5. พฺราหฺมณสจฺจสุตฺตํ

[185] เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ คิชฺฌกูเฏ ปพฺพเตฯ เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา อภิญฺญาตา อภิญฺญาตา ปริพฺพาชกา สิปฺปินิกาตีเร ปริพฺพาชการาเม ปฏิวสนฺติ, เสยฺยถิทํ อนฺนภาโร วรธโร สกุลุทายี จ ปริพฺพาชโก อญฺเญ จ อภิญฺญาตา อภิญฺญาตา ปริพฺพาชกาฯ อถ โข ภควา สายนฺหสมยํ ปฏิสลฺลานา วุฏฺฐิโต เยน สิปฺปินิกาตีเร ปริพฺพาชการาโม เตนุปสงฺกมิฯ

เตน โข ปน สมเยน เตสํ อญฺญติตฺถิยานํ ปริพฺพาชกานํ สนฺนิสินฺนานํ สนฺนิปติตานํ อยมนฺตรา กถา อุทปาทิ – ‘‘อิติปิ พฺราหฺมณสจฺจานิ, อิติปิ พฺราหฺมณสจฺจานี’’ติฯ อถ โข ภควา เยน เต ปริพฺพาชกา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิฯ นิสชฺช โข ภควา เต ปริพฺพาชเก เอตทโวจ –

‘‘กาย นุตฺถ, ปริพฺพาชกา, เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา, กา จ ปน โว อนฺตรากถา วิปฺปกตา’’ติ? ‘‘อิธ, โภ โคตม, อมฺหากํ สนฺนิสินฺนานํ สนฺนิปติตานํ อยมนฺตรากถา อุทปาทิ – ‘อิติปิ พฺราหฺมณสจฺจานิ, อิติปิ พฺราหฺมณสจฺจานี’’’ติฯ

‘‘จตฺตาริมานิ, ปริพฺพาชกา, พฺราหฺมณสจฺจานิ มยา สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวทิตานิฯ กตมานิ จตฺตาริ? อิธ, ปริพฺพาชกา, พฺราหฺมโณ เอวมาห – ‘สพฺเพ ปาณา อวชฺฌา’ติ ฯ อิติ วทํ พฺราหฺมโณ สจฺจํ อาห, โน มุสาฯ โส เตน น สมโณติ มญฺญติ, น พฺราหฺมโณติ มญฺญติ, น เสยฺโยหมสฺมีติ มญฺญติ, น สทิโสหมสฺมีติ มญฺญติ, น หีโนหมสฺมีติ มญฺญติฯ อปิ จ ยเทว ตตฺถ สจฺจํ ตทภิญฺญาย ปาณานํเยว อนุทฺทยาย [ตทภิญฺญาย อนุทยาย (ก.)] อนุกมฺปาย ปฏิปนฺโน โหติฯ

‘‘ปุน จปรํ, ปริพฺพาชกา, พฺราหฺมโณ เอวมาห – ‘สพฺเพ กามา อนิจฺจา ทุกฺขา วิปริณามธมฺมา’ติฯ อิติ วทํ พฺราหฺมโณ สจฺจมาห, โน มุสาฯ โส เตน น สมโณติ มญฺญติ, น พฺราหฺมโณติ มญฺญติ, น เสยฺโยหมสฺมีติ มญฺญติ, น สทิโสหมสฺมีติ มญฺญติ, น หีโนหมสฺมีติ มญฺญติฯ อปิ จ ยเทว ตตฺถ สจฺจํ ตทภิญฺญาย กามานํเยว นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติฯ