[อ. นิ. 5.47] ‘‘ยสฺส สทฺธา ตถาคเต, อจลา สุปฺปติฏฺฐิตา;
สีลญฺจ ยสฺส กลฺยาณํ, อริยกนฺตํ ปสํสิตํฯ
‘‘สงฺเฆ ปสาโท ยสฺสตฺถิ, อุชุภูตญฺจ ทสฺสนํ;
อทลิทฺโทติ ตํ อาหุ, อโมฆํ ตสฺส ชีวิตํฯ
‘‘ตสฺมา สทฺธญฺจ สีลญฺจ, ปสาทํ ธมฺมทสฺสนํ;
อนุยุญฺเชถ เมธาวี, สรํ พุทฺธาน สาสน’’นฺติฯ ทุติยํ;
3. ปฐมสํวาสสุตฺตํ
[53] เอกํ สมยํ ภควา อนฺตรา จ มธุรํ อนฺตรา จ เวรญฺชํ อทฺธานมคฺคปฺปฏิปนฺโน โหติฯ สมฺพหุลาปิ โข คหปตี จ คหปตานิโย จ อนฺตรา จ มธุรํ อนฺตรา จ เวรญฺชํ อทฺธานมคฺคปฺปฏิปนฺนา โหนฺติฯ อถ โข ภควา มคฺคา โอกฺกมฺม อญฺญตรสฺมิํ รุกฺขมูเล ( ) [(ปญฺญตฺเต อาสเน) (ปี. ก.)] นิสีทิฯ อทฺทสํสุ โข คหปตี จ คหปตานิโย จ ภควนฺตํ อญฺญตรสฺมิํ รุกฺขมูเล นิสินฺนํฯ ทิสฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ เอกมนฺตํ นิสินฺเน โข เต คหปตี จ คหปตานิโย จ ภควา เอตทโวจ –
‘‘จตฺตาโรเม, คหปตโย, สํวาสาฯ กตเม จตฺตาโร? ฉโว ฉวาย สทฺธิํ สํวสติ, ฉโว เทวิยา สทฺธิํ สํวสติ, เทโว ฉวาย สทฺธิํ สํวสติ, เทโว เทวิยา สทฺธิํ สํวสติฯ
‘‘กถญฺจ, คหปตโย, ฉโว ฉวาย สทฺธิํ สํวสติ? อิธ , คหปตโย, สามิโก โหติ ปาณาติปาตี อทินฺนาทายี กาเมสุมิจฺฉาจารี มุสาวาที สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐายี ทุสฺสีโล ปาปธมฺโม มจฺเฉรมลปริยุฏฺฐิเตน เจตสา อคารํ อชฺฌาวสติ อกฺโกสกปริภาสโก สมณพฺราหฺมณานํ ; ภริยาปิสฺส โหติ ปาณาติปาตินี อทินฺนาทายินี กาเมสุมิจฺฉาจารินี มุสาวาทินี สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐายินี ทุสฺสีลา ปาปธมฺมา มจฺเฉรมลปริยุฏฺฐิเตน เจตสา อคารํ อชฺฌาวสติ อกฺโกสิกปริภาสิกา สมณพฺราหฺมณานํฯ เอวํ โข, คหปตโย, ฉโว ฉวาย สทฺธิํ สํวสติฯ
‘‘กถญฺจ , คหปตโย, ฉโว เทวิยา สทฺธิํ สํวสติ? อิธ, คหปตโย, สามิโก โหติ ปาณาติปาตี อทินฺนาทายี กาเมสุมิจฺฉาจารี มุสาวาที สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐายี ทุสฺสีโล ปาปธมฺโม มจฺเฉรมลปริยุฏฺฐิเตน เจตสา อคารํ อชฺฌาวสติ อกฺโกสกปริภาสโก สมณพฺราหฺมณานํ; ภริยา ขฺวสฺส โหติ ปาณาติปาตา ปฏิวิรตา อทินฺนาทานา ปฏิวิรตา กาเมสุมิจฺฉาจารา ปฏิวิรตา มุสาวาทา ปฏิวิรตา สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานา ปฏิวิรตา สีลวตี กลฺยาณธมฺมา วิคตมลมจฺเฉเรน เจตสา อคารํ อชฺฌาวสติ อนกฺโกสิกปริภาสิกา สมณพฺราหฺมณานํฯ เอวํ โข, คหปตโย, ฉโว เทวิยา สทฺธิํ สํวสติฯ
‘‘กถญฺจ, คหปตโย, เทโว ฉวาย สทฺธิํ สํวสติ? อิธ, คหปตโย, สามิโก โหติ ปาณาติปาตา ปฏิวิรโต อทินฺนาทานา ปฏิวิรโต กาเมสุมิจฺฉาจารา ปฏิวิรโต มุสาวาทา ปฏิวิรโต สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานา ปฏิวิรโต สีลวา กลฺยาณธมฺโม วิคตมลมจฺเฉเรน เจตสา อคารํ อชฺฌาวสติ อนกฺโกสกปริภาสโก สมณพฺราหฺมณานํ; ภริยา ขฺวสฺส โหติ ปาณาติปาตินี…เป.… สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐายินี ทุสฺสีลา ปาปธมฺมา มจฺเฉรมลปริยุฏฺฐิเตน เจตสา อคารํ อชฺฌาวสติ อกฺโกสิกปริภาสิกา สมณพฺราหฺมณานํฯ เอวํ โข, คหปตโย, เทโว ฉวาย สทฺธิํ สํวสติฯ
‘‘กถญฺจ, คหปตโย, เทโว เทวิยา สทฺธิํ สํวสติ? อิธ, คหปตโย, สามิโก โหติ ปาณาติปาตา ปฏิวิรโต…เป.… สีลวา กลฺยาณธมฺโม วิคตมลมจฺเฉเรน เจตสา อคารํ อชฺฌาวสติ อนกฺโกสกปริภาสโก สมณพฺราหฺมณานํ; ภริยาปิสฺส โหติ ปาณาติปาตา ปฏิวิรตา…เป.… สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานา ปฏิวิรตา สีลวตี กลฺยาณธมฺมา วิคตมลมจฺเฉเรน เจตสา อคารํ อชฺฌาวสติ อนกฺโกสิกปริภาสิกา สมณพฺราหฺมณานํฯ เอวํ โข, คหปตโย, เทโว เทวิยา สทฺธิํ สํวสติฯ อิเม โข, คหปตโย, จตฺตาโร สํวาสา’’ติฯ
‘‘อุโภ จ โหนฺติ ทุสฺสีลา, กทริยา ปริภาสกา;
เต โหนฺติ ชานิปตโย, ฉวา สํวาสมาคตาฯ
‘‘สามิโก โหติ ทุสฺสีโล, กทริโย ปริภาสโก;
ภริยา สีลวตี โหติ, วทญฺญู วีตมจฺฉรา;
สาปิ เทวี สํวสติ, ฉเวน ปตินา สหฯ
‘‘สามิโก สีลวา โหติ, วทญฺญู วีตมจฺฉโร;
ภริยา โหติ ทุสฺสีลา, กทริยา ปริภาสิกา;
สาปิ ฉวา สํวสติ, เทเวน ปตินา สหฯ
‘‘อุโภ สทฺธา วทญฺญู จ, สญฺญตา ธมฺมชีวิโน;
เต โหนฺติ ชานิปตโย, อญฺญมญฺญํ ปิยํวทาฯ
‘‘อตฺถาสํ ปจุรา โหนฺติ, ผาสุกํ [ผาสตฺตํ (สี.), วาสตฺถํ (ปี.)] อุปชายติ;
อมิตฺตา ทุมฺมนา โหนฺติ, อุภินฺนํ สมสีลินํฯ
‘‘อิธ ธมฺมํ จริตฺวาน, สมสีลพฺพตา อุโภ;
นนฺทิโน เทวโลกสฺมิํ, โมทนฺติ กามกามิโน’’ติฯ ตติยํ;
4. ทุติยสํวาสสุตฺตํ
[54] ‘‘จตฺตาโรเม, ภิกฺขเว, สํวาสาฯ กตเม จตฺตาโร? ฉโว ฉวาย สทฺธิํ สํวสติ, ฉโว เทวิยา สทฺธิํ สํวสติ, เทโว ฉวาย สทฺธิํ สํวสติ, เทโว เทวิยา สทฺธิํ สํวสติฯ
