3. ปโตทสุตฺตํ

[113] ‘‘จตฺตาโรเม , ภิกฺขเว, ภทฺรา อสฺสาชานียา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ กตเม จตฺตาโร? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ภทฺโร อสฺสาชานีโย ปโตทจฺฉายํ ทิสฺวา สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ – ‘กิํ นุ โข มํ อชฺช อสฺสทมฺมสารถิ การณํ กาเรสฺสติ, กิมสฺสาหํ [กถมสฺสาหํ (ก.)] ปฏิกโรมี’ติ! เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภทฺโร อสฺสาชานีโย โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ปฐโม ภทฺโร อสฺสาชานีโย สนฺโต สํวิชฺชมาโน โลกสฺมิํฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภทฺโร อสฺสาชานีโย น เหว โข ปโตทจฺฉายํ ทิสฺวา สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ, อปิ จ โข โลมเวธวิทฺโธ สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ – ‘กิํ นุ โข มํ อชฺช อสฺสทมฺมสารถิ การณํ กาเรสฺสติ, กิมสฺสาหํ ปฏิกโรมี’ติ! เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภทฺโร อสฺสาชานีโย โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ทุติโย ภทฺโร อสฺสาชานีโย สนฺโต สํวิชฺชมาโน โลกสฺมิํฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภทฺโร อสฺสาชานีโย น เหว โข ปโตทจฺฉายํ ทิสฺวา สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ นาปิ โลมเวธวิทฺโธ สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ, อปิ จ โข จมฺมเวธวิทฺโธ สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ – ‘กิํ นุ โข มํ อชฺช อสฺสทมฺมสารถิ การณํ กาเรสฺสติ, กิมสฺสาหํ ปฏิกโรมี’ติ! เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภทฺโร อสฺสาชานีโย โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ตติโย ภทฺโร อสฺสาชานีโย สนฺโต สํวิชฺชมาโน โลกสฺมิํฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภทฺโร อสฺสาชานีโย น เหว โข ปโตทจฺฉายํ ทิสฺวา สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ นาปิ โลมเวธวิทฺโธ สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ นาปิ จมฺมเวธวิทฺโธ สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ, อปิ จ โข อฏฺฐิเวธวิทฺโธ สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ – ‘กิํ นุ โข มํ อชฺช อสฺสทมฺมสารถิ การณํ กาเรสฺสติ, กิมสฺสาหํ ปฏิกโรมี’ติ ! เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภทฺโร อสฺสาชานีโย โหติฯ

อยํ, ภิกฺขเว, จตุตฺโถ ภทฺโร อสฺสาชานีโย สนฺโต สํวิชฺชมาโน โลกสฺมิํฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร ภทฺรา อสฺสาชานียา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ

‘‘เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโรเม ภทฺรา ปุริสาชานียา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิํฯ กตเม จตฺตาโร? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ ภทฺโร ปุริสาชานีโย สุณาติ – ‘อมุกสฺมิํ นาม คาเม วา นิคเม วา อิตฺถี วา ปุริโส วา ทุกฺขิโต วา กาลงฺกโต [กาลกโต (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] วา’ติฯ โส เตน สํวิชฺชติ, สํเวคํ อาปชฺชติฯ สํวิคฺโค โยนิโส ปทหติฯ ปหิตตฺโต กาเยน เจว ปรมสจฺจํ [ปรมตฺถสจฺจํ (ก.) ม. นิ. 2.183 ปสฺสิตพฺพํ] สจฺฉิกโรติ, ปญฺญาย จ อติวิชฺฌ ปสฺสติฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, ภทฺโร อสฺสาชานีโย ปโตทจฺฉายํ ทิสฺวา สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ภทฺรํ ปุริสาชานียํ วทามิฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภทฺโร ปุริสาชานีโย โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ปฐโม ภทฺโร ปุริสาชานีโย สนฺโต สํวิชฺชมาโน โลกสฺมิํฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภทฺโร ปุริสาชานีโย น เหว โข สุณาติ – ‘อมุกสฺมิํ นาม คาเม วา นิคเม วา อิตฺถี วา ปุริโส วา ทุกฺขิโต วา กาลงฺกโต วา’ติ, อปิ จ โข สามํ ปสฺสติ อิตฺถิํ วา ปุริสํ วา ทุกฺขิตํ วา กาลงฺกตํ วาฯ โส เตน สํวิชฺชติ, สํเวคํ อาปชฺชติฯ สํวิคฺโค โยนิโส ปทหติฯ ปหิตตฺโต กาเยน เจว ปรมสจฺจํ สจฺฉิกโรติ, ปญฺญาย จ อติวิชฺฌ ปสฺสติฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, ภทฺโร อสฺสาชานีโย โลมเวธวิทฺโธ สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ภทฺรํ ปุริสาชานียํ วทามิฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภทฺโร ปุริสาชานีโย โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ทุติโย ภทฺโร ปุริสาชานีโย สนฺโต สํวิชฺชมาโน โลกสฺมิํฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภทฺโร ปุริสาชานีโย น เหว โข สุณาติ – ‘อมุกสฺมิํ นาม คาเม วา นิคเม วา อิตฺถี วา ปุริโส วา ทุกฺขิโต วา กาลงฺกโต วา’ติ, นาปิ สามํ ปสฺสติ อิตฺถิํ วา ปุริสํ วา ทุกฺขิตํ วา กาลงฺกตํ วา, อปิ จ ขฺวสฺส ญาติ วา สาโลหิโต วา ทุกฺขิโต วา โหติ กาลงฺกโต วาฯ โส เตน สํวิชฺชติ, สํเวคํ อาปชฺชติฯ สํวิคฺโค โยนิโส ปทหติฯ

ปหิตตฺโต กาเยน เจว ปรมสจฺจํ สจฺฉิกโรติ, ปญฺญาย จ อติวิชฺฌ ปสฺสติฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, ภทฺโร อสฺสาชานีโย จมฺมเวธวิทฺโธ สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ภทฺรํ ปุริสาชานียํ วทามิฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภทฺโร ปุริสาชานีโย โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, ตติโย ภทฺโร ปุริสาชานีโย สนฺโต สํวิชฺชมาโน โลกสฺมิํฯ

‘‘ปุน จปรํ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภทฺโร ปุริสาชานีโย น เหว โข สุณาติ – ‘อมุกสฺมิํ นาม คาเม วา นิคเม วา อิตฺถี วา ปุริโส วา ทุกฺขิโต วา กาลงฺกโต วา’ติ, นาปิ สามํ ปสฺสติ อิตฺถิํ วา ปุริสํ วา ทุกฺขิตํ วา กาลงฺกตํ วา, นาปิสฺส ญาติ วา สาโลหิโต วา ทุกฺขิโต วา โหติ กาลงฺกโต วา, อปิ จ โข สามญฺเญว ผุฏฺโฐ โหติ สารีริกาหิ เวทนาหิ ทุกฺขาหิ ติพฺพาหิ [ติปฺปาหิ (สี. ปี.)] ขราหิ กฏุกาหิ อสาตาหิ อมนาปาหิ ปาณหราหิฯ โส เตน สํวิชฺชติ, สํเวคํ อาปชฺชติฯ สํวิคฺโค โยนิโส ปทหติฯ ปหิตตฺโต กาเยน เจว ปรมสจฺจํ สจฺฉิกโรติ, ปญฺญาย จ อติวิชฺฌ ปสฺสติฯ เสยฺยถาปิ โส, ภิกฺขเว, ภทฺโร อสฺสาชานีโย อฏฺฐิเวธวิทฺโธ สํวิชฺชติ สํเวคํ อาปชฺชติ; ตถูปมาหํ, ภิกฺขเว, อิมํ ภทฺรํ ปุริสาชานียํ วทามิฯ เอวรูโปปิ, ภิกฺขเว, อิเธกจฺโจ ภทฺโร ปุริสาชานีโย โหติฯ อยํ, ภิกฺขเว, จตุตฺโถ ภทฺโร ปุริสาชานีโย สนฺโต สํวิชฺชมาโน โลกสฺมิํฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, จตฺตาโร ภทฺรา ปุริสาชานียา สนฺโต สํวิชฺชมานา โลกสฺมิ’’นฺติฯ ตติยํฯ

4. นาคสุตฺตํ

[114] ‘‘จตูหิ, ภิกฺขเว, องฺเคหิ สมนฺนาคโต รญฺโญ นาโค ราชารโห โหติ ราชโภคฺโค, รญฺโญ องฺคนฺเตว สงฺขํ คจฺฉติฯ กตเมหิ จตูหิ? อิธ, ภิกฺขเว, รญฺโญ นาโค โสตา จ โหติ, หนฺตา จ, ขนฺตา จ, คนฺตา จฯ