3. สุตสุตฺตํ

[183] เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเปฯ อถ โข วสฺสกาโร พฺราหฺมโณ มคธมหามตฺโต เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธิํ สมฺโมทิฯ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข วสฺสกาโร พฺราหฺมโณ มคธมหามตฺโต ภควนฺตํ เอตทโวจ –

‘‘อหญฺหิ, โภ โคตม, เอวํวาที เอวํทิฏฺฐิ [เอวํทิฏฺฐี (สพฺพตฺถ)] – ‘โย โกจิ ทิฏฺฐํ ภาสติ – เอวํ เม ทิฏฺฐนฺติ, นตฺถิ ตโต โทโส; โย โกจิ สุตํ ภาสติ – เอวํ เม สุตนฺติ, นตฺถิ ตโต โทโส; โย โกจิ มุตํ ภาสติ – เอวํ เม มุตนฺติ, นตฺถิ ตโต โทโส; โย โกจิ วิญฺญาตํ ภาสติ – เอวํ เม วิญฺญาตนฺติ, นตฺถิ ตโต โทโส’’’ติฯ

‘‘นาหํ, พฺราหฺมณ, สพฺพํ ทิฏฺฐํ ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ; น ปนาหํ, พฺราหฺมณ, สพฺพํ ทิฏฺฐํ น ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ; นาหํ, พฺราหฺมณ, สพฺพํ สุตํ ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ; น ปนาหํ, พฺราหฺมณ, สพฺพํ สุตํ น ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ; นาหํ, พฺราหฺมณ, สพฺพํ มุตํ ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ; น ปนาหํ, พฺราหฺมณ, สพฺพํ มุตํ น ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ; นาหํ, พฺราหฺมณ, สพฺพํ วิญฺญาตํ ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ; น ปนาหํ, พฺราหฺมณ, สพฺพํ วิญฺญาตํ น ภาสิตพฺพนฺติ วทามิฯ

‘‘ยญฺหิ, พฺราหฺมณ, ทิฏฺฐํ ภาสโต อกุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ, กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ, เอวรูปํ ทิฏฺฐํ น ภาสิตพฺพนฺติ วทามิฯ ยญฺจ ขฺวสฺส, พฺราหฺมณ, ทิฏฺฐํ อภาสโต กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ, อกุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ, เอวรูปํ ทิฏฺฐํ ภาสิตพฺพนฺติ วทามิฯ

‘‘ยญฺหิ, พฺราหฺมณ, สุตํ ภาสโต อกุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ, กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ , เอวรูปํ สุตํ น ภาสิตพฺพนฺติ วทามิฯ ยญฺจ ขฺวสฺส, พฺราหฺมณ, สุตํ อภาสโต กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ, อกุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ, เอวรูปํ สุตํ ภาสิตพฺพนฺติ วทามิฯ

‘‘ยญฺหิ, พฺราหฺมณ, มุตํ ภาสโต อกุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ, กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ, เอวรูปํ มุตํ น ภาสิตพฺพนฺติ วทามิฯ ยญฺจ ขฺวสฺส, พฺราหฺมณ, มุตํ อภาสโต กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ, อกุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ, เอวรูปํ มุตํ ภาสิตพฺพนฺติ วทามิ ฯ

‘‘ยญฺหิ , พฺราหฺมณ, วิญฺญาตํ ภาสโต อกุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ, กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ, เอวรูปํ วิญฺญาตํ น ภาสิตพฺพนฺติ วทามิฯ ยญฺจ ขฺวสฺส, พฺราหฺมณ, วิญฺญาตํ อภาสโต กุสลา ธมฺมา ปริหายนฺติ, อกุสลา ธมฺมา อภิวฑฺฒนฺติ, เอวรูปํ วิญฺญาตํ ภาสิตพฺพนฺติ วทามี’’ติฯ

อถ โข วสฺสกาโร พฺราหฺมโณ มคธมหามตฺโต ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทิตฺวา อนุโมทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามีติฯ ตติยํฯ

4. อภยสุตฺตํ

[184] อถ โข ชาณุสฺโสณิ พฺราหฺมโณ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธิํ สมฺโมทิฯ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข ชาณุสฺโสณิ พฺราหฺมโณ ภควนฺตํ เอตทโวจ –

‘‘อหญฺหิ, โภ โคตม, เอวํวาที เอวํทิฏฺฐิ – ‘นตฺถิ โย มรณธมฺโม สมาโน น ภายติ, น สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺสา’’’ติฯ ‘‘อตฺถิ, พฺราหฺมณ, มรณธมฺโม สมาโน ภายติ, สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺส; อตฺถิ ปน, พฺราหฺมณ, มรณธมฺโม สมาโน น ภายติ, น สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺสฯ

‘‘กตโม จ, พฺราหฺมณ, มรณธมฺโม สมาโน ภายติ, สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺส? อิธ, พฺราหฺมณ, เอกจฺโจ กาเมสุ อวีตราโค โหติ อวิคตจฺฉนฺโท อวิคตเปโม อวิคตปิปาโส อวิคตปริฬาโห อวิคตตณฺโหฯ ตเมนํ อญฺญตโร คาฬฺโห โรคาตงฺโก ผุสติฯ ตสฺส อญฺญตเรน คาฬฺเหน โรคาตงฺเกน ผุฏฺฐสฺส เอวํ โหติ – ‘ปิยา วต มํ กามา ชหิสฺสนฺติ, ปิเย จาหํ กาเม ชหิสฺสามี’ติฯ โส โสจติ กิลมติ ปริเทวติ, อุรตฺตาฬิํ กนฺทติ, สมฺโมหํ อาปชฺชติฯ อยํ โข, พฺราหฺมณ, มรณธมฺโม สมาโน ภายติ, สนฺตาสํ อาปชฺชติ มรณสฺสฯ

‘‘ปุน จปรํ, พฺราหฺมณ, อิเธกจฺโจ กาเย อวีตราโค โหติ อวิคตจฺฉนฺโท อวิคตเปโม อวิคตปิปาโส อวิคตปริฬาโห อวิคตตณฺโหฯ ตเมนํ อญฺญตโร คาฬฺโห โรคาตงฺโก ผุสติฯ