9. ทุฏฺฐุลฺลาโรจนสิกฺขาปทํ

[78] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ฉพฺพคฺคิเยหิ ภิกฺขูหิ สทฺธิํ ภณฺฑนกโต โหติฯ โส สญฺเจตนิกํ สุกฺกวิสฺสฏฺฐิํ อาปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา สงฺฆํ ตสฺสา อาปตฺติยา ปริวาสํ ยาจิฯ ตสฺส สงฺโฆ ตสฺสา อาปตฺติยา ปริวาสํ อทาสิฯ เตน โข ปน สมเยน สาวตฺถิยํ อญฺญตรสฺส ปูคสฺส สงฺฆภตฺตํ โหติฯ โส ปริวสนฺโต ภตฺตคฺเค อาสนปริยนฺเต นิสีทิฯ ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู เต อุปาสเก เอตทโวจุํ – ‘‘เอโส, อาวุโส, อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ตุมฺหากํ สมฺภาวิโต กุลูปโก; เยเนว หตฺเถน สทฺธาเทยฺยํ ภุญฺชติ เตเนว หตฺเถน อุปกฺกมิตฺวา อสุจิํ โมเจสิฯ โส สญฺเจตนิกํ สุกฺกวิสฺสฏฺฐิํ อาปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา สงฺฆํ ตสฺสา อาปตฺติยา ปริวาสํ ยาจิฯ ตสฺส สงฺโฆ ตสฺสา อาปตฺติยา ปริวาสํ อทาสิ ฯ โส ปริวสนฺโต อาสนปริยนฺเต นิสินฺโน’’ติฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุสฺส ทุฏฺฐุลฺลํ อาปตฺติํ อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจสฺสนฺตี’’ติ…เป.… ‘‘สจฺจํ กิร ตุมฺเห, ภิกฺขเว, ภิกฺขุสฺส ทุฏฺฐุลฺลํ อาปตฺติํ อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจถา’’ติ? ‘‘สจฺจํ , ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตุมฺเห, โมฆปุริสา, ภิกฺขุสฺส ทุฏฺฐุลฺลํ อาปตฺติํ อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจสฺสถ! เนตํ, โมฆปุริสา, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[79] ‘‘โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส ทุฏฺฐุลฺลํ อาปตฺติํ อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจยฺย, อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา [ภิกฺขุสมฺมติยา (สฺยา.)], ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[80] โย ปนาติ โย ยาทิโส…เป.… ภิกฺขูติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติฯ

ภิกฺขุสฺสาติ อญฺญสฺส ภิกฺขุสฺสฯ

ทุฏฺฐุลฺลา นาม อาปตฺติ – จตฺตาริ จ ปาราชิกานิ, เตรส จ สงฺฆาทิเสสาฯ

อนุปสมฺปนฺโน นาม ภิกฺขุญฺจ ภิกฺขุนิญฺจ ฐเปตฺวา อวเสโส อนุปสมฺปนฺโน นามฯ

อาโรเจยฺยาติ อาโรเจยฺย อิตฺถิยา วา ปุริสสฺส วา คหฏฺฐสฺส วา ปพฺพชิตสฺส วาฯ

อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยาติ ฐเปตฺวา ภิกฺขุสมฺมุติํฯ

อตฺถิ ภิกฺขุสมฺมุติ อาปตฺติปริยนฺตา, น กุลปริยนฺตาฯ อตฺถิ ภิกฺขุสมฺมุติ กุลปริยนฺตา, น อาปตฺติปริยนฺตา, อตฺถิ ภิกฺขุสมฺมุติ อาปตฺติปริยนฺตา จ กุลปริยนฺตา จ, อตฺถิ ภิกฺขุสมฺมุติ เนว อาปตฺติปริยนฺตา น กุลปริยนฺตาฯ

อาปตฺติปริยนฺตา นาม อาปตฺติโย ปริคฺคหิตาโย โหนฺติ – ‘‘เอตฺตกาหิ อาปตฺตีหิ อาโรเจตพฺโพ’’ติฯ

กุลปริยนฺตา นาม กุลานิ ปริคฺคหิตานิ โหนฺติ – ‘‘เอตฺตเกสุ กุเลสุ อาโรเจตพฺโพ’’ติฯ อาปตฺติปริยนฺตา จ กุลปริยนฺตา จ นาม อาปตฺติโย จ ปริคฺคหิตาโย โหนฺติ, กุลานิ จ ปริคฺคหิตานิ โหนฺติ – ‘‘เอตฺตกาหิ อาปตฺตีหิ เอตฺตเกสุ กุเลสุ อาโรเจตพฺโพ’’ติฯ เนว อาปตฺติปริยนฺตา น กุลปริยนฺตา นาม อาปตฺติโย จ อปริคฺคหิตาโย โหนฺติ, กุลานิ จ อปริคฺคหิตานิ โหนฺติ – ‘‘เอตฺตกาหิ อาปตฺตีหิ เอตฺตเกสุ กุเลสุ อาโรเจตพฺโพ’’ติฯ

[81] อาปตฺติปริยนฺเต ยา อาปตฺติโย ปริคฺคหิตาโย โหนฺติ, ตา อาปตฺติโย ฐเปตฺวา อญฺญาหิ อาปตฺตีหิ อาโรเจติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

กุลปริยนฺเต ยานิ กุลานิ ปริคฺคหิตานิ โหนฺติ, ตานิ กุลานิ ฐเปตฺวา อญฺเญสุ กุเลสุ อาโรเจติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาปตฺติปริยนฺเต จ กุลปริยนฺเต จ ยา อาปตฺติโย ปริคฺคหิตาโย โหนฺติ, ตา อาปตฺติโย ฐเปตฺวา ยานิ กุลานิ ปริคฺคหิตานิ โหนฺติ, ตานิ กุลานิ ฐเปตฺวา อญฺญาหิ อาปตฺตีหิ อญฺเญสุ กุเลสุ อาโรเจติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

เนว อาปตฺติปริยนฺเต น กุลปริยนฺเต, อนาปตฺติฯ

[82] ทุฏฺฐุลฺลาย อาปตฺติยา ทุฏฺฐุลฺลาปตฺติสญฺญี อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจติ, อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

ทุฏฺฐุลฺลาย อาปตฺติยา เวมติโก อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจติ, อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

ทุฏฺฐุลฺลาย อาปตฺติยา อทุฏฺฐุลฺลาปตฺติสญฺญี อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจติ, อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อทุฏฺฐุลฺลํ อาปตฺติํ อาโรเจติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อนุปสมฺปนฺนสฺส ทุฏฺฐุลฺลํ วา อทุฏฺฐุลฺลํ วา อชฺฌาจารํ อาโรเจติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อทุฏฺฐุลฺลาย อาปตฺติยา ทุฏฺฐุลฺลาปตฺติสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อทุฏฺฐุลฺลาย อาปตฺติยา เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อทุฏฺฐุลฺลาย อาปตฺติยา อทุฏฺฐุลฺลาปตฺติสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

[83] อนาปตฺติ วตฺถุํ อาโรเจติ โน อาปตฺติํ, อาปตฺติํ อาโรเจติ โน วตฺถุํ, ภิกฺขุสมฺมุติยา, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

ทุฏฺฐุลฺลาโรจนสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ นวมํฯ

10. ปถวีขณนสิกฺขาปทํ

[84] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา อาฬวิยํ วิหรติ อคฺคาฬเว เจติเยฯ เตน โข ปน สมเยน อาฬวกา [อาฬวิกา (สฺยา.)] ภิกฺขู นวกมฺมํ กโรนฺตา ปถวิํ ขณนฺติปิ ขณาเปนฺติปิฯ มนุสฺสา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม สมณา สกฺยปุตฺติยา ปถวิํ ขณิสฺสนฺติปิ ขณาเปสฺสนฺติปิ! เอกินฺทฺริยํ สมณา สกฺยปุตฺติยา ชีวํ วิเหเฐนฺตี’’ติ! อสฺโสสุํ โข ภิกฺขู เตสํ มนุสฺสานํ อุชฺฌายนฺตานํ ขิยฺยนฺตานํ วิปาเจนฺตานํฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม อาฬวกา ภิกฺขู ปถวิํ ขณิสฺสนฺติปิ ขณาเปสฺสนฺติปี’’ติ…เป.… ‘‘สจฺจํ กิร ตุมฺเห, ภิกฺขเว, ปถวิํ ขณถปิ ขณาเปถปี’’ติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตุมฺเห, โมฆปุริสา, ปถวิํ ขณิสฺสถปิ ขณาเปสฺสถปิ! ชีวสญฺญิโน หิ, โมฆปุริสา, มนุสฺสา ปถวิยาฯ เนตํ, โมฆปุริสา, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[85] ‘‘โย ปน ภิกฺขุ ปถวิํ ขเณยฺย วา ขณาเปยฺย วา, ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[86] โย ปนาติ โย ยาทิโส…เป.… ภิกฺขูติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติฯ

ปถวี นาม ทฺเว ปถวิโย – ชาตา จ ปถวี อชาตา จ ปถวีฯ