‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, สปฺปุริโส โย โหติ ปรสฺส วณฺโณ ตํ อปุฏฺโฐปิ ปาตุ กโรติ, โก ปน วาโท ปุฏฺฐสฺส! ปุฏฺโฐ โข ปน ปญฺหาภินีโต อหาเปตฺวา อลมฺพิตฺวา ปริปูรํ วิตฺถาเรน ปรสฺส วณฺณํ ภาสิตา โหติฯ เวทิตพฺพเมตํ, ภิกฺขเว, สปฺปุริโส อยํ ภวนฺติฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, สปฺปุริโส โย โหติ อตฺตโน อวณฺโณ ตํ อปุฏฺโฐปิ ปาตุ กโรติ, โก ปน วาโท ปุฏฺฐสฺส! ปุฏฺโฐ โข ปน ปญฺหาภินีโต อหาเปตฺวา อลมฺพิตฺวา ปริปูรํ วิตฺถาเรน อตฺตโน อวณฺณํ ภาสิตา โหติฯ เวทิตพฺพเมตํ, ภิกฺขเว, สปฺปุริโส อยํ ภวนฺติฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, สปฺปุริโส โย โหติ อตฺตโน วณฺโณ ตํ ปุฏฺโฐปิ น ปาตุ กโรติ, โก ปน วาโท อปุฏฺฐสฺส! ปุฏฺโฐ โข ปน ปญฺหาภินีโต หาเปตฺวา ลมฺพิตฺวา อปริปูรํ อวิตฺถาเรน อตฺตโน วณฺณํ ภาสิตา โหติฯ เวทิตพฺพเมตํ , ภิกฺขเว, สปฺปุริโส อยํ ภวนฺติฯ อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, จตูหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต สปฺปุริโส เวทิตพฺโพฯ

‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, วธุกา ยญฺญเทว รตฺติํ วา ทิวํ วา อานีตา โหติ, ตาวเทวสฺสา ติพฺพํ หิโรตฺตปฺปํ ปจฺจุปฏฺฐิตํ โหติ สสฺสุยาปิ สสุเรปิ สามิเกปิ อนฺตมโส ทาสกมฺมกรโปริเสสุฯ สา อปเรน สมเยน สํวาสมนฺวาย วิสฺสาสมนฺวาย สสฺสุมฺปิ สสุรมฺปิ สามิกมฺปิ เอวมาห – ‘อเปถ, กิํ ปน ตุมฺเห ชานาถา’ติ! เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภิกฺขุ ยญฺญเทว รตฺติํ วา ทิวํ วา อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชิโต โหติ, ตาวเทวสฺส ติพฺพํ หิโรตฺตปฺปํ ปจฺจุปฏฺฐิตํ โหติ ภิกฺขูสุ ภิกฺขุนีสุ อุปาสเกสุ อุปาสิกาสุ อนฺตมโส อารามิกสมณุทฺเทเสสุฯ โส อปเรน สมเยน สํวาสมนฺวาย วิสฺสาสมนฺวาย อาจริยมฺปิ อุปชฺฌายมฺปิ เอวมาห – ‘อเปถ, กิํ ปน ตุมฺเห ชานาถา’ติ! ตสฺมาติห, ภิกฺขเว, เอวํ สิกฺขิตพฺพํ – ‘อธุนาคตวธุกาสเมน เจตสา วิหริสฺสามา’ติฯ เอวญฺหิ โว, ภิกฺขเว, สิกฺขิตพฺพ’’นฺติฯ ตติยํฯ

4. ปฐมอคฺคสุตฺตํ

[74] ‘‘จตฺตาริมานิ, ภิกฺขเว, อคฺคานิฯ กตมานิ จตฺตาริ? สีลคฺคํ, สมาธิคฺคํ [สมาธคฺคํ (สี. สฺยา. กํ)], ปญฺญาคฺคํ, วิมุตฺตคฺคํ – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, จตฺตาริ อคฺคานี’’ติฯ จตุตฺถํฯ

5. ทุติยอคฺคสุตฺตํ

[75] ‘‘จตฺตาริมานิ , ภิกฺขเว, อคฺคานิฯ กตมานิ จตฺตาริ? รูปคฺคํ, เวทนาคฺคํ, สญฺญาคฺคํ, ภวคฺคํ – อิมานิ โข, ภิกฺขเว, จตฺตาริ อคฺคานี’’ติฯ ปญฺจมํฯ

6. กุสินารสุตฺตํ

[76] เอกํ สมยํ ภควา กุสินารายํ วิหรติ อุปวตฺตเน มลฺลานํ สาลวเน อนฺตเรน ยมกสาลานํ ปรินิพฺพานสมเยฯ ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘ภิกฺขโว’’ติฯ ‘‘ภทนฺเต’’ติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –

‘‘สิยา โข ปน, ภิกฺขเว [ที. นิ. 2.217], เอกภิกฺขุสฺสปิ กงฺขา วา วิมติ วา พุทฺเธ วา ธมฺเม วา สงฺเฆ วา มคฺเค วา ปฏิปทาย วา, ปุจฺฉถ, ภิกฺขเว, มา ปจฺฉา วิปฺปฏิสาริโน อหุวตฺถ – ‘สมฺมุขีภูโต โน สตฺถา อโหสิ, นาสกฺขิมฺห ภควนฺตํ สมฺมุขา ปฏิปุจฺฉิตุ’’’นฺติฯ เอวํ วุตฺเต เต ภิกฺขู ตุณฺหี อเหสุํฯ ทุติยมฺปิ โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘สิยา โข ปน, ภิกฺขเว, เอกภิกฺขุสฺสปิ กงฺขา วา วิมติ วา พุทฺเธ วา ธมฺเม วา สงฺเฆ วา มคฺเค วา ปฏิปทาย วา, ปุจฺฉถ, ภิกฺขเว, มา ปจฺฉา วิปฺปฏิสาริโน อหุวตฺถ – ‘สมฺมุขีภูโต โน สตฺถา อโหสิ, นาสกฺขิมฺห ภควนฺตํ สมฺมุขา ปฏิปุจฺฉิตุ’’’นฺติฯ ทุติยมฺปิ โข เต ภิกฺขู ตุณฺหี อเหสุํฯ ตติยมฺปิ โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘สิยา โข ปน, ภิกฺขเว, เอกภิกฺขุสฺสปิ กงฺขา วา วิมติ วา พุทฺเธ วา ธมฺเม วา สงฺเฆ วา มคฺเค วา ปฏิปทาย วา, ปุจฺฉถ, ภิกฺขเว, มา ปจฺฉา วิปฺปฏิสาริโน อหุวตฺถ – ‘สมฺมุขีภูโต โน สตฺถา อโหสิ, นาสกฺขิมฺห ภควนฺตํ สมฺมุขา ปฏิปุจฺฉิตุ’’’นฺติฯ ตติยมฺปิ โข เต ภิกฺขู ตุณฺหี อเหสุํฯ

อถ โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘สิยา โข ปน, ภิกฺขเว, สตฺถุคารเวนปิ น ปุจฺเฉยฺยาถ, สหายโกปิ, ภิกฺขเว, สหายกสฺส อาโรเจตู’’ติฯ เอวํ วุตฺเต เต ภิกฺขู ตุณฺหี อเหสุํฯ อถ โข อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อจฺฉริยํ, ภนฺเต, อพฺภุตํ, ภนฺเต! เอวํ ปสนฺโน อหํ, ภนฺเต! นตฺถิ อิมสฺมิํ ภิกฺขุสงฺเฆ เอกภิกฺขุสฺสปิ กงฺขา วา วิมติ วา พุทฺเธ วา ธมฺเม วา สงฺเฆ วา มคฺเค วา ปฏิปทาย วา’’ติฯ