เมนู

ธาตุวํโส

ฯนโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

1. ตถาคตสฺสาคมนกถา

สมฺพุทฺธมตุลํ สุทฺธํ ธมฺมํ สงฺฆํ อนุตฺตรํ,

นมสฺสิตฺวา ปวกฺขามิ ธาตุวํสปฺปกาสนํ;

ติกฺขตฺตุมคมา นาโถ ลงฺกาทีปํ มโนรมํ,

สตฺตานํ หิตมิจฺฉนฺโต สาสนสฺส จิรฏฺฐิติํฯ

ตตฺถ ติกฺขตฺตุมคมา นาโถ’ติ อนมตคฺเค สํสารวฏฺเฏ ปรินาเมตฺวา อปฺปติสรณภาวปฺปตฺตานํ โลกิยโลกุตฺตรสุขนิปฺผาทนภาเวน นาโถ ปติสรณ ภูโต ภควา พุทฺธธมฺมสงฺฆรตนตฺตยมคฺคํ อาจิกฺขนฺโต ลงฺกาทีปํ ติกฺขตฺตุํ คโตฯ ตตฺถ ปฐมคมเน ตาว โพธิมณฺฑํ อารุยฺห ปุรตฺถีมาภิมุโข นิสีทิตฺวา สูริเย อนตฺถมิเตเยว มารพลํ วิธเมตฺวา, ปฐมยาเม ปุพฺเพนิวาสญาณํ อนุสฺสริตฺวา มชฺฌิมยาเม จุตุปปาตญาณํ ปตฺวา ปจฺฉิมยามาวสาเน ปจฺจยากาเร ญาณํ โอตาเรตฺวา ทสพลจตุเวสารชฺชาทิ คุณปติมณฺฑิตํ สพฺพญฺญุตญาณํ ปฏิวิชฺฌิตฺวา โพธิมณฺฑปฺปเทเส อนุกฺกเมน สตฺตสตฺตาหํ วีตินาเมตฺวา อฏฺฐเม สตฺตาเห อชปาลนิคฺโรธมูเล นิสินฺโน ธมฺมคมฺภิรตํ ปจฺจเวกฺขเนน อปฺโปสฺสุกฺกตํ อาปชฺชมาโน ทสสหสฺส พฺรหฺมปริวาเรน สหมฺปติมหาพฺรหฺมุนา อายาจิตธมฺมเทสโน หุตฺวา

พุทฺธจกฺขุนา โลกํ โอโลเกนฺโต ปญฺจวคฺคิยานํ ภิกฺขุนํ พหูปการกํ อนุสฺสริตฺวา อุฏฺฐายาสนา กาสีนํ ปุรํ คนฺตฺวา อญฺญาโกณฑญฺญปฺปมุเข อฏฺฐารส พฺรหฺมโกฏิโย อมตํ ปาเยนฺโต ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตตฺวา ปกฺขสฺส ปญฺจมิยํ ปญฺจวคฺคิเย สพฺเพปิ เต อรหนฺเต ปติฏฺฐาเปตฺวา ตํ ทิวสเมว ยสกุลปุตฺตสฺส รตฺติภาเค โสตาปตฺติผลํ ทตฺวา ปุนทิวเส อรหนฺตํ ทตฺวา ตสฺส สหายเก จตุปญฺญาสชเน อรหนฺตํ ปาเปตฺวา เอวํ โลเก เอกสฏฺฐิยา อรหนฺเตสุ ชาเตสุ วุตฺถวสฺโส ปวาเรตฺวา, ‘จรถ ภิกฺขเว จาริก’ นฺติ ภิกฺขุ ทิสาสุ เปเสตฺวา สยํ อุรุเวลํ คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค กปฺปาสิกวนสณฺเฑ ภทฺทวคฺคิเย กุมาเร ติํสชเน วิเนตฺวา เอหิภิกฺขุภาเวน ปพฺพาเชตฺวา อุรุเวลํ คนฺตฺวา อฑฺฒุฑฺฒานิ ปาฏิหาริยสหสฺสานิ ทสฺเสนฺโต อุรุเวลกสฺสปาทโย สหสฺสชฏิลปริวาเร เตภาติกชฏิเล วิเนนฺโต ตตฺเถว วิหาสิฯ อปรภาเค องฺคมคธรฏฺฐวาสิโน อุรุเวลกสฺสปสฺส มหายญฺญํ อุปฏฺฐาเปสุํฯ โส ปน อิจฺฉาจาราภิภูโต จินฺเตสิ? ‘‘สจายํ มหาสมโณ อิมสฺส สมาคมสฺส มชฺเฌ ปาฏิหาริยํ กเรยฺย ลาภสกฺกาโร เม ปริหายิสฺสติ’’ติฯ ตสฺเสวํ ปวตฺตอชฺฌาสยํ ญตฺวา ปาโตว อุตฺตรกุรุโต ภิกฺขํ อาหริตฺวา อโนตตฺเต อาหารํ ปริภุญฺชิตฺวา สายนฺห สมเย ผุสฺสปุณฺณมีอุโปสถทิวเส ลงฺกาทีปสฺสตฺถาย ลงฺกาทีปมุปาคมิฯ

ตสฺส ปน ทีปสฺส มหาคงฺคาย ทกฺขิณปสฺเส อายามโต ติโยชเน ปุถุลโต เอกโยชนปฺปมาเณ มหานาควนุยฺยาเน ยกฺขสมาคมสฺส มชฺเฌ ตสฺส อุปริ มหิยงฺคณถูปสฺส ปติฏฺฐานฏฺฐาเน อากาเสเยว ฐีโต วุฏฺฐิวาตนฺธการํ ทสฺเสตฺวา เตสํ ภยํ อุปฺปาเทสิฯ เต ภเยน อุปทฺทุตา ‘‘กสฺส นุ โข อิมํ กมฺม’’นฺติ อิโต จิโต โอโลเกนฺโต อทฺทสํสุ ภควนฺตํ อากาเส นิสินฺนํฯ ทิสฺวาน ภควนฺตํ อภยํ ยาวิํสุฯ เตสํ ภควา อาห?

‘‘สเจ