5. อุปวาณสุตฺตํ

[175] อถ โข อายสฺมา อุปวาโณ เยนายสฺมา สาริปุตฺโต เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมตา สาริปุตฺเตน สทฺธิํ สมฺโมทิฯ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา อุปวาโณ อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ เอตทโวจ –

‘‘กิํ นุ โข, อาวุโส สาริปุตฺต, วิชฺชายนฺตกโร โหตี’’ติ?

‘‘โน หิทํ, อาวุโส’’ฯ

‘‘กิํ ปนาวุโส สาริปุตฺต, จรเณนนฺตกโร โหตี’’ติ?

‘‘โน หิทํ, อาวุโส’’ฯ

‘‘กิํ ปนาวุโส สาริปุตฺต, วิชฺชาจรเณนนฺตกโร โหตี’’ติ?

‘‘โน หิทํ, อาวุโส’’ฯ

‘‘กิํ ปนาวุโส สาริปุตฺต, อญฺญตฺร วิชฺชาจรเณนนฺตกโร โหตี’’ติ?

‘‘โน หิทํ, อาวุโส’’ฯ

‘‘‘กิํ นุ โข, อาวุโส สาริปุตฺต, วิชฺชายนฺตกโร โหตี’ติ, อิติ ปุฏฺโฐ สมาโน – ‘โน หิทํ, อาวุโส’ติ วเทสิฯ ‘กิํ ปนาวุโส สาริปุตฺต, จรเณนนฺตกโร โหตี’ติ, อิติ ปุฏฺโฐ สมาโน – ‘โน หิทํ, อาวุโส’ติ วเทสิฯ ‘กิํ ปนาวุโส สาริปุตฺต, วิชฺชาจรเณนนฺตกโร โหตี’ติ, อิติ ปุฏฺโฐ สมาโน – ‘โน หิทํ, อาวุโส’ติ วเทสิฯ ‘กิํ ปนาวุโส สาริปุตฺต, อญฺญตฺร วิชฺชาจรเณนนฺตกโร โหตี’ติ, อิติ ปุฏฺโฐ สมาโน – ‘โน หิทํ, อาวุโส’ติ วเทสิฯ ยถา กถํ ปนาวุโส, อนฺตกโร โหตี’’ติ?

‘‘วิชฺชาย เจ, อาวุโส, อนฺตกโร อภวิสฺส, สอุปาทาโนว สมาโน อนฺตกโร อภวิสฺสฯ จรเณน เจ, อาวุโส, อนฺตกโร อภวิสฺส, สอุปาทาโนว สมาโน อนฺตกโร อภวิสฺสฯ วิชฺชาจรเณน เจ, อาวุโส, อนฺตกโร อภวิสฺส, สอุปาทาโนว สมาโน อนฺตกโร อภวิสฺสฯ อญฺญตฺร วิชฺชาจรเณน เจ, อาวุโส, อนฺตกโร อภวิสฺส, ปุถุชฺชโน อนฺตกโร อภวิสฺสฯ ปุถุชฺชโน หิ, อาวุโส, อญฺญตฺร วิชฺชาจรเณนฯ จรณวิปนฺโน โข, อาวุโส, ยถาภูตํ น ชานาติ น ปสฺสติฯ จรณสมฺปนฺโน ยถาภูตํ ชานาติ ปสฺสติฯ ยถาภูตํ ชานํ ปสฺสํ อนฺตกโร โหตี’’ติฯ ปญฺจมํฯ

6. อายาจนสุตฺตํ

[176] ‘‘สทฺโธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ เอวํ สมฺมา อายาจมาโน อายาเจยฺย – ‘ตาทิโส โหมิ ยาทิสา สาริปุตฺตโมคฺคลฺลานา’ติ [อ. นิ. 2.131 อิทํ สุตฺตํ อาคตํ]ฯ เอสา, ภิกฺขเว , ตุลา เอตํ ปมาณํ มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ, ยทิทํ สาริปุตฺตโมคฺคลฺลานาฯ

‘‘สทฺธา, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนี เอวํ สมฺมา อายาจมานา อายาเจยฺย – ‘ตาทิสา โหมิ ยาทิสา เขมา จ ภิกฺขุนี อุปฺปลวณฺณา จา’ติฯ เอสา, ภิกฺขเว, ตุลา เอตํ ปมาณํ มม สาวิกานํ ภิกฺขุนีนํ, ยทิทํ เขมา จ ภิกฺขุนี อุปฺปลวณฺณา จฯ

‘‘สทฺโธ, ภิกฺขเว, อุปาสโก เอวํ สมฺมา อายาจมาโน อายาเจยฺย – ‘ตาทิโส โหมิ ยาทิโส จิตฺโต จ คหปติ หตฺถโก จ อาฬวโก’ติฯ เอสา, ภิกฺขเว, ตุลา เอตํ ปมาณํ มม สาวกานํ อุปาสกานํ, ยทิทํ จิตฺโต จ คหปติ หตฺถโก จ อาฬวโกฯ

‘‘สทฺธา, ภิกฺขเว, อุปาสิกา เอวํ สมฺมา อายาจมานา อายาเจยฺย – ‘ตาทิสา โหมิ ยาทิสา ขุชฺชุตฺตรา จ อุปาสิกา เวฬุกณฺฑกิยา จ นนฺทมาตา’ติฯ เอสา, ภิกฺขเว, ตุลา เอตํ ปมาณํ มม สาวิกานํ อุปาสิกานํ, ยทิทํ ขุชฺชุตฺตรา จ อุปาสิกา เวฬุกณฺฑกิยา จ นนฺทมาตา’’ติฯ ฉฏฺฐํฯ

7. ราหุลสุตฺตํ

[177] อถ โข อายสฺมา ราหุโล เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข อายสฺมนฺตํ ราหุลํ ภควา เอตทโวจ –

‘‘ยา จ, ราหุล , อชฺฌตฺติกา ปถวีธาตุ ยา จ พาหิรา ปถวีธาตุ, ปถวีธาตุเรเวสาฯ ‘ตํ เนตํ มม, เนโสหมสฺมิ, น เมโส อตฺตา’ติ, เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทฏฺฐพฺพํฯ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา ปถวีธาตุยา นิพฺพินฺทติ, ปถวีธาตุยา จิตฺตํ วิราเชติฯ

‘‘ยา จ, ราหุล, อชฺฌตฺติกา อาโปธาตุ ยา จ พาหิรา อาโปธาตุ , อาโปธาตุเรเวสาฯ ‘ตํ เนตํ มม, เนโสหมสฺมิ, น เมโส อตฺตา’ติ, เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทฏฺฐพฺพํฯ เอวเมตํ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา อาโปธาตุยา นิพฺพินฺทติ, อาโปธาตุยา จิตฺตํ วิราเชติฯ