เมนู

4. ปฐมขมสุตฺตํ

[164] ‘‘จตสฺโส อิมา, ภิกฺขเว, ปฏิปทาฯ กตมา จตสฺโส? อกฺขมา ปฏิปทา, ขมา ปฏิปทา, ทมา ปฏิปทา, สมา ปฏิปทาฯ กตมา จ, ภิกฺขเว, อกฺขมา ปฏิปทา? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ [เอกจฺโจ ปุคฺคโล (สี. สฺยา. กํ.)] อกฺโกสนฺตํ ปจฺจกฺโกสติ, โรสนฺตํ ปฏิโรสติ, ภณฺฑนฺตํ ปฏิภณฺฑติฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, อกฺขมา ปฏิปทาฯ

‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, ขมา ปฏิปทา? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ อกฺโกสนฺตํ น ปจฺจกฺโกสติ, โรสนฺตํ น ปฏิโรสติ, ภณฺฑนฺตํ น ปฏิภณฺฑติฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ขมา ปฏิปทาฯ

‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, ทมา ปฏิปทา? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา น นิมิตฺตคฺคาหี โหติ นานุพฺยญฺชนคฺคาหี; ยตฺวาธิกรณเมนํ จกฺขุนฺทฺริยํ อสํวุตํ วิหรนฺตํ อภิชฺฌาโทมนสฺสา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อนฺวาสฺสเวยฺยุํ, ตสฺส สํวราย ปฏิปชฺชติ; รกฺขติ จกฺขุนฺทฺริยํ; จกฺขุนฺทฺริเย สํวรํ อาปชฺชติฯ โสเตน สทฺทํ สุตฺวา… ฆาเนน คนฺธํ ฆายิตฺวา… ชิวฺหาย รสํ สายิตฺวา… กาเยน โผฏฺฐพฺพํ ผุสิตฺวา… มนสา ธมฺมํ วิญฺญาย น นิมิตฺตคฺคาหี โหติ นานุพฺยญฺชนคฺคาหี; ยตฺวาธิกรณเมนํ มนินฺทฺริยํ อสํวุตํ วิหรนฺตํ อภิชฺฌาโทมนสฺสา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อนฺวาสฺสเวยฺยุํ, ตสฺส สํวราย ปฏิปชฺชติ ; รกฺขติ มนินฺทฺริยํ; มนินฺทฺริเย สํวรํ อาปชฺชติฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ทมา ปฏิปทาฯ

‘‘กตมา จ, ภิกฺขเว, สมา ปฏิปทา? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อุปฺปนฺนํ กามวิตกฺกํ นาธิวาเสติ ปชหติ วิโนเทติ สเมติ พฺยนฺตีกโรติ อนภาวํ คเมติ; อุปฺปนฺนํ พฺยาปาทวิตกฺกํ…เป.… อุปฺปนฺนํ วิหิํสาวิตกฺกํ… อุปฺปนฺนุปฺปนฺเน ปาปเก อกุสเล ธมฺเม นาธิวาเสติ ปชหติ วิโนเทติ สเมติ พฺยนฺตีกโรติ อนภาวํ คเมติฯ อยํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สมา ปฏิปทาฯ อิมา โข, ภิกฺขเว, จตสฺโส ปฏิปทา’’ติฯ จตุตฺถํฯ

5. ทุติยขมสุตฺตํ

[165] ‘‘จตสฺโส อิมา, ภิกฺขเว, ปฏิปทาฯ กตมา จตสฺโส? อกฺขมา ปฏิปทา, ขมา ปฏิปทา, ทมา ปฏิปทา, สมา ปฏิปทาฯ