2. ปญฺหพฺยากรณสุตฺตํ

[42] ‘‘จตฺตาริมานิ , ภิกฺขเว, ปญฺหพฺยากรณานิ [ปญฺหาพฺยากรณานิ (ก.)]ฯ กตมานิ จตฺตาริ? อตฺถิ, ภิกฺขเว, ปญฺโห เอกํสพฺยากรณีโย; อตฺถิ, ภิกฺขเว, ปญฺโห วิภชฺชพฺยากรณีโย; อตฺถิ, ภิกฺขเว, ปญฺโห ปฏิปุจฺฉาพฺยากรณีโย; อตฺถิ, ภิกฺขเว, ปญฺโห ฐปนีโยฯ อิมานิ โข, ภิกฺขเว, จตฺตาริ ปญฺหพฺยากรณานี’’ติฯ

‘‘เอกํสวจนํ เอกํ, วิภชฺชวจนาปรํ;

ตติยํ ปฏิปุจฺเฉยฺย, จตุตฺถํ ปน ฐาปเยฯ

‘‘โย จ เตสํ [เนสํ (สี. สฺยา. กํ.)] ตตฺถ ตตฺถ, ชานาติ อนุธมฺมตํ;

จตุปญฺหสฺส กุสโล, อาหุ ภิกฺขุํ ตถาวิธํฯ

‘‘ทุราสโท ทุปฺปสโห, คมฺภีโร ทุปฺปธํสิโย;

อโถ อตฺเถ อนตฺเถ จ, อุภยสฺส โหติ โกวิโท [อุภยตฺถสฺส โกวิโท (สฺยา. กํ.)]ฯ

‘‘อนตฺถํ ปริวชฺเชติ, อตฺถํ คณฺหาติ ปณฺฑิโต;

อตฺถาภิสมยา ธีโร, ปณฺฑิโตติ ปวุจฺจตี’’ติฯ ทุติยํ;

3. ปฐมโกธครุสุตฺตํ

[43] ‘‘จตฺตาโรเม, ภิกฺขเว, ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ กตเม จตฺตาโร? โกธครุ น สทฺธมฺมครุ, มกฺขครุ น สทฺธมฺมครุ, ลาภครุ น สทฺธมฺมครุ, สกฺการครุ น สทฺธมฺมครุฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ

‘‘จตฺตาโรเม, ภิกฺขเว, ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ กตเม จตฺตาโร? สทฺธมฺมครุ น โกธครุ, สทฺธมฺมครุ น มกฺขครุ, สทฺธมฺมครุ น ลาภครุ , สทฺธมฺมครุ น สกฺการครุฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิ’’นฺติฯ

‘‘โกธมกฺขครู ภิกฺขู, ลาภสกฺการคารวา;

น เต ธมฺเม วิรูหนฺติ, สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิเตฯ

‘‘เย จ สทฺธมฺมครุโน, วิหํสุ วิหรนฺติ จ;

เต เว ธมฺเม วิรูหนฺติ, สมฺมาสมฺพุทฺธเทสิเต’’ติฯ ตติยํ;

4. ทุติยโกธครุสุตฺตํ

[44] ‘‘จตฺตาโรเม , ภิกฺขเว, อสทฺธมฺมาฯ กตเม จตฺตาโร? โกธครุตา น สทฺธมฺมครุตา, มกฺขครุตา น สทฺธมฺมครุตา, ลาภครุตา น สทฺธมฺมครุตา, สกฺการครุตา น สทฺธมฺมครุตาฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร อสทฺธมฺมาฯ

‘‘จตฺตาโรเม, ภิกฺขเว, สทฺธมฺมาฯ กตเม จตฺตาโร? สทฺธมฺมครุตา น โกธครุตา, สทฺธมฺมครุตา น มกฺขครุตา, สทฺธมฺมครุตา น ลาภครุตา, สทฺธมฺมครุตา น สกฺการครุตาฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร สทฺธมฺมา’’ติฯ

‘‘โกธมกฺขครุ ภิกฺขุ, ลาภสกฺการคารโว;

สุเขตฺเต ปูติพีชํว, สทฺธมฺเม น วิรูหติฯ

‘‘เย จ สทฺธมฺมครุโน, วิหํสุ วิหรนฺติ จ;

เต เว ธมฺเม วิรูหนฺติ, สฺเนหานฺวยมิโวสธา’’ติ [สฺเนหมนฺวายมิโวสธาติ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)]ฯ จตุตฺถํ;

5. โรหิตสฺสสุตฺตํ

[45] เอกํ สมยํ ภควา [สํ. นิ. 1.107] สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ อถ โข โรหิตสฺโส เทวปุตฺโต อภิกฺกนฺตาย รตฺติยา อภิกฺกนฺตวณฺโณ เกวลกปฺปํ เชตวนํ โอภาเสตฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิฯ เอกมนฺตํ ฐิโต โข โรหิตสฺโส เทวปุตฺโต ภควนฺตํ เอตทโวจ –