ทสถูปกถา

[10] เอวํ ปติฏฺฐิเตสุ ปน ถูเปสุ มหากสฺสปตฺเถโร ธาตูนํ อนฺตรายํ ทิสฺวา อชาตสตฺตุํ อุปสงฺกมิตฺวา มหาราช เอกํ ธาตุนิธานํ กาตุํ วฏฺฏติติ อาห สาธุ ภนฺเต นิธานกมฺมํ ตาว มม โหตุ, ธาตุโย ปน กถํ อาหราเปมิติฯ น มหาราช ธาตุ อาหรณํ ตุยฺหํ ภาโร, อมฺหากํ ภาโรติฯ สาธุ ภนฺเต ตุมฺเห ธาตุโย อาหรถฯ อหํ ธาตุนิธานํ กริสฺสามีติฯ เถโร เตสํ เตสํ ราชกุลานํ ปริจรณมตฺตกเมว ฐเปตฺวา เสเสธาตุโย อาหริฯ

รามคาเม ปน ธาตุโย นาคา คณฺหิํสุ ตาสํ อนฺตราโย นตฺถิ, อนาคเต ลงฺกาทีเป มหาวิหาเร มหาเจติยมฺหิ นิธิยิสฺส นีติฯ ตา น อาหริตฺถ, เสเสหิ สตฺตหิ นคเรหิ อาหริตฺวา ราชคหสฺส ปาจีน ทกฺขิน ทิสาภาเค ฐเปตฺวา อิมสฺมิํ ฐาเน โย ปาสาโณ อตฺถิ, โส อนฺตรธายตุ, ปํสุ สุวิสุทฺธา โหตุ, อุทกญฺจ มา อุฏฺฐหตูติ อธิฏฺฐาสิฯ

ราชา

ตํ ฐานํ ขณาเปตฺวา ตโต อุทฺธฏ ปํสุนา อิฏฺฐิกา กาเรตฺวา อสีติ มหาสาวกานํ ถูเป กาเรติ อิธ ราชา กิํ กาเรหีติ ปุจฺฉนฺตานมฺปิ มหาสาวกานํเจติยา นีติ วทนฺติ น โกจิ ธาตุนิธานภาวํ ชานาติ อสีติหตฺถคมฺภีเร ปน ตสฺมิํ ปเทเส ชาเต เหฏฺฐา โลภสตฺถรํ สตฺถราเปตฺวา ตตฺถ ถูปาราเม เจติย ฆรปฺปมาณํ ตมฺพโลหมยํ เคหํ การาเปตฺวา อฏฺฐฏฺฐ หริ จณฺทนาทิมเย กรณฺเฑ จ ถูเป จ การาเปสิฯ

อถ โข ภควโต ธาตุโย หริจณฺทน กรณฺเฑ ปกฺขิปิตฺวา ตํ หริจณฺทนํ กรณฺฑํ อญฺญสฺมิํ หริจณฺทน กรณฺเฑ ตมฺปิ อญฺญสฺมินฺติ เอวํ อฏฺฐ หริจณฺทน กรณฺเฑ เอกโต กตฺวา เอเตเนว อุปาเยน อฏฺฐ กรณฺเฑ อฏฺฐสุ หริจณฺทน ถูเปสุ อฏฺฐ หริจณฺทนถูเป อฏฺฐสุ โลหิตจณฺทน กรณฺเฑสุ, อฏฺฐ โลหิตจณฺทนกรณฺเฑ อฏฺฐสุ โลหิตจณฺทนถูเปสุ, อฏฺฐโลหิต จณฺทนถูเป อฏฺฐสุ ทนฺตกรณฺเฑสุ, อฏฺฐ ทนฺตกรณฺเฑ อฏฺฐสุ ทนฺตถูเปสุ, อฏฺฐทนฺตถูเป อฏฺฐสุสพฺพ รตนกรณฺเฑสุ, อฏฺฐ สพฺพ รตนกรณฺเฑ อฏฺฐสุ สพฺพรตนถูเปสุ, อฏฺฐ สพฺพรตน ถูเป อฏฺฐสุ สุวณฺณกรณฺเฑสุฯ อฏฺฐสุวณฺณกรณฺเฑ อฏฺฐสุ สุวณฺณถูเปสุ, อฏฺฐสุวณฺณถูเป อฏฺฐสุรชตกรณฺเฑสุ, อฏฺฐ รชตกรณฺเฑ อฏฺฐสุ รชตถูเปเส อฏฺฐ รชตถูเป อฏฺฐสุ มณิกรณฺเฑสุ อฏฺฐมณิกเรณฺฑอฏฺฐสุวณฺณถูเปสุ, อฏฺฐ มณิถูเป อฏฺฐสุ โลหิตงฺก กรณฺเฑสุ, อฏฺฐโลหิตงฺก กรณฺเฑ อฏฺฐสุ โลหิตงฺกถูเปสุ, อฏฺฐ โลหิตงฺกถูเป อฏฺฐสุ มสารคลฺลถูเปสุ, อฏฺฐ มสารคลฺลถูเป อฏฺฐสุ ผลิก กรณฺเฑสุ, อฏฺฐ ผฬิก กรณฺเฑ อฏฺฐสุ ผฬิกถูเปสุ ปกฺขิปิ สพฺพ อุปริมํ ผฬิกเจติยํ ถูปาราม เจติยปฺปมาณํ อโหสิฯ

ตสฺส อุปริสพฺพรตนมยํ เคหํ กาเรสิ ตสฺส อุปริ สุวณฺณมยํ, ตสฺส อุปริ รชตมยํ, ตสฺส อุปริ ตมฺพโลหมยํ เคหํ กาเรสิ ตตฺถ สพฺพรตนมยํ วาลุกํ โอกิริตฺวา ชลช ถลช ปุปฺผานํ สหสฺสานิ วิปฺปกิริตฺวา อทฺธจฺฉฏฺฐานิ ชาตกสตานิ อาสีติ มหาเถเร สุทฺโธทน มหาราชานํ มหามายาเทวิํ สตฺต สหชาเต สพฺพาเนตานิ สุวณฺณมยาเนว กาเรสิ ปญฺจปญฺจสเต สุวณฺณรชตมเย ปุณฺณฆเฏ ฐปาเปสิ ปญฺจสุวณฺณธชสเต ปญฺจสเต สุวณฺณทีปเก จ การาเปตฺวา สุคณฺธเตลสฺส ปูเรตฺวา เตสุ ทุกูลวฏฺฏิโย ฐเปสิฯ

อถายสฺมา มหากสฺสโป มาลา มา มิลายนฺตุฯ คณฺธา มา วินสฺสนฺตุ, ทีปา มา วิชฺฌายนฺตูติ อธิฏฺฐหิตฺวา สุวณฺณปฏฺฏอกฺขรานิ ฉิณฺทาเปสิฯ อนาคเต ปิยทาโส นาม กุมาโร ฉตฺตํ อุสฺสาเปตฺวา

อโสโก นาม ธมฺมราชา ภวิสฺสติ โส อิมํ ธาตุโย วิตฺถาริกา กริสฺสตีติ ราชา สพฺพปสาธเนหิ ปูเชตฺวา อาทิโต ปฏฺฐาย ทฺวารํ ปิทหนฺโต นิกฺขมิ ตมฺพโลหทฺวารํ ปิทหิตฺวา อาวิญฺชน รชฺชุยํ กุญฺจิกมุทฺทิกํ พณฺธิ ตตฺเถว มหนฺตํ มณิกฺขณฺธํ ฐเปสิ อนาคเต ทฬิทฺทราชาโน อิมํ มณิํ คเหตฺวา ธาตูนํ สกฺการํ กโรนฺตูติ อกฺขรานิ ฉิณฺทาเปสีฯ

สกฺโก เทวราชา วิสฺสกมฺมํ อามนฺเตตฺวา’ตาต, อชาตสตฺตุนา ธาตุนิธานํ กตํฯ เอตฺถ อารกฺขํ ฐเปหิ’ติ ปหิณิ โส อาคนฺตฺวา วาฬสงฺฆาฏยนฺตํ โยเชสิฯ กฏฺฐรูปกานิ ตสฺมิํ ธาตุคพฺเภ ผฬิกวณฺณ ขคฺเค คเหตฺวา วาตสทิเสน เวเคน อนุปริยายนฺตํ โยเชตฺวา เอกาย เอว อาณิวา พณฺธิตฺวา สมนฺตโต คิญฺชก วสถากาเรน สิลาปริกฺเขปํ กตฺวา อุปริ เอกาย ปิทหิตฺวา ปํสุํ ปกฺขิปิตฺวา ภูมิํ สมํ กตฺวา ตสฺสุปริ ปาสาณถูปํ ปติฏฺฐาเปสิฯ

ธาตุนิธาน กถา

[11] เอวํ นิฏฺฐิเต ธาตุนิธาเน ยาวตายุกํ ฐตฺวา เถโร ปรินิพฺพุโต, ราชาปิ ยถากมฺมํ คโต, เตปิ มนุสฺสา กาลกตา, อปรภาเค ปิยทาโส กุมาโร ฉตฺตํ อุสฺสาเปตฺวา อโสโก นาม ธมฺม ราชา หุตฺวา ตา ธาตุโย คเหตฺวา ชมฺพุทีเป จตุราสีติยา เจติย สหสฺเสสุ ปติฏฺฐาเปสิฯ กถํ พิณฺทุสารสฺส กิร เอกสตํ ปุตฺตา อเหสุํ เต สพฺเพ อโสโก อตฺตนา สทฺธิํ เอกมาติกํ ติสฺส กุมารํ ฐเปตฺวา ฆาเตสิฯ ฆาเตนฺโต จตฺตาริ วสฺสานิ อนภิสิตฺโต รชฺชํ กาเรตฺวา จตุนฺนํ วสฺสานํ อจฺจเยน ตถาคตสฺส ปรินิพฺพานโต ทฺวินฺนํ วสฺสสตานํ อุปริ อฏฺฐารสเม วสฺเส สกลชมฺพุทีเป เอกรชฺชาภิเสกํ ปาปุณิฯ

อภิเสกานุภาเวน อิมา ราชิทฺธิโย อาคตา มหาปถวิยา เหฏฺฐา โยชนปฺปมาเณ อาณา ปวตฺติ, ตถา อุปริ อากาเส, อโนตตฺตทหโต อฏฺฐหิ กาเชหิ โสฬส ปานียฆเฏ ทิวเส ทิวเส เทวตา อาหรนฺติฯ ยโต สาสเน อุปฺปนฺนสทฺโธ หุตฺวา อฏฺฐ ฆเฏ ภิกฺขุสงฺฆสฺส อทาสิ ทฺเว ฆเฏ สฏฺฐิมตฺตานํ ติปิฏก ภิกฺขุนํ ทฺเวฆเฏ อคฺคมเหสิยา อสณฺธิมิตฺตาย จตฺตาโร ฆเฏ อตฺตนา ปริภุญฺชิฯ เทวตา เอว หิมวนฺเต นาคลตา ทนฺตกฏฺฐ นาม อตฺถิ สินิทฺธา มุทุกํ รสวนฺตํ, ตํ ทิวเส ทิวเส อาภิรนฺติ เยน รญฺโญ จ อคฺคมเหสิยา จ โสฬสนฺนํ นาฏกสหสฺสานํ สฏฺฐิมตฺตานํ ภิกฺขุสหสฺสานํ เทวสิกํ ทนฺตโปณกิจฺจํ นิปฺผชฺชิฯ

เทวสิกเมวสฺส