‘‘มาตริ ปิตริ จาปิ, โย มิจฺฉา ปฏิปชฺชติ;

ตถาคเต วา สมฺพุทฺเธ, อถ วา ตสฺส สาวเก;

พหุญฺจ โส ปสวติ, อปุญฺญํ ตาทิโส นโรฯ

‘‘ตาย นํ อธมฺมจริยาย [ตาย อธมฺมจริยาย (สี. สฺยา. กํ. ปี.)], มาตาปิตูสุ ปณฺฑิตา;

อิเธว นํ ครหนฺติ, เปจฺจาปายญฺจ คจฺฉติฯ

‘‘มาตริ ปิตริ จาปิ, โย สมฺมา ปฏิปชฺชติ;

ตถาคเต วา สมฺพุทฺเธ, อถ วา ตสฺส สาวเก;

พหุญฺจ โส ปสวติ, ปุญฺญํ เอตาทิโส [ปุญฺญมฺปิ ตาทิโส (สี. สฺยา. กํ.)] นโรฯ

‘‘ตาย นํ ธมฺมจริยาย, มาตาปิตูสุ ปณฺฑิตา;

อิเธว [อิธ เจว (สี.)] นํ ปสํสนฺติ, เปจฺจ สคฺเค ปโมทตี’’ติ [สคฺเค จ โมทตีติ (สี.)]ฯ จตุตฺถํ;

5. อนุโสตสุตฺตํ

[5] ‘‘จตฺตาโรเม , ภิกฺขเว, ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ กตเม จตฺตาโร? อนุโสตคามี ปุคฺคโล, ปฏิโสตคามี ปุคฺคโล, ฐิตตฺโต ปุคฺคโล, ติณฺโณ ปารงฺคโต [ปารคโต (สี. สฺยา. กํ.)] ถเล ติฏฺฐติ พฺราหฺมโณฯ กตโม จ, ภิกฺขเว, อนุโสตคามี ปุคฺคโล? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล กาเม จ ปฏิเสวติ, ปาปญฺจ กมฺมํ กโรติฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, อนุโสตคามี ปุคฺคโลฯ

‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, ปฏิโสตคามี ปุคฺคโล? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล กาเม จ นปฺปฏิเสวติ, ปาปญฺจ กมฺมํ น กโรติ, สหาปิ ทุกฺเขน สหาปิ โทมนสฺเสน อสฺสุมุโขปิ รุทมาโน ปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ จรติฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ปฏิโสตคามี ปุคฺคโลฯ

‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, ฐิตตฺโต ปุคฺคโล? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล ปญฺจนฺนํ โอรมฺภาคิยานํ สํโยชนานํ ปริกฺขยา โอปปาติโก โหติ, ตตฺถ ปรินิพฺพายี, อนาวตฺติธมฺโม ตสฺมา โลกาฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ฐิตตฺโต ปุคฺคโลฯ

‘‘กตโม จ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล ติณฺโณ ปารงฺคโต ถเล ติฏฺฐติ พฺราหฺมโณ? อิธ , ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล อาสวานํ ขยา อนาสวํ เจโตวิมุตฺติํ ปญฺญาวิมุตฺติํ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหรติฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล ติณฺโณ ปารงฺคโต ถเล ติฏฺฐติ พฺราหฺมโณฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิ’’นฺติฯ

‘‘เย เกจิ กาเมสุ อสญฺญตา ชนา,

อวีตราคา อิธ กามโภคิโน;

ปุนปฺปุนํ ชาติชรูปคามิ เต [ชาติชรูปคาหิโน (สี.), ชาติชรูปคา หิ เต (สฺยา. กํ.)],

ตณฺหาธิปนฺนา อนุโสตคามิโนฯ

‘‘ตสฺมา หิ ธีโร อิธุปฏฺฐิตสฺสตี,

กาเม จ ปาเป จ อเสวมาโน;

สหาปิ ทุกฺเขน ชเหยฺย กาเม,

ปฏิโสตคามีติ ตมาหุ ปุคฺคลํฯ

‘‘โย เว กิเลสานิ ปหาย ปญฺจ,

ปริปุณฺณเสโข อปริหานธมฺโม;

เจโตวสิปฺปตฺโต สมาหิตินฺทฺริโย,

ส เว ฐิตตฺโตติ นโร ปวุจฺจติฯ

‘‘ปโรปรา ยสฺส สเมจฺจ ธมฺมา,

วิธูปิตา อตฺถคตา น สนฺติ;

ส เว มุนิ [ส เวทคู (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] วุสิตพฺรหฺมจริโย,

โลกนฺตคู ปารคโตติ วุจฺจตี’’ติฯ ปญฺจมํ;

6. อปฺปสฺสุตสุตฺตํ

[6] ‘‘จตฺตาโรเม, ภิกฺขเว, ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ กตเม จตฺตาโร? อปฺปสฺสุโต สุเตน อนุปปนฺโน, อปฺปสฺสุโต สุเตน อุปปนฺโน, พหุสฺสุโต สุเตน อนุปปนฺโน, พหุสฺสุโต สุเตน อุปปนฺโนฯ กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล อปฺปสฺสุโต โหติ สุเตน อนุปปนฺโน ? อิธ , ภิกฺขเว, เอกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส อปฺปกํ สุตํ โหติ – สุตฺตํ เคยฺยํ เวยฺยากรณํ คาถา อุทานํ อิติวุตฺตกํ ชาตกํ อพฺภุตธมฺมํ เวทลฺลํฯ โส ตสฺส อปฺปกสฺส สุตสฺส น อตฺถมญฺญาย ธมฺมมญฺญาย [น ธมฺมมญฺญาย (ปี. ก.)] ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปนฺโน โหติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล อปฺปสฺสุโต โหติ สุเตน อนุปปนฺโนฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล อปฺปสฺสุโต โหติ สุเตน อุปปนฺโน? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส อปฺปกํ สุตํ โหติ – สุตฺตํ เคยฺยํ เวยฺยากรณํ คาถา อุทานํ อิติวุตฺตกํ ชาตกํ อพฺภุตธมฺมํ เวทลฺลํฯ โส ตสฺส อปฺปกสฺส สุตสฺส อตฺถมญฺญาย ธมฺมมญฺญาย ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปนฺโน โหติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล อปฺปสฺสุโต โหติ สุเตน อุปปนฺโนฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล พหุสฺสุโต โหติ สุเตน อนุปปนฺโน? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส พหุกํ สุตํ โหติ – สุตฺตํ เคยฺยํ เวยฺยากรณํ คาถา อุทานํ อิติวุตฺตกํ ชาตกํ อพฺภุตธมฺมํ เวทลฺลํฯ โส ตสฺส พหุกสฺส สุตสฺส น อตฺถมญฺญาย ธมฺมมญฺญาย [น ธมฺมมญฺญาย (ปี.)] ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปนฺโน โหติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล พหุสฺสุโต โหติ สุเตน อนุปปนฺโนฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล พหุสฺสุโต โหติ สุเตน อุปปนฺโน? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส พหุกํ สุตํ โหติ – สุตฺตํ เคยฺยํ เวยฺยากรณํ คาถา อุทานํ อิติวุตฺตกํ ชาตกํ อพฺภุตธมฺมํ เวทลฺลํฯ โส ตสฺส พหุกสฺส สุตสฺส อตฺถมญฺญาย ธมฺมมญฺญาย ธมฺมานุธมฺมปฺปฏิปนฺโน โหติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล พหุสฺสุโต โหติ สุเตน อุปปนฺโนฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิ’’นฺติฯ

‘‘อปฺปสฺสุโตปิ เจ โหติ, สีเลสุ อสมาหิโต;

อุภเยน นํ ครหนฺติ, สีลโต จ สุเตน จฯ

‘‘อปฺปสฺสุโตปิ เจ โหติ, สีเลสุ สุสมาหิโต;

สีลโต นํ ปสํสนฺติ, ตสฺส สมฺปชฺชเต สุตํฯ