยํ วิจิตฺตกิํกิณิชาลํ ปริกฺขิปาเปสิฯ มณฺฑปสฺส อนฺโต นวสตสหสฺสคฺฆนกํ มุตฺตากลาปโมลมฺพกํ มโนรมํ เจลวิตานํ พนฺธาเปตฺวา มณฺฑปโกฏิยํ มุตฺตาชาลํ ตทนนฺตรํ สตฺต รตนวิจิตฺตํ กิํกิณิชาลํ ปริกฺขิปาเปสิฯ

อมฺหากํ

ภควโต มาตุเทวปุตฺตมฺปิ สตฺตรตเนน การาเปสิฯ ตถา เอราวณวิสฺสกมฺมเทวปุตฺตาทโย จ สปริวาโร สกฺโก เทวราชา จ จตฺตาโร มหาราชาโน จ ปญฺจสิขเทวปุตฺตาทโย คนฺธพฺพเทวปุตฺตา จ สหมฺปติ มหา พฺรหฺมาทโย มหาพฺรหฺมโน จ การาเปสิฯ เวสฺสนฺตรชาตกํ กโรนฺโต สํชยมหาราชา ผุสตีเทวี อาทโย จ มทฺทีเทวี ทฺเว ทารเก จ ชูชกพฺราหฺมณาทโย จ การาเปสิฯ วิธุร-โสณทตฺต มหานารทกสฺสป-สุตโสม-สุปฺปารก-สงฺขปาลชาตกาทีนิ จ, ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตน-มหาสมยสุตฺตาทิ เทสนากาโร จ, สุทฺโธทนมหาราชา มหามายา มหาปชาปตี โคตมี ภทฺทกจฺจานา ราหุลมาตาเทวี จ ราหุลกุมาโร จ ฉนฺนญฺจ กนฺถกญฺจ มหาภินิกฺขมนํ มหาโพธิมณฺฑลํ อสีติมหาสาวกา โกสลมหาราชา อนาถปิณฺฑิกมหาเสฏฺฐิ จูฬอนาถปิณฺฑิก-วิสาขา สุปฺปวาสา จ ปจฺฉา จูฬปิณฺฑปาติย ติสฺสตฺเถรญฺจ อตฺตานญฺจ การาเปตฺวา เต สพฺเพ ธาตุ คพฺเภ ปติฏฺฐาเปสิฯ

ธาตุคพฺภวณฺณณา สมตฺตาฯ

เอวํ ธาตุคพฺเภ ปูชาวิธานํ สุวิภตฺตํ สุมโนรมํ การาเปตฺวา เถเรน สทฺธิํ กเถสิ? ภนฺเต ธาตุคพฺเภ มยา กตฺตพฺพํ นิฏฺฐาปิตํฯ สฺเว โรหิณีนกฺขตฺเตน ธาตุ นิธานํ กริสฺสามีฯ อยฺยา ปน เกสธาตุโย คเหตฺวา อาคจฺฉนฺตุติฯ ติสฺสตฺเถรสฺส ภารมกาสิฯ เถโร ตํ สุตฺวา ภทฺทกํ มหาราช, เกสธาตุโย วิจินิตฺวา อาหราเปสฺสามาติ วตฺวา อตฺตโน สทฺธิวิหาริกํ สิวตฺเถรํ ปกฺโกสาเปตฺวา อาวุโส ภูมินฺธรนาควิมาเน ชยเสโน นาม นาคราชา วสติฯ ตสฺส สนฺติเก (เกสธาตุโย สนฺติฯ) ตปุสฺส ภลฺลิกานํ ทฺเวภาติกวาณิชานํ ปริจรณกาเล เตสํ ปมาทํ ญตฺวา นาคราชา ทฺเว เกสธาตุโย คเหตฺวา นาคภวเน ฐเปสิฯ ตฺวํ ตา ธาตุโย อาหริตฺวา รญฺโญ เทหีติ อาณาเปสิฯ เถโร ตํ วจนํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา คโตฯ

ตโต ราชา อตฺตโน ภคินิยา โสมเทวิยา จ ภาคิเนยฺยสฺส คิริอภยรญฺโญ จ สาสนํ เปเสสิ? สฺเว ธาตุนิธานํกริสฺสามฯ ตุมฺเห เสนงฺคํ คเหตฺวา อาคจฺฉถา’ติฯ โลณนคเร

มหานาครญฺโญ จ เสรุ นคเร สิวรญฺโญ จ ตเถว สาสนํ เปเสตฺวา สยมฺปิ อตฺตโน วิชิเต เยน มยฺหํ หตฺถโต อนฺตมโส เอกกรีสมตฺตมฺปิ ลทฺธํ ตทุปาทาย สพฺเพปิ ตุมฺเห สทฺธิํ ปริวาเรน อาคจฺฉถา’ติ เภริํ จราเปสิฯ ตํ สุตฺวา โสมนสฺสปฺปตฺตา มหาชนา อตฺตโน อตฺตโน วิภวานุรูเปน อลงฺกตปฏิยตฺตา อคมิํสุฯ ราชา ปภาตาย รตฺติยา สพฺเพ เสนิโย คนฺธมาลาธูปธชาทโย คเหตฺวา ธาตุนิธานํ อาคจฺฉนฺตุติ วตฺวา ภิกฺขุสงฺฆสฺส มหาทานํ ทตฺวา ติวีวรตฺถาย มหคฺฆวตฺถาทีนิ ทตฺวา สยมฺปิ สพฺพาลงฺการปติมณฺฑิโต นานคฺครสโภชนํ ภุญฺชิตฺวา อุโปสถํ อธิฏฺฐาย มณิกุณฺฑลเมขลานูปุร วลยาทิวิจิตฺตสพฺพาลงฺการวิภูสิตาหิ โกเสยฺยาทิสุขุมนานาวิธวิจิตฺตวตฺถนิวตฺถาหิ นจฺจคีตวาทิตตุริยภณฺฑคหิต หตฺถาหิ เทวจฺฉราปฏิภาคนาฏกิตฺถีหิ ปริวาริโต วุตฺตปฺปกาเรหิ สทฺธิํ เจติยฏฺฐานํ คนฺตฺวา มหาภิกฺขุสงฺฆํ วนฺทิตฺวา อฏฺฐาสิฯ

ตโต โสมนคเร คิริอภยราชา’ปิ สพฺเพ นาครา อตฺตโน อตฺตโน วิภวานุรูเปน ธาตุนิธานฏฺฐานํ อาคจฺฉนฺตุติ นคเร เภริํ จราเปตฺวา สยํ สพฺพาลงฺการปติมณฺฑิโต สุสชฺชิตอมจฺจคณปริวาริโต นิกฺขมิฯ โสม เทวีปิ สีสํ นหาตฺวา อหตวตฺถนิวตฺถา สพฺพาลงฺการปติมณฺฑิตา เทวจฺฉรา วิย อตฺตโน ปริวารา ปญฺจสตกุมาริโย นีลวตฺเถหิ ปริทหาเปตฺวา ตเถว อลงฺกาเรตฺวา ปุณฺณฆเฏ คาหาเปตฺวา ตาสํ อนนฺตรา ปญฺจสตกุมาริโย ปีตวตฺเถหิ ปริทหาเปตฺวา ตเถว อลงฺกาเรตฺวา ปูชาภณฺฑานิ คาหาเปตฺวา, ตาสํ อนนฺตรา ปญฺจสต กุมาริโย รตฺตวตฺเถหิ ปริทหาเปตฺวา ตเถวฯ อลงฺกาเรตฺวา วิจิตฺรปุปฺผปูริตมญฺชุสาโย คาหาเปตฺวา ตาสํ อนนฺตรา ปญฺจสตกุมาริโย เสตวตฺเถหิ ปริทหาเปตฺวา ตเถว อลงฺกาเรตฺวา ธูม กฏจฺฉุเก คาหาเปตฺวา เอวํ ปูชาวิธานํ สํวิทหิตฺวา ปริวาเรน

เจติงฺคณํ คนฺตฺวา มหาภิกฺขุสงฺฆํ ปญฺจปติฏฺฐิเตน วนฺทิตฺวา คนฺธมาลาทีหิ ปูชํ กตฺวา อตฺตโน สามินา คิริอภยราเชน สทฺธิํ เอกปสฺเส ฐีตาฯ

โลณนคเร มหานาคราชา’ปิ สพฺพาลงฺกาเรหิ ปติมณฺฑิโต สพฺพาภรเณหิ สุสชฺชีตอมจฺจมณฺฑลปริวุโต นจฺจคีตตุรียานิ ปคฺคณฺหาปยมาโน คนฺธมาลา ธูมกฏจฺฉุ คาหาเปตฺวา เจติยฏฺฐานํ อาคนฺตฺวา ภิกฺขุสงฺฆํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิฯ

เสรุนคเร สิวราชา’ปิ อตฺตานํ สพฺพาลงฺกาเรหิ อลงฺกริตฺวา มหนฺเตน ปริวาเรน ปูชาวิธานํ คาหาเปตฺวา เจติยฏฺฐานํ อาคนฺตฺวา มหาภิกฺขุสงฺฆํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิฯ ราชปริสา อตฺตโน วิภวานุรูเปน วตฺถาลงฺกาเรหิ จนฺทน มาลาทีหิ จ โสภมานา นลาเฏ มุตฺตากลาปโมลมฺพก วิจิตฺตสุวณฺณปฏฺฏานิ พนฺธิตฺวา หตฺถาภรณาทิ อเนกาภรเณหิ ทิพฺพปริสา วิย สุมณฺฑิตปสาธิตา เวสานุรูปานิ วิวิธาวุธานิ คเหตฺวา เอกปสฺเส ฐีตาฯ สีหวฺยคฺฆทีปิจมฺเมหิ ปสาธิตสุวณฺณาลงฺการสุวณฺณธชเหมชาลสญฺฉนฺเน รถ วเร จ สพฺพาลงฺการวิภุสิตา รถิกา อารุยฺห เอกปสฺเส ฐีตาฯ พฺราหฺมณปุตฺตาทโย มณฺฑิตจมฺเม ปารุปิตฺวา อุปโสภยมานา เอกปสฺเส ฐีตาฯ พหุ อมจฺจา อตฺตโน อตฺตโน เวสานุรูเปน มหคฺฆวตฺถาภรณวิภูสิตา สปริวารา เอกปสฺเส ฐีตาฯ คนฺโธทก ปูริต ทกฺขิณาวตฺต สงฺขํ คเหตฺวา อุปวีตสุตฺตํ เอกํสํ กริตฺวา พฺราหฺมณเวฐนํ เวเฐตฺวา ปุโรหิตพฺราหฺมณา มหนฺเตน ปริวาเรน ปูชาวิธานํ คาหาเปตฺวา เจติยฏฺฐานํ อาคนฺตฺวา มหาภิกฺขุสงฺฆํ วนฺทิตฺวา ชยโฆสํ สาเวนฺตา เอวมาหํสุ?

เขมํ สุภิกฺขํ ภวตุ นิจฺจํ ชนปทํ สิวํ;

สสฺสานิ สมุปฺปชฺชนฺตุ รญฺโญ เอวํ ชยา สิยุํฯ

อวเสสา มหาชนา เอวมาหํสุ? สมุทฺทปริยนฺตํ

หิ มหิํ สาครกุณฺฑลํ วสุนฺธรํ อาวสตุ อมจฺจปริวาริโตฯ เอวํ วตฺวา? อมฺหากํ อยฺโย กากวณฺณติสฺโส มหา ราชา สเทวเก โลเก เอกปุคฺคลสฺส โลกนาถสฺสนลาฏธาตุํ ปติฏฺฐาเปตี’ติ อตฺตโน อตฺตโน วิภวานุรูเปน สุมณฺฑิตปสาธิตาฯ ขุชฺชวามนกาทโย’ปิ สพฺเพ ชนา ปูชาภณฺฑานิ คเหตฺวา สาธุการํ ททมานา อฏฺฐํสุฯ อิมสฺมิํ เจติยฏฺฐาเน ราสีภูตา ปริสา เอวํ เวทิตพฺพา? ขตฺติยา พฺราหฺมณา เวสฺสา เนคมา จ สมาคตา ปุปฺผาทิคหิตา สพฺเพ อลงฺการวิภูสิตาฯ

คณนา วีติวตฺตา เต อเนเก จ มหาชนา;

สมุทฺโท ปตฺถรนฺโตว ขตฺติยา สมุปาคตาฯ

อลงฺกโต มหาราชา สราชปริวาริโต;

เทวราชา ยถา สกฺโก อฏฺฐาสิ เจติยงฺคเณฯ

สาธุวาเทน สตฺตานํ ปญฺจงฺคตุริเยหิ จ;

หตฺถสฺสรถสทฺเทน สมากิณฺณํ มหีตลํฯ

ตโต จูฬปิณฺฑปาติยติสฺสตฺเถโร อตฺตโน สทฺธิวิหารีเก ปญฺจสต ขีณาสเว ปริวาเรตฺวา เจติยฏฺฐานเมว อาคโตฯ มหาสาคลตฺเถโร’ปิ ปญฺจสต ขีณาสเว ปริวาเรตฺวา เจติยฏฺฐานเมว อาคโตฯ มหินฺทตฺเถโร’ปิ อตฺตโน สาวเก สฏฺฐิมตฺเต ขิณาสเว คเหตฺวา เจติยฏฺฐานเมว อาคโตฯ อิติ อิมินา นิยาเมเนว เอโก ทฺเว ตโย จตฺตาโร ปญฺจ ขีณาสวา อาคจฺฉนฺตา สตฺต สหสฺสมตฺตา อเหสุํฯ ตโต จูฬปิณฺฑปาติยติสฺสตฺเถโร เอตฺตเก ภิกฺขู ปริวาเรตฺวา เจติยงฺคเณ นิสีทีฯ ตโต ราชา อาคนฺตฺวา ปญฺจปติฏฺฐิเตน วนฺทิตฺวา เถเรน สทฺธิํ กเถสิ?

เกสธาตุ กุโต ลภิสฺสาม อยฺยา’ติฯ ตสฺมิํ ขเณ ติสฺสตฺเถโร อตฺตโน สทฺธิวิหาริกํ สิวตฺเถรํ โอโลเกสิฯ โส โอโลกิตกฺขเณเยว นิสินฺนฏฺฐานโต อุฏฺฐาย จีวรํ ปารุปิตฺวา มหาภิกฺขุสงฺฆํ วนฺทิตฺวา ฉฬภิญฺโญ มหาขีณาสโว จตุตฺถชฺฌานํ สมาปชฺชิตฺวา ตโต วุฏฺฐาย ปถวิยํ นิมุชฺชิตฺวา ภุมินฺธรนาควิมาเน ปาตุรโหสิฯ

(สุตฺวาสฺส สิวเถโร จ วสิปฺปตฺโต วิสารโท;

ปากโฏ อภวิ นาคนครํ ปุรโต ขเณฯ)

ตสฺมิํ โข ปน สมเย ชยเสโน นาคราชา อตฺตโน ภาคิเนยฺยํ ทฺวิโกฏิมตฺเต นาเค ปริวาเรตฺวา มหา ยสํ อนุภวมานํ นิสินฺนํ อิงฺคิตสญฺญํ ทตฺวา เถรํ ทุรโตว อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา จินฺเตสิ? อิมสฺมิํ นาคภวเน สมเณหิ กตฺตพฺพกิจฺจํ นตฺถีฯ นิสฺสํสยํ เกสธาตุํ นิสฺสาย อาคโต ภวิสฺสตีติ อุฏฺฐาย ธาตุฆรํ ปวิสิตฺวา ธาตุกรณฺฑกํ คิลิตฺวา กิญฺจิ อชานนฺโต วิย นิสีทิฯ ตสฺมิํ กาเล เถโร ตสฺส สนฺติกํ อคมาสิฯ นาคราชา ปจฺจุคฺคนฺตฺวา ปฏิสนฺถารํ กโรนฺโต เถเรน สทฺธิํ กเถสิฯ กสฺมา อยฺโย อาคโต’ติ วุตฺเต เอวมาห? ติโลกนาถสฺส อมฺหากํ สมฺพุทฺธสฺส เกสธาตูนํ อตฺถาย อาคโต, ตุยฺหํ สนฺติเก ฐปิตเกสธาตุโย ปปญฺจํ อกตฺวา มยฺหํ เทหิ, เตเยว สนฺธาย อุปชฺฌาเยน เปสิโตมฺหี’ติ วุตฺเต อมฺหากํ สมฺมา สมฺพุทฺธสฺส เกสธาตุโย มม สนฺติเก นตฺถี’ติ อาหฯ เถโร ธาตุกรณฺฑกํ คิลิตภาวํ ญตฺวา คณฺหามิ มหาราชา เกสธาตุโย’ติ วุตฺเต อาม ปสฺสนฺโต คเหตฺวา คจฺฉาหีติ อาหฯ เอวํ ตโย วาเร ปฏิญฺญํ คเหตฺวา ตเถว ฐีโต?

อิทฺธิยา มาปยิตฺวาน ตโต โส สุขุมํ กรํ,

ปเวเสตฺวา มุเข ตสฺส คณฺหี ธาตุกรณฺฑกํ;

นาคาลยาภินิกฺขมิ ติฏฺฐ นาคา’ติ ภาสิยฯ

ตสฺมิํ

ขเณ ชยเสโน นาคราชา สมณํ วญฺเจตฺวา เปสิโตมฺหี’ติ วตฺวา ตสฺส คตกาเล ธาตุกรณฺฑกํ โอโลเกตฺวา ธาตุ อปสฺสิตฺวา สมเณน นาสิโตมฺหี’ติ ทฺเว หตฺเถ อุกฺขิปิตฺวา ฐเปตฺวา อตฺตโน สกลนาคภวนํ เอก โกลาหลํ กตฺวา มหนฺเตน สทฺเทน ปริเทวนฺโต? อมฺหากํ จกฺขุนิ อุปฺปาเฏตฺวา คโต วิย สเทวกสฺส โลกสฺส ปติฏฺฐานภูตสฺส สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส เกสธาตุโย อปายทุกฺขโต อมุญฺจนฺตานํ อมฺหากํ อภิภวิตฺวา ธาตุโย คเหตฺวา คตสมณํ อนุพนฺธิตฺวา คณฺหิสฺสามา’ติ ทฺเวโกฏิมตฺเต นาเค คเหตฺวา อตฺตโน ภาคิเนยฺเยน สทฺธิํ ตสฺส ปิฏฺฐิโต ปิฏฺฐิโต อนุพนฺธิตฺวา อากาสํ อุคฺคจฺฉิํ (สุ)ฯ ตสฺมิํ ขเณ ปน สิวตฺเถโร อกาสโต โอตริตฺวา ปถวิยํ ปาวิสิฯ ปุน เตปิ ปถวิยํ ปวิสิํสุฯ เอวํ เถโร เตหิ สทฺธิํ อุมฺมุชฺช นิมุชฺชํ กโรนฺโต ปาฏิหาริยํ ทสฺเสตฺวา เสรุนครสฺส นาติทูเร ปิฏฺฐิปาสาเณ อุคฺคญฺชิฯ ตตฺเถว เต สํเวเชตฺวา เจติยงฺคเณ มหาภิกฺขุสงฺฆสฺส ปุรโต ปากโฏ อโหสิฯ นาคา ตํ คเหตุํ อสกฺโกนฺตา มหนฺเตน สทฺเทน รวํ ปติรวํ ทตฺวาฯ อิโต ปฏฺฐาย นฏฺฐมฺหา’ติ ตสฺมิํ ปิฏฺฐิ ปาสาเณ สพฺเพ สมาคมํ กตฺวา มหาสทฺเทน ปริเทวิํสุ? นฏฺฐมฺภา วต โภ’ติฯ ตโต ปฏฺฐาย โส ปิฏฺฐิปาสาโณ นาคานํ รวํ ปติรวํ ทตฺวา ปริเทวิตหาเวน นาคคลฺลํ นาม อโหสิฯ

นาโค เถรสฺส ปิฏฺฐิโตเยว อนุพนฺธิตฺวา เจติยงฺคณํ คนฺตฺวา ราชานํ เอวมาห? เทว, เอโส ภิกฺขุ มยา อทินฺนธาตุ คเหตฺวา อาคโต’ติฯ ตํ สุตฺวา ราชา? สจฺจํ กิร อยฺย นาคสฺส วจนนฺติ วุตฺเต นเหว มหาราช, อิมินา ทินฺนํ เอว ธาตุํ อคฺคเหสินฺติ วุตฺเต? นาโค ตว สกฺขิํ เทหีติ อาหฯ เถโร ตสฺส ภาคินฺเยํ สมณุปฺปล นาคราชานํ สกฺขิํ อกาสิฯ ราชา ตสฺส ภาคิเนยฺยสฺส สพฺพวจนํ สุตฺวา สทฺทหิฯ ตสฺมิํ กาเล ทุกฺขาภิภูโต นาคราชา คนฺตฺวา พหิ ฐีโตฯ ตโต ปฏฺฐาย โส นาคราชา

พหิ หุตฺวา นิสินฺนตฺตา พหินาคราชา นาม อโหสิฯ ตสฺส ปน ภาคิเนยฺยํ อนฺโต เจติยงฺคเณ นิสีทาเปสิฯ อิมสฺส ปน เจติยสฺส อารกฺขํ คหิตนาคา กเถตพฺพาฯ สุมนนาครญฺโญ ปริวารา ฉโกฏิมตฺตา นาคา, ชยเสนสฺส ปริวารา โกฏิสตมตฺตา นาคา, สมณุปฺปลนาครญฺโญ ปริวารา ทฺวิโกฏิมตฺตา นาคา อเหสุํฯ สพฺเพ ธาตุยา อารกฺขํ คณฺหิํสุฯ ราชา เถรสฺส หตฺถโต เกสธาตุํ คเหตฺวา รตนจเงคาฏเก ฐเปตฺวา มหินฺทสฺส นาม อมจฺจสฺส อทาสิฯ ตสฺมิํ สมาคเม ติปิฏกมหาผุสฺสเทวตฺเถรสฺส สทฺธิวิหาริกา ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา จตฺตาโร สามเณรา อเหสุํฯ เตสุ เอโก มลย ราชปุตฺโต สุมนสามเณโร นาม, เอโก เสรุนคเร สิวราชภาคิเนยฺยสฺส ปุตฺโต อุตฺตร สามเณโร นามฯ เอโก มหาคาเม มาลาการปุตฺโต จุนฺท สามเณโร นาม เอโก มหาคาเม เอกสฺส กุฏุมฺพิกสฺส ปุตฺโต มหากสฺสปสามเณโร นาม, อิเม จตฺตาโร สามเณรา อชฺช กากวณฺณติสฺสมหาราชา มหาเจติเย ธาตุ นิธานํ กริสฺสติ, มยํ หิมวนฺตํ คนฺตฺวา สุกุสุมานิ อาหริสฺสามาติ เถรํ วนฺทิตฺวา อากาสโต หิมวนฺตํ คนฺตฺวา จมฺปกนาคสลลาทโย ปูชนียมาลํ คเหตฺวา ตาวติํสเทว โลกํ คตาฯ

ตสฺมิํ กาเล สกฺโก เทวราชา สพฺพาภรณปติมณฺฑิโต ทฺวิสุ เทวโลเกสุ เทวตาโย คเหตฺวา เอราวณหตฺถีกฺขนฺธมารุยฺห อฑฺฒเตยฺยโกฏิเทวจฺฉราปริวาริโต สุทสฺสนมหา วีถิยํ วิจรนฺโต สวงฺโคฏเก เต จตฺตาโร สามเณเร ทุรโตว อาคจฺฉนฺเต ทิสฺวา หตฺถีกฺขนฺธโต โอรุยฺห ปญฺจ ปติฏฺฐิเตน วนฺทิตฺวา เตสํ หตฺเถ มาลาจงฺโคฏเก ทิสฺวา? กิํ อยฺยา ตุมฺหากํ หตฺเถ’ติ ปุจฺฉิฯ ตํ สุตฺวา สามเณรา มหาราช, กิํ ตฺวํ น ชานาสิฯ ลงฺกายํ กากวณฺณติสฺส มหาราชา ทสพลสฺส นลาฏธาตุํ คเหตฺวา มหาวาลุกคงคาย ทกฺขิณปสฺเส เสรุ นาม ทหสฺส อนฺเต วราห นาม โสณฺฑิมตฺถเก เจติยํ การาเปตุํ ตุมฺหากํ นิโยเคน วิสฺสกมฺมเทวปุตฺเตน นิมฺมิตैฏฺฐกานิ คเหตฺวา เจติยํ การาเปตฺวา อชฺช ธาตุนิธานํ กโรติฯ ตตฺถ ปูชนตฺถาย หิมวนฺตโต อานีตปุปฺผมิทนฺติ วตฺวา อิโตปิ กุสุมํ คเหตุํ อาคตมฺหา’ติ วทิํสุฯ สกฺโก เตสํ วจนํ สุตฺวา?

อยฺย

ตุมฺหากํ หตฺเถ ปุปฺผานิ จูฬามณิเจติเย ปุเชตฺวา อมฺหากํ อุยฺยานโต ปุปฺผานิ คเหตฺวา คจฺฉถาติ วตฺวา เตหิ สทฺธิํ คนฺตฺวา เตสํ ปุปฺเผหิ จูฬามณิเจติยํ ปูเชสิฯ ตโต ปปญฺจํ น ภวิตพฺพนฺติ สกฺกสฺส นิเวเทสุํฯ ตํ สุตฺวา สกฺโก สามเณรานํ ปญฺจมหาอุยฺยานโต ปาริจฺฉตฺต-โกวิฬาราทีนิ ปุปฺผานิ จ จนฺทนจุณฺณญฺจ คเหตฺวา ทาเปสิฯ สามเณรา ปุปฺผานิ คเหตฺวา เทวโลกโต โอตริตฺวา หิมวนฺตํ ปวิสิตฺวา สุวณฺณมณิปพฺพเต สนฺตจฺฉายาย นสีทิตฺวา ทิวาวิหารํ กตฺวา นกฺขตฺตเวลาย สมฺปตฺตาย มณี คเวสมานา จตฺตาโร มณโย อทฺทสํสุฯ เตสํ เอโก อินฺทนีลมณี, เอโก ปหสฺสรโชติรงฺค มณี, เอโก เวลุริยมณิ, เอโก มสารคลฺลมณิ, จตฺตาโร มณโย จ ทิพฺพปุปฺผานิ จ คเหตฺวา เถรานํ ทสฺเสสุํฯ เถโร? มหาราช, อิเม สามเณรา ปาริจฺฉตฺตกโกวิฬาราทีนิ ปุปฺผานิ จ จนฺทนจุณฺณญฺจ จตฺตาโร มณโย จ คเหตฺวา อาคตา’ติ รญฺโญ อาโรเจสุํฯ

ราชา ตํ สุตฺวา โสมนสฺสชาโต สามเณเร ปญฺจ ปติฏฺฐีเตน วนฺทิตฺวา เตสมาหตมณโย คเหตฺวา มหานนฺท นาม อมจฺจสฺส ทตฺวา เถเรหี สทฺธิํ มหนฺเตน ปริวาเรน เจติยงฺคณํ คนฺตฺวา มณิกรณฺฑเกน ธาตุํ คเหตฺวา อตฺตโน สีเส ธาตุํ ฐเปตฺวา อุปริ เสตจฺฉตฺตํ การาเปตฺวา เจติยํ ติกฺขตฺตุํ ปทกฺขิณํ กตฺวา ปาจีนทฺวาเร ฐีโต? อยํ ทสพลสฺส นลาฏธาตุ อมฺเหหิ การาปิตาย พุทฺธปฏิมาย นลาเฏ อุณฺณโลมาการํ หุตฺวา ปติฏฺฐหตูติ อธิฏฺฐาสิฯ ตสฺส จินฺติตกฺขเณเยว ธาตุ กรณฺฑโต นภมุคฺคนฺตฺวา อากาเส สตฺตตาลปฺปมาเณ ฐตฺวา ฉพฺพณฺณ รํสิโย วิสฺสชฺเชสิฯ ตา รํสิโย กุเฏน อาสิญฺจมานวิลีน สุวณฺณํ วิย อนฺตลิกฺขโต นิกฺขนฺตสุวณฺณรสธารา วิย สกลลงฺกาทีปํ

รํสิชาเลหิ เอโกภาสํ กตฺวา คณฺหิํสุฯ ตสฺมิํ กาเล ยมกปาฏิหาริยสทิสํ ปาฏิหาริยํ อโหสิฯ มหาการุณิกสฺส ภควโต อทิฏฺฐปุพฺพํ ปาฏิหาริยํ ทิสฺวา มหาชนา ตถาคตสฺส รูปกายํ ปจฺจกฺขภุตา วิย อเหสุํฯ

อทิฏฺฐปุพฺพํ สตฺถุสฺส ปาฏิหีรํ มหาชนา;

ทิสฺวา ปีติปรา ชาตา ปสาทมชฺฌคุํ ชิเนฯ

ปูเชสุํ คนฺธมาลญฺจ อลงฺการํ สกํ สกํ;

สพฺเพ วนฺทิํสุ สิรสา-เจติยํ อีทิสํ วรํฯ

ตสฺมิํ สมาคเม เอโก ปณฺฑิตปุริโส ชินํ โถเมนฺโต เอวมาห?

นิพฺพุตสฺสาปิ พุทฺธสฺส ยโส ภวติ อีทิโส;

ฐีตสฺส โลกนาถสฺส กีทิสา อาสิ สมฺปทาฯ

อนุภาวมิทํ สพฺพํ ปุญฺเญเนว มเหสิโน;

กเรยฺย ญตฺวา ปุญฺญํ ตํ ปตฺเถนฺโต โพธิมุตฺตมํฯ

ตสฺมิํ กาเล นานารตนวิจิตฺตํ อเนกาลงฺการปติมณฺฑิตํ มหารหํ สมุสฺสิตธชปตากํ นานาวิธกุสุมสมากิณฺณํ อเนกปูชาวิธานํ คเหตฺวา มนุสฺสา ฉณเวสํ คณฺหิํสุฯ อเนกวิธตุริยสงฺฆุฏฺฏํ อโหสิฯ ตสฺมิํ ขเณ เทวตาโย ปุปฺผวสฺสํ วสฺสาเปนฺติฯ มหานุภาวสมฺปนฺนา นาคา ปูชํ กโรนฺติฯ เอวํ สพฺเพ เทวา นาคา มนุสฺสา สาธุการํ เทนฺติ, อปฺโผเฏนฺติ, เวลุกฺเขปํ กโรนฺติ, หตฺถีโน กุญฺจนาทํ นทนฺติฯ อสฺสา ตุฏฺฐิรวํ รวนฺติ, พหลฆน มหาปถวี ยาว อุทกปริยนฺตํ กมฺปิฯ ทิสาสุ วิชฺชุลฺลตา นิจฺฉริํสุฯ สกลลงฺกาทีเป สุมนกูฏาทโย มหานคา กุสุมคณสมากิณฺณา อเหสุํฯ สพฺเพ ชลาสยา ปญฺจวิธ ปทุมสญฺฉนฺตา, เทวตานมนฺตเร มนุสฺสา, มนุสฺสานํ อนฺตเร ยกฺขนาคสุปณฺณาทโย จ อเหสุํฯ ภิกฺขุภิกฺขุนีอุปาสก อุปาสิกา อปริมาณา อเหสุํฯ มหนฺเตน สาธุกาเรน มหา นิคฺโฆเสน สกลลงฺกาทีเป ติพฺพวาตาภิหตสมุทฺโท วิย เอกนินฺนาทํ

เอกนิคฺโฆสํ อโหสิฯ อิมินา ปูชาวิธาเนน ปสาทกภูตมหาชนกายมชฺเฌ ธาตุ ปาฏิหาริยํ ทสฺเสตฺวา อากาสโต โอตริตฺวา พุทฺธปฏิมาย นลาเฏ ปุณฺณจนฺทสสฺสิรีกํ อภิภวนฺตมิว วิโรจมานา ปติฏฺฐาสิฯ

ราชา มหานนฺทนามกสฺส อมจฺจสฺส หตฺถโต เกสธาตุํ คเหตฺวา วิหารเทวิยา ทตฺวา ตฺวํ อิมา เกสธาตุโย ทสพลสฺส อนวโลกิต มตฺถเก ปติฏฺฐาเปหี’ติ อาหฯ สา เกสธาตุโย คเหตฺวา ตตฺเถว ปติฏฺฐหนฺตุ’ติ อธิฏฺฐานํ อกาสิฯ ตสฺมิํ ขเณ เกสธาตุโย กรณฺฑโต นภํ อุคฺคนฺตฺวา มยูรคีวสํกาสนีลรํสิโย วิสฺสชฺเชนฺตี อากาสโต โอตริตฺวา พุทฺธปฏิมาย อุตฺตมงฺเค สิรสฺมิํ ปติฏฺฐหิํสุฯ

ตโต ราชา เถเรน สทฺธิํ ธาตุคพฺภํ ปวิสิตฺวา ทิพฺพจนฺทนจุณฺณสมากิณฺณํ ปาริจฺฉตฺตกโกวิฬาราทิ สุคนฺธปุปฺผสนฺถรํ วิยูหิตฺวา ปภาสมุทยสมากิณฺเณ จตฺตาโร มณิ ปาสาเณ ฐเปสิฯ เตสํ อาโลกาภิภูโต ธาตุคพฺโภ อติวิย วิโรจิตฺถฯ สพฺพนาฏกิตฺถีโย อตฺตโน อตฺตโน อาภรณานิ โอมุญฺจิตฺวา ธาตุคพฺเภเยว ปูเชสุํฯ ตโต ราชา ธาตุนิธานํ กตฺวา พุทฺธรูปสฺส ปาทตเล สีสํ ฐเปตฺวา นิปนฺโน เอวํ ปริเทวิ; มยฺหํ ปิตุปิตามหปรมฺปราคตาธาตุ อชฺช อาทิํ กตฺวา อิโต ปฏฺฐาย วิโยคา ชาตา อหํ ทานิ ตุมฺหากํ อติจิรํ (ฐีตา) รมณียา โรหณชนปทา อาหริตฺวา อิมสฺมิํ ฐาเน ปติฏฺฐาเปสินฺติ วตฺวา สิเนรุ มุทฺธนิ

สมุชฺชลมหาปทีโป วิย ตุมฺเห อิเธว ฐีตาฯ อิทานิ น คมิสฺสาม มยํ ขมถ ภควา’ติ ปริเทวมาโน ธาตุ คพฺเภเยว ปติตฺวา อาห?

อโห วิโยคํ ทุกฺขํ เม เอตา พาเธนฺติ ธาตุโย;

วตฺวา โส ปริเทวนฺโต ธาตุคพฺเภ สยี ตทาฯ

มริสฺสามิ โน คมิสฺสํ อยฺยํ หิตฺวา อิเธว’หํ;

ทุลฺลภํ ทสฺสนํ ตสฺส สํสาเร จรโต มมา’ติฯ

วตฺวา ปริเทวนฺโต นิปชฺชิฯ ตสฺส ปน ภิกฺขุสงฺฆสฺส อนฺตเร สหเทโว นาม เถโร ราชานํ ธาตุคพฺเภ โรทมานํ นิปนฺนํ ทิสฺวา กิมชฺฌาสโย เอตสฺสา’ติ เจโตปริยญาเณน สมนฺตาหริตฺวา อิธ นิปนฺโน มริสฺสามี’ติ นิปนฺนภาวํ ชานิตฺวา อิทฺธิยา สํสรํ ปิยรูปํ มาเปตฺวา ธาตุคพฺภโต ตํ พหิ อกาสิฯ

(อิทฺธิยา โส วสิปตฺโต ฉฬภิญฺโญ วิสารโท;

ตํ ขณญฺเญว สปฺปญฺโญ ราชานํ ตํ พหิํ อกาฯ)

ตโต ปฐมานีตโชติรงฺค ปาสาณํ ธาตุคพฺภสฺส อุปริ วิตานํ วิย ฐเปตฺวา อรหนฺตา? ธาตุคพฺโภ สมนฺตโต จตุรสฺสมญฺจํ วิย เอกฆโน โหตุฯ ธาตุ คพฺเภ คนฺธา มา สุสฺสนฺตุ, ปุปฺผานิ มา มิลายนฺตุ, รตนานิ มา วิวณฺณา โหนฺตุ, ปูชนียภณฺฑานิ มา นสฺสนฺตุ, ปจฺจตฺถิกปจฺจามิตฺตานํ โอกาโส วา วิวโร วา มา โหตุ’ติ อธิฏฺฐหิํสุฯ ตโต ราชา ธาตุโย มหนฺตํ ปูชํ กตฺวา มงฺคลเจติเย จตุรสฺสโกฏฺฐกํ อติมโนรมํ ฉตฺตกมฺมญฺจ เกลาสกูฏํ วิย สุธากมฺมญฺจ วาลุกปาทโต ปฏฺฐาย สพฺพญฺจ กตฺตพฺพํ กมฺมํ นิฏฺฐาเปสิฯ โส ปน เสต นิมฺมลจนฺทรํสิ วิย อุทกพุพฺพุฬเกลาสกูฏปฏิภาโค ฉตฺตธโร

อจลปฺปติฏฺฐิโต สุชนปฺปสาทโก อญฺญติตฺถีย มทฺทนกโร มงฺคลถูโป วิโรจิตฺถฯ

วิลาสมาโน อฏฺฐาสิ โตสยนฺโต มหาชเน;

มงฺคลเกลาสถูโป อจโล สุปฺปติฏฺฐิโตฯ

สุชนปฺปสาทนกโร ติตฺถิยทิฏฺฐิมทฺทโน;

ภวิ สทฺธากโร เสฏฺโฐ สพฺพชนปสาทโกฯ

เจติโย ปวโร โลเก มหาชนนิเสวิโต;

ธชปุปฺผสมากิณฺโณ สทา ปูชารโห ภวิฯ

พหู ชนา สมาคมฺม นานา เทสา สมาคตา;

ปูเชสุํ ตํ มหาถูปํ สพฺพทาปิ อตนฺทิตาฯ

อีทิโส ปติรูปวาโส โส เทโส ทุลฺลโภ ภเว;

อปฺปมตฺตา สทา สนฺตา วินาถ กุสลํ พหุนฺติฯ

ราชา กปฺปาสิกสุขุมวตฺเถน มหารหํ เจติยํ เวเฐตฺวา, สิริวฑฺฒนํ นาม มหาโพธิํ ปติฏฺฐเปตฺวา ตตฺถ โพธิฆรญฺจ การาเปตฺวา ติภูมกํ อุโปสถาคารํ การาเปตฺวา รตฺติฏฺฐาน ทิวาฏฺฐานาทีนิ กตฺวา สพฺพํ วิหาเร กตฺตพฺพํ กาเรสิฯ เอตฺตกํ การาเปตฺวา วิหารํ ทกฺขิโณทกํ ทสฺสามี’ติ จินฺเตตฺวา อสีติสหสฺสมตฺตานํ ภิกฺขูนํ สตฺตทิวสานิ นานาวิธ สูปวฺยญฺชเนหิ มหาทานํ ทตฺวา สตฺตเม ทิวเส มหาภิกฺขุ สงฺฆสฺส ติจีวรตฺถาย วตฺถานิ ทาเปตฺวา ปาโตว ปาตราสภตฺตํ ภุญฺชิตฺวา เถรสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ ฐีโต เอวมาห? อยฺยา, จาตุทฺทสิเก มหาภิกฺขุสงฺฆสฺส ทกฺขิณํ ทาตุมิจฺฉามี’ติฯ โส ปนายสฺมา เอวมาห; อุปกฏฺฐ ปุณฺณมายํ อุโปสถทิวเส อสฺสยุชนกฺขตฺเตน ทกฺขิณํ ธาตุํ ภทฺทกนฺติฯ โส เถรสฺส วจนํ สุตฺวา ปญฺจปติฏฺฐิเตน เถรํ วนฺทิตฺวา โสมนคเร อตฺตโน ภคินิํ เทวิํ กเถสิ? ภคินิ, ทสพลสฺส นลาฏธาตุํ นิทหิตฺวา มงฺคลมหาเจติยานุรูปํ

ปาสาทํ อลงฺกตทฺวารฏฺฏาลกโตรณํ เสต วตฺถ อเนกธชสมากิณฺณํ วิหารญฺจ การาเปตฺวา ทกฺขิณํ ทสฺสามี’ติ อยฺยสฺส กเถสิํฯ โส ปนายสฺมา; อุปกฏฺฐ ปุณฺณมาย อุโปสถทิวเส ทาตุํ ยุตฺตนฺติ อาหา’ติฯ เทว, กิํ กเถสิ, อยฺยสฺส กถีตนิยาเมเนว อุปกฏฺฐ ปุณฺณมาย อุโปสถทิวเส ทกฺขิณํ เทหี’ติ อาหฯ โส ตสฺสา กถํ สุตฺวา โสมนสฺสปตฺโต สาธุ ภทฺเท’ติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา โสมนคเร วิหรนฺโต, อุปกฏฺฐ ปุณฺณมาย อุโปสเถ สมฺปตฺเตเยว อชฺชุโปสโถ’ติ ญตฺวา คิริอภยํ ปกฺโกสาเปตฺวา, ตาต สฺเว ทกฺขิณํ ทาตพฺพํ ตฺวํ เสนงฺคํ อลงฺกริตฺวา สฺเว อมฺเหหิ สทฺธิํ เอหี’ติ วตฺวา เสรุนคเร สิวรญฺโญ โลณนคเร มหานาครญฺโญ ปณฺณํ ปหิณีฯ สฺเว ตุมฺหากํ หตฺถิอสฺสรถปตฺตาทีนิ สุวณฺณาลงฺกาเรหิ อลงฺกริตฺวา สฺเว อมฺเหหิ สทฺธิํ ฉณ เวสํ คาหาเปตฺวา อยฺยสฺส ติสฺสตฺเถรสฺส ทกฺขิณํ ทียมานํ สโมสรนฺตุติฯ เต ปน ราชาโน สาสนํ สุตฺวา อตฺตโน อตฺตโน วิภวานุรูเปน หตฺถิอสฺสรถปตฺตาทีนิ อลงฺกริตฺวา คนฺธปญฺจงฺคุลิกํ ทตฺวา สุวณฺณมาลาทีนิ ปิลนฺธาเปตฺวา มหา โคเณปิ ตเถว อลงฺกริตฺวา สิงฺเคสุ สุวณฺณกญฺจุกํ (ปฏิ) มุญฺจาเปตฺวา อมจฺจคหปติ-พฺราหฺมณปุตฺต-อชโคปก-ขุชฺชวามนก-เสนาปติอาทโย จ วิจิตฺตวตฺถานิ นิวาเสตฺวา นานาวิธวิเลปนานิ วิลิมฺเปตฺวา อาคนฺตฺวา รญฺโญ ทสฺสยิํสุฯ ราชาปิ จตุรงฺคินิยา เสนาย ปริวุโต อลงฺกตหตฺถิกฺขนฺธํ อารุหิฯ เสสราชาโน จ อตฺตโน อตฺตโน เสนงฺเคหิ ปริวาเรตฺวา หตฺถิกฺขนฺเธ นิสีทิตฺวา ราชานํ มชฺเฌ กตฺวา วามทกฺขิณปสฺสโต นมสฺสมานา นิกฺขมิํสุฯ ตสฺส ปน คมนํ อชาตสตฺตุโน ตถาคตสฺส ทสฺสนตฺถาย ชีวกมฺพวนคมนํ วิย ติํสโยชนปฺปมาณํ เอราวณหตฺถิกฺขนฺธํ อารุหิตฺวา ทฺวีสุ เทวโลเกสุ เทเวหิ ปริวาเรตฺวา สกฺกสฺส เทวานมินฺทสฺส นนฺทนวนคมนกาโล วิย จ อโหสิฯ โส วฑฺฒมาสกจฺฉายาย

สมฺปตฺตาย โสมนครโต นิกฺขมิตฺวา เสรุทหสฺส อนฺเต นานาวิธ อลงฺกตปฏิยตฺตนาฏกิตฺถีนํ ปญฺจงฺคิกตุริยํ ปคฺคณฺหาปยมาโน อฏฺฐาสิฯ

มหาปถวี ภิชฺชมานา วิย ปพฺพตา ปริวตฺตมานา วิย มหาสมุทฺโท (ถลํ) อวตฺถริตฺวา ภิชฺชมานกาโล วิย จ อโหสิฯ พฺราหฺมณา ชยมุขมงฺคลิกา โสตฺถิ วจนํ วทิํสุฯ สพฺพาลงฺการปติมณฺฑิตา นาฏกิตฺถิโย ปญฺจงฺคิกตุริยํ ปวตฺตยิํสุฯ มหาชโน เวลุกฺเขปสหสฺสานิ ปวตฺเตสิฯ ตโต ราชา พหู คนฺธทีปธูปาทโย คาหาเปตฺวา อุฏฺฐาย เสนาย ปริวุโต เถรสฺส วสนฏฺฐานํ ปวิสิตฺวา เถรํ วนฺทิตฺวา นิสินฺโน อาห? อยฺย ราชาโน จ สมฺปิณฺฑิตฺวา ทกฺขิโณทกสฺส ทียมานสฺส กาโล’ติฯ เถโร ตสฺส กถํ สุตฺวา ภทฺทกํ มหาราชา’ติ สมฺปฏิจฺฉิฯ ตสฺมิํ ทกฺขิโณทกสฺส ทานทิวเส นานาวิธวิจิตฺตมณิทณฺฑเกสุ นานาวิธ ธชปตากาทีนิ พนฺธาเปตฺวา สมุสฺสิตานิ อเหสุํฯ ปุริมาที ทิสาสุ มนุญฺญวาตา วายิํสุฯ ตถา มหารํสิชาลสมุชฺชลิโต สหสฺสรํสิภากโร อตฺถงฺคโต อโหสิฯ วิปฺผุริตกิรณรชธูมราหุอพฺภาทีหิ อุปโรเธหิ วิรหิโต ตาราคณปริวุโต ปุณฺณจนฺโท สมุชฺชลรชตมยํ อาทาสมณฺฑลํ วิย ปาจีนทิสโต สมุคฺคโตฯ ตสฺมิํ ขเณ ทณฺฑทีปิกาทโย สมุชฺชลาเปสุํฯ มหามงฺคลเจติยํ ปน ชาติสุมนมาลาทาเมน ปริกฺขิปิตฺวา เอกมาลาคุณํ วิย อลงฺกริฯ ยถา ตาราคณปริวุโต ปุณฺณจนฺโท ตถา ปทีปมาลาลงฺกโต มหาเจติโย อติวิย วิโรจติฯ สกล ลงฺกาทีเป ปน สพฺเพ รุกฺขาปิ วิจิตฺตธเชน อลงฺกตา วิย อกาลผลปลฺลเวหิ วิจิตฺตา อเหสุํฯ มหาสมุทฺทโลณสาคราทโย’ปิ ปญฺจวิธปทุมสญฺฉนฺนา อเหสุํฯ

วิจิตฺรวตฺถาภรเณหิ สพฺเพ,

อลงฺกตา เทวสมานวณฺณา;

อเนกสงฺขฺยา สุมนา ปตีตา,

ชนา สมนฺตา ปริวารยิํสุฯ

สพฺเพว

อุชฺชลาเปสุํ ทณฺฑทีปํ มโนรมํ;

สกลมฺปิ อิทํ ทีปํ อาสิ โอภาสิตํ ตทาฯ

ตาราคณสมากิณฺโณ ปุณฺณจนฺโทว โชตยี;

สารเท นภมชฺฌมฺหิ ฐิโต รุจิรรํสิยาฯ

ตถา อยํ ถูปวโร สุปฺปภาโส อลงฺกโต;

มาลาปทีปมชฺฌมฺหิ ภาติ ภุติลกุตฺตโมฯ

สพฺเพ’ปิ ปาทปา อสฺส ลงฺกาทีปสฺส สพฺพโส;

ธเชหิ’ว สมากิณฺณา อาสุํ ปุปฺผผลนฺททาฯ

สเจตนา ยถา สพฺเพ อกา ปูชํ อกา ตทา;

ตถา อเจตนา สพฺเพ อกา ปูชํ อนปฺปกํฯ

เยภุยฺเยน ภุมฏฺเฐ เทเว อุปาทาย ยาว อกณิฏฺฐกา เทวา พฺรหฺมา ทิพฺพมาลาปาริจฺฉตฺตกโกวิฬารจนฺทนจุณฺณํ คเหตฺวา อาคตาเทวาติ วา มนุสฺสาติ วา ชานิตุํ อสกฺโกนฺติฯ อุกฺกฏฺฐมหาสมาคโม อโหสิฯ ตสฺมิมฺปิ ทิวเส มหาปถวิ อากาสยุคนฺธรจกฺกวาฬปพฺพตุตฺตมาทโย กมฺปิํสุฯ ตํ ทิสฺวา ราชา อติวิย โสมนสฺสปฺปตฺโต เถเร จ อวเสส มหามตฺตาทโย สนฺนิปาเตตฺวา นาฏกาทโย จ คเหตฺวา, อิทาเนวาหํ วิหารทกฺขิณํ ทสฺสามิ’ติ เจติยงฺคณํ อคมาสิฯ เถโรปิ ภิกฺขุสงฺฆํ คเหตฺวา เจติยงฺคเณ อลงฺกตมณฺฑเป นิสีทิฯ ราชา วาสิตคนฺโธทกสุวณฺณภิงฺการํ คเหตฺวา อุทกํ เถรสฺส หตฺเถ อาสิญฺจิตฺวา ทกฺขิณํ อทาสิฯ ทตฺวา จ ปน เอวมาห; อยฺยา เอสา ธาตุ มยฺหํ ปิตามหวํเสน อาคตาฯ อิทานิ อมฺหากํ อติรุจิรรมณิยา โรหณชนปทา อาหริตฺวา สุวณฺเณน ธาตุคพฺภํ, สตฺตรตเนน ธาตุมณฺฑปํ การาเปตฺวา ตสฺมิํ สุวณฺณมยํ พุทฺธปฏิมํ นิสีทาเปตฺวา อมฺหากํ ทสพลสฺส นลาฏธาตุํ

นิทหิตฺวา อยฺยสฺส จีวราทีนมตฺถาย อิทานิ โสฬสคามวรานิ ทสฺสามิ’ติ คามวรานิ ทตฺวา สมนฺตโต ติคาวุตปฺปมาเณ เสรุทเห เภริํ จราเปตฺวา อารามิกํ กตฺวา อาห? ภนฺเต, ตุมฺหากํ มยา ทินฺนโสฬสคามํ อชฺเชว คนฺตพฺพํฯ คนฺตฺวา จ ปน อชฺเชว ปริคฺคหํ กโรถาติ วตฺวา ตตฺเถว วาสุปคโต ปุน ทิวเส สมาคนฺตฺวา สตฺตาหํ มหาทานํ ทตฺวา สตฺตเม ทิวเส มหาภิกฺขุสงฺฆสฺส ตีจีวรปฺปโหนกสาฏกํ ปณีตํ โภชนํ ทตฺวา เถรสฺส สนฺติกํ อาคโต, อยฺย วิหาเร กตฺตพฺพํ อปริหาเปตฺวา มยา กตํ, เคหํ คมิสฺสามีติ (นิเวเทสิ)ฯ เถโร ตสฺส กถํ สุตฺวา สาธุ มหาราชาติ สมฺปฏิจฺฉิฯ

โส ปน เจติยสฺส ปูชนตฺถาย ปุปฺผารามํ การาเปตฺวา มาลาการานํ ปริพฺพยํ ทาเปสิฯ ตถา เภริวาทกนาฏกานมฺปิ วิหารสีมนฺเต สุวณฺณนงฺคเลน ปริจฺฉินฺทิตฺวา อารามิกานมฺปิ คามํ การาเปสิฯ ภิกฺขุสงฺฆสฺส เวยฺยาวจฺจตฺถาย อตฺตโน สนฺติเก ปญฺจสตอมจฺจธีตโร ตตฺตเก อมจฺจปุตฺเต ทาสทาสิโย จ ทตฺวา ปริพฺพยตฺถาย เตสํ เตสํ ปญฺจสตสหสฺสกหาปเณ จ ทาเปสิฯ ภิกฺขุสงฺฆสฺส จ ธาตุปุชนตฺถาย โสฬสสหสฺสํ กหาปณํ ทาเปสิฯ

ตโต คิริอภยํ ปกฺโกสาเปตฺวา, ตาต ตุมฺเห อิเธว นิจฺจํ วสถฯ อมฺหากํ วิหาเร จ อารามิเกสุ จ อยฺเยสุ จ อปฺปมตฺโต โหหีติ โอวทิตฺวา สพฺพํ ตสฺส นิยฺยาเทสิฯ เถโร ตสฺส เอวมาห? มหาราช สมนฺตโต มหาสีมํ พนฺธิตพฺพนฺติฯ พนฺธถ ภนฺเตติ วุตฺเต? มหาราช อกิตฺติเตน นิมิตฺเตน สีมํ พนฺธิตุํ นสกฺกา, วิหารสฺส ปาจีน ปจฺฉิมุตฺตรทกฺขิณโต มหาสีมํ พนฺธนาย นิมิตฺตํ สลฺลกฺเขตฺวา เทหิ, มยํ สีมํ พนฺธิสฺสามาติ อาหฯ ราชา ตุฏฺโฐ สตฺต อมจฺเจ สพฺพาลงฺกาเรน อลงฺกริตฺวา สีมานิมิตฺตํ กิตฺเตตฺวา อาคมนตฺถํ

เปเสสิฯ เต ปน สตฺต อมจฺจา จตุสุ ทิสาสุ นิมิตฺตํ สลฺลกฺเขตฺวา ปณฺเณ ลิขิตฺวา อาหริตฺวา รญฺโญ อทํสุฯ ราชา เอเกกํ สตกหาปณํ ทตฺวา จตุสุ ทิสาสุ อารกฺขํ ทาเปตฺวา สีมํ พนฺธนฺตูติ มหาภิกฺขุสงฺฆสฺส นิเวเทสิฯ อถ เถโร ภิกฺขุสงฺฆปริวุโต เจติยงฺคเณ นิสีทิตฺวา วปฺปมาสกาฬปกฺขทฺวาทสทิวเส สีมํ พนฺธิตฺวา นิฏฺฐเปสิฯ

ตตฺถ สีมานิมิตฺตํ เอวํ ชานิตพฺพํ; ปุริมาย ทิสาย สิคาล ปาสาณํ คโตฯ ตโต มจฺฉเสลคามสฺส วาม ปสฺเสน โกฏสีมา นาม คามกฺเขตฺตํ วิสฺสชฺเชตฺวา คณทฺวารคามํ คโตฯ จิตฺตวาปิยา อุตฺตรวาน โกฏิโต วรคามกฺเขตฺเต ปิฏฺฐิปาสาณํ คโตฯ ตโต สาลิกํ นาม มธุกรุกฺเข ฐีตปาสาณถูปสฺส คโตฯ ตโต วุตฺติก นาม วาปิยา ทกฺขิณวาน โกฏิโต กณิการ เสลสฺส คโตฯ ตโต ฉนฺนชฺฌาปิตเสลสฺส คโตฯ ตโต กุกฺกุฏสิว นาม อุปาสกสฺส มธุกรุกฺเข ฐีตํ ถูปํ คโตฯ ตโต โสณฺฑํ นาม เสลํ คโตฯ ตโต สพรํ นาม ปาสาณํ คโตฯ ตโต เอลาลติตฺถสฺส คโตฯ ตโต โสพฺภ มชฺฌิเมน คนฺตฺวา อสฺสพนฺธนํ นาม ฐานํ คโตฯ ตโต ปาสาณสฺส มตฺถเก อุทก กากํ นาม นิคฺโรธํ คโตฯ โส รุกฺโข อุทก กากานํ วุสิต ภาเวน เอวํ นาม ชาโตฯ ตโต ตมฺพติตฺถํ นาม คนฺตา มหาจาริกสฺสนาม ถูปมคฺคสฺส คโตฯ

ตโต อสฺสมณฺฑลปิฏฺฐิํ คโตฯ ตโต มหา กทมฺพ ปสฺเส ฐีตํ ปาสาณถูปํ คโตฯ ตโต มหา ราชุวาปิยา อุตฺตรโกฏิยา ฐีตํ มหานิคฺโรธรุกฺขํ คโตฯ ตโต มหาวนปิฏฺฐิํ คโตฯ ตโต โลณสาครสฺส อนฺเต รชตเสลํ คโตฯ ปุน อาวตฺติตฺวา สิคาล ปาสาเณเยว ฐีโตฯ อิมํ เอตฺตกํ ปเทสํ สมนฺตโต ปริจฺฉินฺทาเปตฺวา ราชา อทาสิฯ วิหารสฺส พหู อารามิเก จ (เตสํ) วิวิธานิ อุปกรณานิ (จ) ทาเปตฺวา สพฺเพ ปาการโตรณาทโย การาเปตฺวา วิหารํ นิฏฺฐาเปตฺวา โรหณเมว คโตฯ

ราชา ปสนฺนหทโย มหาปุญฺโญ มหาพโล;

กาเรตฺวา อุตฺตมํ ถูปํ กญฺจนคฺฆีก โสภิตํฯ

พนฺธาเปตฺวา ตโต สีมํ วฏฺฏคามญฺจ โสฬส;

ทตฺวา อารามิกานญฺจ สพฺพุปกรณานิ จฯ

ตโต โส โรหณํ คนฺตฺวา มหาเสนาปุรกฺขโต;

วิหารเทวิยา สทฺธิํ โมทมาโน วสี ตหิํฯ

เถโร ปน ตตฺเถว วิหรนฺโต โย อิมสฺมิํ วิหาเร วสนฺโต ตถาคตสฺส เอกคนฺธกุฏิยํ วุตฺโถ วิย ภวิสฺสตีติ ขฺยากริตฺวา ตโต ปฏฺฐาย สีลาจารสมาธิสมาปตฺติปฏิลทฺธชฬภิญฺญาปฏิสมฺภิทปฺปตฺเตหิ ขีณาสเวหิ ปริวาเรตฺวา สพฺพ พุทฺธคุณํ อนุสฺสรนฺโต จิรํ วสิตฺวา ตตฺเถว อนุปาทิเสสาย นิพฺพานธาตุยา ปรินิพฺพายิฯ

อเนกคุณสมฺปนฺโน

ติสฺสตฺเถโร พหุสฺสุโต;

ชนานํ สงฺคหํกตฺวา นิพฺพุโต โส อนาสโวฯ

เถราปิ เต สีลสมาธิยุตฺตา,

พหุสฺสุตา สาธุคุณาภิรามา;

ปญฺญาปภาวายุปฺปนฺนจิตฺตา,

คุณากรา ตานยุตา ชนานํฯ

ปหีนภวสํสารา ปภินฺนปฏิสมฺภิทา;

นามรูปํ สมาสนฺโต เปสลา ฉินฺนพนฺธนาฯ

สตฺตานํ อุตฺตมํ สนฺติํ กตฺวา จ ชนสงฺคหํ;

นิพฺพุตา เต มหาปญฺญา ปทีโปจ สุมานสาฯ

อิติ อริยชนปฺปสาทนตฺถาย กเต ธาตุวํเส

ธาตุนิธานาธิกาโร นาม

ปญฺจโม ปริจฺเฉโทฯ

อิมินา

การาปิตวิหารา กเถตพฺพา; วิหารเทวีมหาวิหารํ, ฉาตปพฺพต วิหารํ, สมุทฺทวิหารํ, จิตฺตลปพฺพตวิหารํ, ภทฺทปาสาณทฺวารวิหารํ, อจฺฉคลฺล วิหารํ, โกฬมฺพติสฺสปพฺพตวิหารํ, คณวิหารํ, กาลกวิหารํ, ทุกฺขปาลก วิหารํ, อุจฺจงฺคณวิหารํ, โกฏิติสฺสวิหารํ, ตสฺส ปน เอกนามํ กตฺวา การาปิเต มหาคาเม ติสฺสมหาวิหาราทิํ กตฺวา เอกสตอฏฺฐวีสวิหารานิ กตานิ อเหสุํฯ

อฏฺฐวีสเอกสตวิหารญฺจ มหารหํ;

วิหารเทวิยา สทฺธิํ การาเปสิ มหายโสฯ

ตโต ปฏฺฐาย ราชา มหาทานํ ทตฺวา ปุญฺญานิ กตฺวา ตโต จุโต เทวโลเก นิพฺพตฺติฯ

กตฺวานิ ปุญฺญกมฺมานิ อเนกานิ มหายโส;

อตฺถํ ชนสฺส กตฺวาน คนฺตฺวาน ตุสิตํ ปุรํฯ

โส ตตฺถ ทิพฺพสมฺปตฺติํ จีรํ ภุญฺชิย นนฺทิโต;

มหาวีภวสมฺปนฺโน เทวตานํ ปุรกฺขโตฯ

ตมฺปิ สมฺปตฺติโมหาย ชีววโลเก มโนรเม;

โลกุตฺตรํ สิวํ เขมํ อิจฺฉนฺโต อาคมิสฺสติฯ

โส ตโต จุโต ชมฺพุทีเป นิพฺพตฺติตฺวา เมตฺเตยฺย ภควโต ปิตา สุพฺรหฺมา นาม ภวิสฺสติฯ วิหารเทวี ตสฺเสว มาตา พฺรหฺมวตี นาม พฺราหฺมณี ภวิสฺสติฯ อภยคามณีกุมาโร ตสฺเสว เมตฺเตยฺยสฺส ภควโต ปฐมคฺคสาวโก ภวิสฺสติฯ กนิฏฺโฐ สทฺธาติสฺโส ทุติยคฺคสาวโก ภวิสฺสติฯ

เอตฺตาวตา นลาฏธาตุ สํวณฺณนา สมตฺตาฯ

ธาตุวํโส สมตฺโตฯ

อเนน

ปุญฺญกมฺเมน สํสรนฺโต ภวาภเว;

สพฺพตฺถ ปณฺฑิโต โหมี สาริปุตฺโตว ปญฺญวาฯ

อริเมทสฺส พุทฺธสฺส ปพฺพชิตฺวาน สาสเน;

นิพฺพานํ ปาปุณิตฺวาน มุญฺเจมิ ภวพนฺธนาฯ

อเนน เม สพฺพภวาภเว’หํ,

ภเวยฺยเมกนฺตปรานุกมฺปี;

กุลี พลี เจว สตี มตี จ,

กวีหิสนฺเตหิ สทา สมงฺคีฯ

ปญฺญาวนฺตานํ อคฺโค ภวตุฯ