‘‘อจฺฉริยํ, โภ, โคตม, อพฺภุตํ, โภ โคตม! ยาว สุภาสิตํ จิทํ โภตา โคตเมน – ‘อฏฺฐานํ โข เอตํ, พฺราหฺมณ, อนวกาโส ยํ อสปฺปุริโส อสปฺปุริสํ ชาเนยฺย – อสปฺปุริโส อยํ ภวนฺติฯ เอตมฺปิ โข, พฺราหฺมณ, อฏฺฐานํ อนวกาโส ยํ อสปฺปุริโส สปฺปุริสํ ชาเนยฺย – สปฺปุริโส อยํ ภวนฺติฯ ฐานํ โข เอตํ, พฺราหฺมณ, วิชฺชติ ยํ สปฺปุริโส สปฺปุริสํ ชาเนยฺย – สปฺปุริโส อยํ ภวนฺติฯ เอตมฺปิ โข, พฺราหฺมณ, ฐานํ วิชฺชติ ยํ สปฺปุริโส อสปฺปุริสํ ชาเนยฺย – อสปฺปุริโส อยํ ภว’นฺติฯ หนฺท จ ทานิ มยํ, โภ โคตม, คจฺฉามฯ พหุกิจฺจา มยํ พหุกรณียา’’ติฯ ‘‘ยสฺสทานิ ตฺวํ, พฺราหฺมณ, กาลํ มญฺญสี’’ติฯ อถ โข วสฺสกาโร พฺราหฺมโณ มคธมหามตฺโต ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทิตฺวา อนุโมทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามีติฯ สตฺตมํฯ

8. อุปกสุตฺตํ

[188] เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ คิชฺฌกูเฏ ปพฺพเตฯ อถ โข อุปโก มณฺฑิกาปุตฺโต เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อุปโก มณฺฑิกาปุตฺโต ภควนฺตํ เอตทโวจ –

‘‘อหญฺหิ, ภนฺเต, เอวํวาที เอวํทิฏฺฐิ – ‘โย โกจิ ปรูปารมฺภํ วตฺเตติ, ปรูปารมฺภํ วตฺเตนฺโต สพฺโพ โส [สพฺพโส (สี. ปี.)] น อุปปาเทติฯ อนุปปาเทนฺโต คารยฺโห โหติ อุปวชฺโช’’’ติฯ ‘‘ปรูปารมฺภํ เจ, อุปก, วตฺเตติ ปรูปารมฺภํ วตฺเตนฺโต น อุปปาเทติ, อนุปปาเทนฺโต คารยฺโห โหติ อุปวชฺโชฯ ตฺวํ โข, อุปก, ปรูปารมฺภํ วตฺเตสิ, ปรูปารมฺภํ วตฺเตนฺโต น อุปปาเทสิ, อนุปปาเทนฺโต คารยฺโห โหสิ อุปวชฺโช’’ติฯ ‘‘เสยฺยถาปิ, ภนฺเต , อุมฺมุชฺชมานกํเยว มหตา ปาเสน พนฺเธยฺย; เอวเมวํ โข อหํ, ภนฺเต, อุมฺมุชฺชมานโกเยว ภควตา มหตา วาทปาเสน [มหตา ปาเสน (ก.)] พทฺโธ’’ติฯ

‘‘อิทํ อกุสลนฺติ โข, อุปก, มยา ปญฺญตฺตํฯ ตตฺถ อปริมาณา ปทา อปริมาณา พฺยญฺชนา อปริมาณา ตถาคตสฺส ธมฺมเทสนา – อิติปิทํ อกุสลนฺติฯ ตํ โข ปนิทํ อกุสลํ ปหาตพฺพนฺติ โข, อุปก, มยา ปญฺญตฺตํฯ ตตฺถ อปริมาณา ปทา อปริมาณา พฺยญฺชนา อปริมาณา ตถาคตสฺส ธมฺมเทสนา – อิติปิทํ อกุสลํ ปหาตพฺพนฺติฯ