‘‘เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร [จตฺตาโรเม (ก.)] อจฺฉริยา อพฺภุตา ธมฺมา อานนฺเทฯ กตเม จตฺตาโร? สเจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุปริสา อานนฺทํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมติ, ทสฺสเนนปิ สา อตฺตมนา โหติฯ ตตฺร เจ อานนฺโท ธมฺมํ ภาสติ, ภาสิเตนปิ สา อตฺตมนา โหติฯ อติตฺตาว, ภิกฺขเว, ภิกฺขุปริสา โหติ, อถ อานนฺโท ตุณฺหี ภวติฯ

‘‘สเจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิปริสา…เป.… สเจ, ภิกฺขเว, อุปาสกปริสา…เป.… สเจ , ภิกฺขเว, อุปาสิกาปริสา อานนฺทํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมติ, ทสฺสเนนปิ สา อตฺตมนา โหติฯ ตตฺร เจ อานนฺโท ธมฺมํ ภาสติ, ภาสิเตนปิ สา อตฺตมนา โหติฯ อติตฺตาว, ภิกฺขเว, อุปาสิกาปริสา โหติ, อถ อานนฺโท ตุณฺหี ภวติฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร อจฺฉริยา อพฺภุตา ธมฺมา อานนฺเท’’ติฯ ทสมํฯ

ภยวคฺโค ตติโยฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

อตฺตานุวาทอูมิ จ, ทฺเว จ นานา ทฺเว จ โหนฺติ;

เมตฺตา ทฺเว จ อจฺฉริยา, อปรา จ ตถา ทุเวติฯ

(14) 4. ปุคฺคลวคฺโค

1. สํโยชนสุตฺตํ

[131] ‘‘จตฺตาโรเม , ภิกฺขเว, ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ กตเม จตฺตาโร? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส โอรมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิ โหนฺติ, อุปปตฺติปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิ โหนฺติ, ภวปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิ โหนฺติฯ

‘‘อิธ ปน, ภิกฺขเว, เอกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส โอรมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ โหนฺติ, อุปปตฺติปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิ โหนฺติ, ภวปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิ โหนฺติฯ

‘‘อิธ ปน, ภิกฺขเว, เอกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส โอรมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ โหนฺติ, อุปปตฺติปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ โหนฺติ, ภวปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิ โหนฺติฯ

‘‘อิธ ปน, ภิกฺขเว, เอกจฺจสฺส ปุคฺคลสฺส โอรมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ โหนฺติ, อุปปตฺติปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ โหนฺติ, ภวปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ โหนฺติฯ

‘‘กตมสฺส, ภิกฺขเว, ปุคฺคลสฺส โอรมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิ, อุปปตฺติปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิ, ภวปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิ? สกทาคามิสฺสฯ อิมสฺส โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคลสฺส โอรมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิ, อุปปตฺติปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิ, ภวปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิฯ

‘‘กตมสฺส , ภิกฺขเว, ปุคฺคลสฺส โอรมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ, อุปปตฺติปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิ, ภวปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิ? อุทฺธํโสตสฺส อกนิฏฺฐคามิโนฯ อิมสฺส โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคลสฺส โอรมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ, อุปปตฺติปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิ, ภวปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิฯ

‘‘กตมสฺส, ภิกฺขเว, ปุคฺคลสฺส โอรมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ, อุปปตฺติปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ, ภวปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิ? อนฺตราปรินิพฺพายิสฺสฯ อิมสฺส โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคลสฺส โอรมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ, อุปปตฺติปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ, ภวปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ อปฺปหีนานิฯ

‘‘กตมสฺส, ภิกฺขเว, ปุคฺคลสฺส โอรมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ, อุปปตฺติปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ, ภวปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ? อรหโตฯ อิมสฺส โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคลสฺส โอรมฺภาคิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ, อุปปตฺติปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิ, ภวปฏิลาภิยานิ สํโยชนานิ ปหีนานิฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิ’’นฺติฯ ปฐมํฯ

2. ปฏิภานสุตฺตํ

[132] ‘‘จตฺตาโรเม , ภิกฺขเว, ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ กตเม จตฺตาโร? ยุตฺตปฺปฏิภาโน, โน มุตฺตปฺปฏิภาโน; มุตฺตปฺปฏิภาโน, โน ยุตฺตปฺปฏิภาโน; ยุตฺตปฺปฏิภาโน จ มุตฺตปฺปฏิภาโน จ; เนว ยุตฺตปฺปฏิภาโน น มุตฺตปฺปฏิภาโน – อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิ’’นฺติ [ปุ. ป. 152 อาทโย]ฯ ทุติยํฯ

3. อุคฺฆฏิตญฺญูสุตฺตํ

[133] ‘‘จตฺตาโรเม , ภิกฺขเว, ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ กตเม จตฺตาโร ? อุคฺฆฏิตญฺญู, วิปญฺจิตญฺญู, เนยฺโย, ปทปรโม – อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิ’’นฺติ [ปุ. ป. 152 อาทโย]ฯ ตติยํฯ

4. อุฏฺฐานผลสุตฺตํ

[134] ‘‘จตฺตาโรเม, ภิกฺขเว, ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ กตเม จตฺตาโร? อุฏฺฐานผลูปชีวี น กมฺมผลูปชีวี, กมฺมผลูปชีวี น อุฏฺฐานผลูปชีวี, อุฏฺฐานผลูปชีวี เจว กมฺมผลูปชีวี จ, เนว อุฏฺฐานผลูปชีวี น กมฺมผลูปชีวี – อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร ปุคฺคลา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิ’’นฺติ [ปุ. ป. 167]ฯ จตุตฺถํฯ

5. สาวชฺชสุตฺตํ

[135] ‘‘จตฺตาโรเม, ภิกฺขเว, ปุคฺคลา [ปุ. ป. 144 อาทโย] สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ กตเม จตฺตาโร? สาวชฺโช, วชฺชพหุโล, อปฺปวชฺโช, อนวชฺโชฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล สาวชฺโช โหติ? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล สาวชฺเชน กายกมฺเมน สมนฺนาคโต โหติ, สาวชฺเชน วจีกมฺเมน สมนฺนาคโต โหติ, สาวชฺเชน มโนกมฺเมน สมนฺนาคโต โหติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล สาวชฺโช โหติฯ

‘‘กถญฺจ , ภิกฺขเว, ปุคฺคโล วชฺชพหุโล โหติ? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ปุคฺคโล สาวชฺเชน พหุลํ กายกมฺเมน สมนฺนาคโต โหติ, อปฺปํ อนวชฺเชน; สาวชฺเชน พหุลํ วจีกมฺเมน สมนฺนาคโต โหติ, อปฺปํ อนวชฺเชน; สาวชฺเชน พหุลํ มโนกมฺเมน สมนฺนาคโต โหติ, อปฺปํ อนวชฺเชนฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ปุคฺคโล วชฺชพหุโล โหติฯ