‘‘สยานสฺส เจปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน ชาครสฺส อุปฺปชฺชติ กามวิตกฺโก วา พฺยาปาทวิตกฺโก วา วิหิํสาวิตกฺโก วาฯ ตํ เจ ภิกฺขุ นาธิวาเสติ, ปชหติ วิโนเทติ พฺยนฺตีกโรติ อนภาวํ คเมติ, สยาโนปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ชาคโร เอวํภูโต ‘อาตาปี โอตฺตาปี สตตํ สมิตํ อารทฺธวีริโย ปหิตตฺโต’ติ วุจฺจตี’’ติฯ

‘‘จรํ วา ยทิ วา ติฏฺฐํ, นิสินฺโน อุท วา สยํ;

โย วิตกฺกํ วิตกฺเกติ, ปาปกํ เคหนิสฺสิตํฯ

‘‘กุมฺมคฺคปฺปฏิปนฺโน โส, โมหเนยฺเยสุ มุจฺฉิโต;

อภพฺโพ ตาทิโส ภิกฺขุ, ผุฏฺฐุํ สมฺโพธิมุตฺตมํฯ

‘‘โย จ จรํ วา ติฏฺฐํ วา, นิสินฺโน อุท วา สยํ;

วิตกฺกํ สมยิตฺวาน, วิตกฺกูปสเม รโต;

ภพฺโพ โส ตาทิโส ภิกฺขุ, ผุฏฺฐุํ สมฺโพธิมุตฺตม’’นฺติฯ ปฐมํ;

2. สีลสุตฺตํ

[12] ‘‘สมฺปนฺนสีลา, ภิกฺขเว, วิหรถ สมฺปนฺนปาติโมกฺขา, ปาติโมกฺขสํวรสํวุตา วิหรถ อาจารโคจรสมฺปนฺนา อณุมตฺเตสุ วชฺเชสุ ภยทสฺสาวิโนฯ สมาทาย สิกฺขถ สิกฺขาปเทสุฯ สมฺปนฺนสีลานํ โว, ภิกฺขเว, วิหรตํ สมฺปนฺนปาติโมกฺขานํ ปาติโมกฺขสํวรสํวุตานํ วิหรตํ อาจารโคจรสมฺปนฺนานํ อณุมตฺเตสุ วชฺเชสุ ภยทสฺสาวีนํ สมาทาย สิกฺขตํ สิกฺขาปเทสุ กิมสฺส อุตฺตริ กรณียํ?

‘‘จรโต เจปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน อภิชฺฌาพฺยาปาโท วิคโต โหติ, ถินมิทฺธํ… อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ… วิจิกิจฺฉา ปหีนา โหติ, อารทฺธํ โหติ วีริยํ อสลฺลีนํ, อุปฏฺฐิตา สติ อสมฺมุฏฺฐา, ปสฺสทฺโธ กาโย อสารทฺโธ, สมาหิตํ จิตฺตํ เอกคฺคํ, จรมฺปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ เอวํภูโต ‘อาตาปี โอตฺตาปี สตตํ สมิตํ อารทฺธวีริโย ปหิตตฺโต’ติ วุจฺจติฯ

‘‘ฐิตสฺส เจปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน อภิชฺฌาพฺยาปาโท วิคโต โหติ, ถินมิทฺธํ… อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ… วิจิกิจฺฉา ปหีนา โหติ, อารทฺธํ โหติ วีริยํ อสลฺลีนํ, อุปฏฺฐิตา สติ อสมฺมุฏฺฐา, ปสฺสทฺโธ กาโย อสารทฺโธ, สมาหิตํ จิตฺตํ เอกคฺคํ, ฐิโตปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ เอวํภูโต ‘อาตาปี โอตฺตาปี สตตํ สมิตํ อารทฺธวีริโย ปหิตตฺโต’ติ วุจฺจติฯ

‘‘นิสินฺนสฺส เจปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน อภิชฺฌาพฺยาปาโท วิคโต โหติ, ถินมิทฺธํ… อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ… วิจิกิจฺฉา ปหีนา โหติ, อารทฺธํ โหติ วีริยํ อสลฺลีนํ, อุปฏฺฐิตา สติ อสมฺมุฏฺฐา, ปสฺสทฺโธ กาโย อสารทฺโธ, สมาหิตํ จิตฺตํ เอกคฺคํ, นิสินฺโนปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ เอวํภูโต ‘อาตาปี โอตฺตาปี สตตํ สมิตํ อารทฺธวีริโย ปหิตตฺโต’ติ วุจฺจติฯ

‘‘สยานสฺส เจปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน ชาครสฺส อภิชฺฌาพฺยาปาโท วิคโต โหติ, ถินมิทฺธํ… อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจํ… วิจิกิจฺฉา ปหีนา โหติ, อารทฺธํ โหติ วีริยํ อสลฺลีนํ, อุปฏฺฐิตา สติ อสมฺมุฏฺฐา, ปสฺสทฺโธ กาโย อสารทฺโธ, สมาหิตํ จิตฺตํ เอกคฺคํ, สยาโนปิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ชาคโร เอวํภูโต ‘อาตาปี โอตฺตาปี สตตํ สมิตํ อารทฺธวีริโย ปหิตตฺโต’ติ วุจฺจตี’’ติฯ

‘‘ยตํ [ยถา (ก.) อิติวุ. 111] จเร ยตํ [ยถา (ก.) อิติวุ. 111] ติฏฺเฐ, ยตํ [ยถา (ก.) อิติวุ. 111] อจฺเฉ ยตํ [ยถา (ก.) อิติวุ. 111] สเย;

ยตํ [ยถา (ก.) อิติวุ. 111] สมิญฺชเย [สมฺมิญฺชเย (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] ภิกฺขุ, ยตเมนํ [ยตเมว นํ (สี.), ยตเมตํ (สฺยา. กํ.), ยตเมว (?)] ปสารเยฯ

‘‘อุทฺธํ ติริยํ อปาจีนํ, ยาวตา ชคโต คติ;

สมเวกฺขิตา จ ธมฺมานํ, ขนฺธานํ อุทยพฺพยํฯ

‘‘เจโตสมถสามีจิํ, สิกฺขมานํ สทา สตํ;

สตตํ ปหิตตฺโตติ, อาหุ ภิกฺขุํ ตถาวิธ’’นฺติฯ ทุติยํ;

3. ปธานสุตฺตํ

[13] ‘‘จตฺตาริมานิ, ภิกฺขเว, สมฺมปฺปธานานิฯ กตมานิ จตฺตาริ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อนุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ อนุปฺปาทาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อนุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ อุปฺปาทาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ ฐิติยา อสมฺโมสาย ภิยฺโยภาวาย เวปุลฺลาย ภาวนาย ปาริปูริยา ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติฯ อิมานิ โข, ภิกฺขเว, จตฺตาริ สมฺมปฺปธานานี’’ติฯ

‘‘สมฺมปฺปธานา มารเธยฺยาภิภูตา,

เต อสิตา ชาติมรณภยสฺส ปารคู;

เต ตุสิตา เชตฺวา มารํ สวาหินิํ [สวาหนํ (สฺยา. กํ. ปี. ก.)] เต อเนชา,

สพฺพํ นมุจิพลํ อุปาติวตฺตา เต สุขิตา’’ติฯ ตติยํ;

4. สํวรสุตฺตํ

[14] ‘‘จตฺตาริมานิ , ภิกฺขเว, ปธานานิฯ กตมานิ จตฺตาริ? สํวรปฺปธานํ, ปหานปฺปธานํ, ภาวนาปฺปธานํ, อนุรกฺขณาปฺปธานํฯ กตมญฺจ, ภิกฺขเว, สํวรปฺปธานํ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จกฺขุนา รูปํ ทิสฺวา น นิมิตฺตคฺคาหี โหติ นานุพฺยญฺชนคฺคาหีฯ ยตฺวาธิกรณเมนํ จกฺขุนฺทฺริยํ อสํวุตํ วิหรนฺตํ อภิชฺฌาโทมนสฺสา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อนฺวาสฺสเวยฺยุํ , ตสฺส สํวราย ปฏิปชฺชติ, รกฺขติ จกฺขุนฺทฺริยํ, จกฺขุนฺทฺริเย สํวรํ อาปชฺชติฯ โสเตน สทฺทํ สุตฺวา… ฆาเนน คนฺธํ ฆายิตฺวา… ชิวฺหาย รสํ สายิตฺวา… กาเยน โผฏฺฐพฺพํ ผุสิตฺวา… มนสา ธมฺมํ วิญฺญาย น นิมิตฺตคฺคาหี โหติ นานุพฺยญฺชนคฺคาหี, ยตฺวาธิกรณเมนํ มนินฺทฺริยํ อสํวุตํ วิหรนฺตํ อภิชฺฌาโทมนสฺสา ปาปกา อกุสลา ธมฺมา อนฺวาสฺสเวยฺยุํ, ตสฺส สํวราย ปฏิปชฺชติ, รกฺขติ มนินฺทฺริยํ, มนินฺทฺริเย สํวรํ อาปชฺชติฯ อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, สํวรปฺปธานํฯ

‘‘กตมญฺจ, ภิกฺขเว, ปหานปฺปธานํ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อุปฺปนฺนํ กามวิตกฺกํ นาธิวาเสติ ปชหติ วิโนเทติ พฺยนฺตีกโรติ อนภาวํ คเมติ; อุปฺปนฺนํ พฺยาปาทวิตกฺกํ…เป.… อุปฺปนฺนํ วิหิํสาวิตกฺกํ…เป.… อุปฺปนฺนุปฺปนฺเน ปาปเก อกุสเล ธมฺเม นาธิวาเสติ ปชหติ วิโนเทติ พฺยนฺตีกโรติ อนภาวํ คเมติฯ อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, ปหานปฺปธานํฯ