8. ภูตาโรจนสิกฺขาปทํ

[67] [ปารา. 193] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา เวสาลิยํ วิหรติ มหาวเน กูฏาคารสาลายํฯ เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา สนฺทิฏฺฐา สมฺภตฺตา ภิกฺขู วคฺคุมุทาย นทิยา ตีเร วสฺสํ อุปคจฺฉิํสุฯ เตน โข ปน สมเยน วชฺชี ทุพฺภิกฺขา โหติ – ทฺวีหิติกา เสตฏฺฐิกา สลากาวุตฺตา, น สุกรา อุญฺเฉน ปคฺคเหน ยาเปตุํฯ อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ – ‘‘เอตรหิ โข วชฺชี ทุพฺภิกฺขา – ทฺวีหิติกา เสตฏฺฐิกา สลากาวุตฺตา, น สุกรา อุญฺเฉน ปคฺคเหน ยาเปตุํฯ เกน นุ โข มยํ อุปาเยน สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วเสยฺยาม, น จ ปิณฺฑเกน กิลเมยฺยามา’’ติ? เอกจฺเจ เอวมาหํสุ – ‘‘หนฺท มยํ, อาวุโส, คิหีนํ กมฺมนฺตํ อธิฏฺเฐมฯ เอวํ เต อมฺหากํ ทาตุํ มญฺญิสฺสนฺติฯ เอวํ มยํ สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วสิสฺสาม, น จ ปิณฺฑเกน กิลมิสฺสามา’’ติฯ เอกจฺเจ เอวมาหํสุ – ‘‘อลํ, อาวุโส, กิํ คิหีนํ กมฺมนฺตํ อธิฏฺฐิเตน? หนฺท มยํ, อาวุโส, คิหีนํ ทูเตยฺยํ หรามฯ เอวํ เต อมฺหากํ ทาตุํ มญฺญิสฺสนฺติฯ เอวํ มยํ สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วสิสฺสาม, น จ ปิณฺฑเกน กิลมิสฺสามา’’ติฯ เอกจฺเจ เอวมาหํสุ – ‘‘อลํ, อาวุโส; กิํ คิหีนํ กมฺมนฺตํ อธิฏฺฐิเตน! กิํ คิหีนํ ทูเตยฺยํ หเฏน! หนฺท มยํ, อาวุโส, คิหีนํ อญฺญมญฺญสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสฺส วณฺณํ ภาสิสฺสาม – ‘อสุโก ภิกฺขุ ปฐมสฺส ฌานสฺส ลาภี, อสุโก ภิกฺขุ ทุติยสฺส ฌานสฺส ลาภี, อสุโก ภิกฺขุ ตติยสฺส ฌานสฺส ลาภี, อสุโก ภิกฺขุ จตุตฺถสฺส ฌานสฺส ลาภี, อสุโก ภิกฺขุ โสตาปนฺโน, อสุโก ภิกฺขุ สกทาคามี, อสุโก ภิกฺขุ อนาคามี, อสุโก ภิกฺขุ อรหา, อสุโก ภิกฺขุ เตวิชฺโช, อสุโก ภิกฺขุ ฉฬภิญฺโญติฯ เอวํ เต อมฺหากํ ทาตุํ มญฺญิสฺสนฺติฯ เอวํ มยํ สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วสิสฺสาม, น จ ปิณฺฑเกน กิลมิสฺสามา’’ติฯ เอโส เยว โข, อาวุโส, เสยฺโย, โย อมฺหากํ คิหีนํ อญฺญมญฺญสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสฺส วณฺโณ ภาสิโต’’ติฯ

อถ โข เต ภิกฺขู คิหีนํ อญฺญมญฺญสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสฺส วณฺณํ ภาสิํสุ – ‘‘อสุโก ภิกฺขุ ปฐมสฺส ฌานสฺส ลาภี…เป.… อสุโก ภิกฺขุ ฉฬภิญฺโญ’’ติฯ อถ โข เต มนุสฺสา – ‘‘ลาภา วต โน, สุลทฺธํ วต โน, เยสํ โน เอวรูปา ภิกฺขู วสฺสํ อุปคตา, น วต โน อิโต ปุพฺเพ เอวรูปา ภิกฺขู วสฺสํ อุปคตา, ยถยิเม ภิกฺขู สีลวนฺโต กลฺยาณธมฺมา’’ติฯ เต น ตาทิสานิ โภชนานิ อตฺตนา ภุญฺชนฺติ, มาตาปิตูนํ เทนฺติ ปุตฺตทารสฺส เทนฺติ ทาสกมฺมกรโปริสสฺส เทนฺติ มิตฺตามจฺจานํ เทนฺติ ญาติสาโลหิตานํ เทนฺติ ยาทิสานิ ภิกฺขูนํ เทนฺติฯ น ตาทิสานิ ขาทนียานิ สายนียานิ ปานานิ อตฺตนา ขาทนฺติ สายนฺติ ปิวนฺติ [อตฺตนา ปิวนฺติ (สฺยา. ก.)] มาตาปิตูนํ เทนฺติ ปุตฺตทารสฺส เทนฺติ ทาสกมฺมกรโปริสสฺส เทนฺติ มิตฺตามจฺจานํ เทนฺติ ญาติสาโลหิตานํ เทนฺติ , ยาทิสานิ ภิกฺขูนํ เทนฺติฯ อถ โข เต ภิกฺขู วณฺณวา อเหสุํ ปีณินฺทฺริยา ปสนฺนมุขวณฺณา วิปฺปสนฺนฉวิวณฺณาฯ

[68] อาจิณฺณํ โข ปเนตํ วสฺสํวุฏฺฐานํ ภิกฺขูนํ ภควนฺตํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํฯ อถ โข เต ภิกฺขู วสฺสํวุฏฺฐา เตมาสจฺจเยน เสนาสนํ สํสาเมตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย เยน เวสาลี เตน ปกฺกมิํสุฯ อนุปุพฺเพน เยน เวสาลี มหาวนํ กูฏาคารสาลา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุฯ

เตน โข ปน สมเยน ทิสาสุ วสฺสํวุฏฺฐา ภิกฺขู กิสา โหนฺติ ลูขา ทุพฺพณฺณา อุปฺปณฺฑุปฺปณฺฑุกชาตา ธมนิสนฺถตคตฺตาฯ วคฺคุมุทาตีริยา ปน ภิกฺขู วณฺณวา โหนฺติ ปีณินฺทฺริยา ปสนฺนมุขวณฺณา วิปฺปสนฺนฉวิวณฺณาฯ อาจิณฺณํ โข ปเนตํ พุทฺธานํ ภควนฺตานํ อาคนฺตุเกหิ ภิกฺขูหิ สทฺธิํ ปฏิสมฺโมทิตุํฯ อถ โข ภควา วคฺคุมุทาตีริเย ภิกฺขู เอตทโวจ – ‘‘กจฺจิ, ภิกฺขเว, ขมนียํ, กจฺจิ ยาปนียํ, กจฺจิ สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วสิตฺถ, น จ ปิณฺฑเกน กิลมิตฺถา’’ติ? ‘‘ขมนียํ ภควา, ยาปนียํ ภควาฯ สมคฺคา จ มยํ, ภนฺเต, สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วสิมฺหา, น จ ปิณฺฑเกน กิลมิมฺหา’’ติฯ ชานนฺตาปิ ตถาคตา ปุจฺฉนฺติ, ชานนฺตาปิ น ปุจฺฉนฺติฯ กาลํ วิทิตฺวา ปุจฺฉนฺติ , กาลํ วิทิตฺวา น ปุจฺฉนฺติฯ อตฺถสญฺหิตํ ตถาคตา ปุจฺฉนฺติ, โน อนตฺถสญฺหิตํฯ อนตฺถสญฺหิเต เสตุฆาโต ตถาคตานํฯ ทฺวีหากาเรหิ พุทฺธา ภควนฺโต ภิกฺขู ปฏิปุจฺฉนฺติ – ธมฺมํ วา เทเสสฺสาม, สาวกานํ วา สิกฺขาปทํ ปญฺญเปสฺสามาติฯ

อถ โข ภควา วคฺคุมุทาตีริเย ภิกฺขู เอตทโวจ – ‘‘ยถา กถํ ปน ตุมฺเห, ภิกฺขเว, สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ผาสุกํ วสฺสํ วสิตฺถ, น จ ปิณฺฑเกน กิลมิตฺถา’’ติ? อถ โข เต ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘กจฺจิ ปน โว, ภิกฺขเว, ภูต’’นฺติ? ‘‘ภูตํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตุมฺเห, ภิกฺขเว, อุทรสฺส การณา คิหีนํ อญฺญมญฺญสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมสฺส วณฺณํ ภาสิสฺสถ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[69] ‘‘โย ปน ภิกฺขุ อนุปสมฺปนฺนสฺส อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อาโรเจยฺย ภูตสฺมิํ, ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[70] โย ปนาติ โย ยาทิโส…เป.… ภิกฺขูติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติฯ

อนุปสมฺปนฺโน นาม ภิกฺขุญฺจ ภิกฺขุนิญฺจ ฐเปตฺวา, อวเสโส อนุปสมฺปนฺโน นามฯ

[ปารา. 198] อุตฺตริมนุสฺสธมฺโม นาม ฌานํ, วิโมกฺโข, สมาธิ, สมาปตฺติ, ญาณทสฺสนํ, มคฺคภาวนา, ผลสจฺฉิกิริยา, กิเลสปฺปหานํ, วินีวรณตา จิตฺตสฺส, สุญฺญาคาเร อภิรติฯ

[ปารา. 199] ฌานนฺติ ปฐมํ ฌานํ, ทุติยํ ฌานํ, ตติยํ ฌานํ, จตุตฺถํ ฌานํฯ

[ปารา. 199] วิโมกฺโขติ สุญฺญโต วิโมกฺโข, อนิมิตฺโต วิโมกฺโข, อปฺปณิหิโต วิโมกฺโขฯ

[ปารา. 199] สมาธีติ สุญฺญโต สมาธิ, อนิมิตฺโต สมาธิ, อปฺปณิหิโต สมาธิฯ

[ปารา. 199] สมาปตฺตีติ สุญฺญตา สมาปตฺติ, อนิมิตฺตา สมาปตฺติ, อปฺปณิหิตา สมาปตฺติฯ

[ปารา. 199] ญาณทสฺสนนฺติ ติสฺโส วิชฺชาฯ

[ปารา. 199] มคฺคภาวนาติ จตฺตาโร สติปฏฺฐานา, จตฺตาโร สมฺมปฺปธานา, จตฺตาโร อิทฺธิปาทา, ปญฺจินฺทฺริยานิ, ปญฺจ พลานิ, สตฺต โพชฺฌงฺคา, อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโคฯ

[ปารา. 199] ผลสจฺฉิกิริยาติ โสตาปตฺติผลสฺส สจฺฉิกิริยา, สกทาคามิผลสฺส สจฺฉิกิริยา, อนาคามิผลสฺส สจฺฉิกิริยา, อรหตฺตสฺส [อรหตฺตผลสฺส (สฺยา.)] สจฺฉิกิริยาฯ

[ปารา. 199] กิเลสปฺปหานนฺติ ราคสฺส ปหานํ, โทสสฺส ปหานํ, โมหสฺส ปหานํฯ

[ปารา. 199] วินีวรณตา จิตฺตสฺสาติ ราคา จิตฺตํ วินีวรณตา, โทสา จิตฺตํ วินีวรณตา, โมหา จิตฺตํ วินีวรณตาฯ

[ปารา. 199] สุญฺญาคาเร อภิรตีติ ปฐเมน ฌาเนน สุญฺญาคาเร อภิรติ, ทุติเยน ฌาเนน สุญฺญาคาเร อภิรติ, ตติเยน ฌาเนน สุญฺญาคาเร อภิรติ, จตุตฺเถน ฌาเนน สุญฺญาคาเร อภิรติฯ

[71] อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชิ’’นฺติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชามี’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมํ ฌานํ สมาปนฺโน’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมสฺส ฌานสฺส ลาภิมฺหี’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมสฺส ฌานสฺส วสิมฺหี’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมํ ฌานํ สจฺฉิกตํ มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ทุติยํ ฌานํ… ตติยํ ฌานํ… จตุตฺถํ ฌานํ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; จตุตฺถสฺส ฌานสฺส ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; จตุตฺถํ ฌานํ สจฺฉิกตํ มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘สุญฺญตํ วิโมกฺขํ… อนิมิตฺตํ วิโมกฺขํ… อปฺปณิหิตํ วิโมกฺขํ… สุญฺญตํ สมาธิํ… อนิมิตฺตํ สมาธิํ… อปฺปณิหิตํ สมาธิํ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; อปฺปณิหิตสฺส สมาธิสฺส ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; อปฺปณิหิโต สมาธิ สจฺฉิกโต มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘สุญฺญตํ สมาปตฺติํ… อนิมิตฺตํ สมาปตฺติํ… อปฺปณิหิตํ สมาปตฺติํ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; อปฺปณิหิตาย สมาปตฺติยา ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; อปฺปณิหิตา สมาปตฺติ สจฺฉิกตา มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ติสฺโส วิชฺชา สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; ติสฺสนฺนํ วิชฺชานํ ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; ติสฺโส วิชฺชา สจฺฉิกตา มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘จตฺตาโร สติปฏฺฐาเน… จตฺตาโร สมฺมปฺปธาเน… จตฺตาโร อิทฺธิปาเท สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; จตุนฺนํ อิทฺธิปาทานํ ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; จตฺตาโร อิทฺธิปาทา สจฺฉิกตา มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปญฺจินฺทฺริยานิ… ปญฺจ พลานิ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ , สมาปนฺโน; ปญฺจนฺนํ พลานํ ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; ปญฺจ พลานิ สจฺฉิกตานิ มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘สตฺต โพชฺฌงฺเค สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; สตฺตนฺนํ โพชฺฌงฺคานํ ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; สตฺต โพชฺฌงฺคา สจฺฉิกตา มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; อริยสฺส อฏฺฐงฺคิกสฺส มคฺคสฺส ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค สจฺฉิกโต มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘โสตาปตฺติผลํ… สกทาคามิผลํ… อนาคามิผลํ… อรหตฺตํ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; อรหตฺตสฺส ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; อรหตฺตํ [อรหตฺตผลํ (สฺยา.)] สจฺฉิกตํ มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ราโค เม จตฺโต… โทโส เม จตฺโต… โมโห เม จตฺโต, วนฺโต, มุตฺโต, ปหีโน, ปฏินิสฺสฏฺโฐ, อุกฺเขฏิโต , สมุกฺเขฏิโต’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ราคา เม จิตฺตํ วินีวรณํ… โทสา เม จิตฺต วินีวรณํ… โมหา เม จิตฺตํ วินีวรณ’’นฺติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘สุญฺญาคาเร ปฐมํ ฌานํ… ทุติยํ ฌานํ… ตติยํ ฌานํ… จตุตฺถํ ฌานํ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; สุญฺญาคาเร จตุตฺถสฺส ฌานสฺส ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; สุญฺญาคาเร จตุตฺถํ ฌานํ สจฺฉิกตํ มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

[72] อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมญฺจ ฌานํ ทุติยญฺจ ฌานํ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; ปฐมสฺส จ ฌานสฺส ทุติยสฺส จ ฌานสฺส ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; ปฐมญฺจ ฌานํ ทุติยญฺจ ฌานํ สจฺฉิกตํ มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมญฺจ ฌานํ ตติยญฺจ ฌานํ… ปฐมญฺจ ฌานํ จตุตฺถญฺจ ฌานํ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; ปฐมสฺส จ ฌานสฺส จตุตฺถสฺส จ ฌานสฺส ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; ปฐมญฺจ ฌานํ จตุตฺถญฺจ ฌานํ สจฺฉิกตํ มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมญฺจ ฌานํ สุญฺญตญฺจ วิโมกฺขํ… อนิมิตฺตญฺจ วิโมกฺขํ… อปฺปณิหิตญฺจ วิโมกฺขํ… สุญฺญตญฺจ สมาธิํ… อนิมิตฺตญฺจ สมาธิํ… อปฺปณิหิตญฺจ สมาธิํ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; ปฐมสฺส จ ฌานสฺส อปฺปณิหิตสฺส จ สมาธิสฺส ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; ปฐมญฺจ ฌานํ อปฺปณิหิโต จ สมาธิ สจฺฉิกโต มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมญฺจ ฌานํ สุญฺญตญฺจ สมาปตฺติํ… อนิมิตฺตญฺจ สมาปตฺติํ… อปฺปณิหิตญฺจ สมาปตฺติํ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; ปฐมสฺส จ ฌานสฺส อปฺปณิหิตาย จ สมาปตฺติยา ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; ปฐมญฺจ ฌานํ อปฺปณิหิตา จ สมาปตฺติ สจฺฉิกตา มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมญฺจ ฌานํ ติสฺโส จ วิชฺชา สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; ปฐมสฺส จ ฌานสฺส ติสฺสนฺนญฺจ วิชฺชานํ ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; ปฐมญฺจ ฌานํ ติสฺโส จ วิชฺชา สจฺฉิกตา มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมญฺจ ฌานํ จตฺตาโร จ สติปฏฺฐาเน…เป.… จตฺตาโร จ สมฺมปฺปธาเน… จตฺตาโร จ อิทฺธิปาเท สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; ปฐมสฺส จ ฌานสฺส จตุนฺนญฺจ อิทฺธิปาทานํ ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; ปฐมญฺจ ฌานํ จตฺตาโร จ อิทฺธิปาทา สจฺฉิกตา มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมญฺจ ฌานํ, ปญฺจ จ อินฺทฺริยานิ… ปญฺจ จ พลานิ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; ปฐมสฺส จ ฌานสฺส ปญฺจนฺนญฺจ พลานํ ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; ปฐมญฺจ ฌานํ ปญฺจ จ พลานิ สจฺฉิกตานิ มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมญฺจ ฌานํ สตฺต จ โพชฺฌงฺเค สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; ปฐมสฺส จ ฌานสฺส สตฺตนฺนญฺจ โพชฺฌงฺคานํ ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; ปฐมญฺจ ฌานํ สตฺต จ โพชฺฌงฺคา สจฺฉิกตา มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมญฺจ ฌานํ อริยญฺจ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; ปฐมสฺส จ ฌานสฺส อริยสฺส จ อฏฺฐงฺคิกสฺส มคฺคสฺส ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; ปฐมญฺจ ฌานํ อริโย จ อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค สจฺฉิกโต มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมญฺจ ฌานํ โสตาปตฺติผลญฺจ… สกทาคามิผลญฺจ… อนาคามิผลญฺจ… อรหตฺตญฺจ [อรหตฺตผลญฺจ (สฺยา.)] สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; ปฐมสฺส จ ฌานสฺส อรหตฺตสฺส [อรหตฺตผลสฺส (สฺยา.)] จ ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; ปฐมญฺจ ฌานํ อรหตฺตญฺจ สจฺฉิกตํ มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมญฺจ ฌานํ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน… ราโค จ เม จตฺโต… โทโส จ เม จตฺโต… โมโห จ เม จตฺโต, วนฺโต, มุตฺโต, ปหีโน, ปฏินิสฺสฏฺโฐ, อุกฺเขฏิโต, สมุกฺเขฏิโต’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมญฺจ ฌานํ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน… ราคา จ เม จิตฺตํ วินีวรณํ… โทสา จ เม จิตฺตํ วินีวรณํ… โมหา จ เม จิตฺตํ วินีวรณ’’นฺติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

[73] อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ทุติยญฺจ ฌานํ ตติยญฺจ ฌานํ… ทุติยญฺจ ฌานํ จตุตฺถญฺจ ฌานํ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; ทุติยสฺส จ ฌานสฺส จตุตฺถสฺส จ ฌานสฺส ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; ทุติยญฺจ ฌานํ จตุตฺถญฺจ ฌานํ สจฺฉิกตํ มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ทุติยญฺจ ฌานํ สุญฺญตญฺจ วิโมกฺขํ…เป.… โมหา จ เม จิตฺตํ วินีวรณ’’นฺติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ทุติยญฺจ ฌานํ ปฐมญฺจ ฌานํ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; ทุติยสฺส จ ฌานสฺส ปฐมสฺส จ ฌานสฺส ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; ทุติยญฺจ ฌานํ ปฐมญฺจ ฌานํ สจฺฉิกตํ มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส…เป.…ฯ

มูลํ สํขิตฺตํฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘โมหา จ เม จิตฺตํ วินีวรณํ, ปฐมญฺจ ฌานํ สมาปชฺชิํ, สมาปชฺชามิ, สมาปนฺโน; โมหา จ เม จิตฺตํ วินีวรณํ, ปฐมสฺส จ ฌานสฺส ลาภิมฺหิ, วสิมฺหิ; โมหา จ เม จิตฺตํ วินีวรณํ, ปฐมญฺจ ฌานํ สจฺฉิกตํ มยา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส…เป.…ฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘โมหา จ เม จิตฺตํ วินีวรณํ, โทสา จ เม จิตฺตํ วินีวรณ’’นฺติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส…เป.…ฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมญฺจ ฌานํ ทุติยญฺจ ฌานํ ตติยญฺจ ฌานํ จตุตฺถญฺจ ฌานํ สุญฺญตญฺจ วิโมกฺขํ อนิมิตฺตญฺจ วิโมกฺขํ อปฺปณิหิตญฺจ วิโมกฺขํ สุญฺญตญฺจ สมาธิํ อนิมิตฺตญฺจ สมาธิํ อปฺปณิหิตญฺจ สมาธิํ สุญฺญตญฺจ สมาปตฺติํ อนิมิตฺตญฺจ สมาปตฺติํ อปฺปณิหิตญฺจ สมาปตฺติํ ติสฺโส จ วิชฺชา จตฺตาโร จ สติปฏฺฐาเน จตฺตาโร จ สมฺมปฺปธาเน จตฺตาโร จ อิทฺธิปาเท ปญฺจ จ อินฺทฺริยานิ ปญฺจ จ พลานิ สตฺต จ โพชฺฌงฺเค อริยญฺจ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ โสตาปตฺติผลญฺจ สกทาคามิผลญฺจ อนาคามิผลญฺจ อรหตฺตญฺจ [อรหตฺตผลญฺจ (สฺยา.)] สมาปชฺชิํ…เป.… ราโค จ เม จตฺโต, โทโส จ เม จตฺโต, โมโห จ เม จตฺโต, วนฺโต, มุตฺโต, ปหีโน, ปฏินิสฺสฏฺโฐ, อุกฺเขฏิโต สมุกฺเขฏิโต, ราคา จ เม จิตฺตํ วินีวรณํ, โทสา จ เม จิตฺตํ วินีวรณํ, โมหา จ เม จิตฺตํ วินีวรณ’’นฺติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

[74] อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชิ’’นฺติ วตฺตุกาโม ‘‘ทุติยํ ฌานํ สมาปชฺชิ’’นฺติ ภณนฺตสฺส ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส, น ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชิ’’นฺติ วตฺตุกาโม ‘‘ตติยํ ฌานํ…เป.… จตุตฺถํ ฌานํ, สุญฺญตํ วิโมกฺขํ, อนิมิตฺตํ วิโมกฺขํ, อปฺปณิหิตํ วิโมกฺขํ, สุญฺญตํ สมาธิํ, อนิมิตฺตํ สมาธิํ, อปฺปณิหิตํ สมาธิํ, สุญฺญตํ สมาปตฺติํ, อนิมิตฺตํ สมาปตฺติํ, อปฺปณิหิตํ สมาปตฺติํ, ติสฺโส วิชฺชา, จตฺตาโร สติปฏฺฐาเน, จตฺตาโร สมฺมปฺปธาเน, จตฺตาโร อิทฺธิปาเท, ปญฺจินฺทฺริยานิ, ปญฺจ พลานิ, สตฺต โพชฺฌงฺเค, อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ, โสตาปตฺติผลํ, สกทาคามิผลํ, อนาคามิผลํ, อรหตฺตํ [อรหตฺตผลํ (สฺยา.)] สมาปชฺชิํ…เป.… ราโค เม จตฺโต, โทโส เม จตฺโต, โมโห เม จตฺโต, วนฺโต, มุตฺโต, ปหีโน; ปฏินิสฺสฏฺโฐ, อุกฺเขฏิโต, สมุกฺเขฏิโต; ราคา เม จิตฺตํ วินีวรณํ, โทสา เม จิตฺตํ วินีวรณํ, โมหา เม จิตฺตํ วินีวรณ’’นฺติ ภณนฺตสฺส ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส, น ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ทุติยํ ฌานํ สมาปชฺชิ’’นฺติ วตฺตุกาโม…เป.… ‘‘โมหา เม จิตฺตํ วินีวรณ’’นฺติ ภณนฺตสฺส ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส, น ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส…เป.…ฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ทุติยํ ฌานํ สมาปชฺชิ’’นฺติ วตฺตุกาโม – ‘‘ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชิ’’นฺติ ภณนฺตสฺส ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส, น ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส…เป.…ฯ

มูลํ สํขิตฺตํฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘โมหา เม จิตฺตํ วินีวรณ’’นฺติ วตฺตุกาโม – ‘‘ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชิ’’นฺติ ภณนฺตสฺส ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส, น ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส…เป.…ฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘โมหา เม จิตฺตํ วินีวรณ’’นฺติ วตฺตุกาโม – ‘‘โทสา เม จิตฺตํ วินีวรณ’’นฺติ ภณนฺตสฺส ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส, น ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส…เป.…ฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ปฐมญฺจ ฌานํ ทุติยญฺจ ฌานํ ตติยญฺจ ฌานํ จตุตฺถญฺจ ฌานํ …เป.… โทสา จ เม จิตฺตํ วินีวรณ’’นฺติ วตฺตุกาโม – ‘‘โมหา เม จิตฺตํ วินีวรณ’’นฺติ ภณนฺตสฺส ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส, น ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ทุติยญฺจ ฌานํ ตติยญฺจ ฌานํ จตุตฺถญฺจ ฌานํ…เป.… โมหา จ เม จิตฺตํ วินีวรณ’’นฺติ วตฺตุกาโม – ‘‘ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชิ’’นฺติ ภณนฺตสฺส ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส, น ปฏิวิชานนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส…เป.…ฯ

[75] อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘โย เต วิหาเร วสิ โส ภิกฺขุ ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชิ, สมาปชฺชติ, สมาปนฺโน; โส ภิกฺขุ ปฐมสฺส ฌานสฺส ลาภี, วสี; เตน ภิกฺขุนา ปฐมํ ฌานํ สจฺฉิกต’’นฺติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘โย เต วิหาเร วสิ โส ภิกฺขุ ทุติยํ ฌานํ…เป.… ตติยํ ฌานํ จตุตฺถํ ฌานํ สมาปชฺชิ, สมาปชฺชติ, สมาปนฺโน; โส ภิกฺขุ จตุตฺถสฺส ฌานสฺส ลาภี, วสี; เตน ภิกฺขุนา จตุตฺถํ ฌานํ สจฺฉิกต’’นฺติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘โย เต วิหาเร วสิ โส ภิกฺขุ สุญฺญตํ วิโมกฺขํ…เป.… อนิมิตฺตํ วิโมกฺขํ อปฺปณิหิตํ วิโมกฺขํ สุญฺญตํ สมาธิํ อนิมิตฺตํ สมาธิํ อปฺปณิหิตํ สมาธิํ สมาปชฺชิ, สมาปชฺชติ, สมาปนฺโน; โส ภิกฺขุ อปฺปณิหิตสฺส สมาธิสฺส ลาภี, วสี; เตน ภิกฺขุนา อปฺปณิหิโต สมาธิ สจฺฉิกโต’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘โย เต วิหาเร วสิ โส ภิกฺขุ สุญฺญตํ สมาปตฺติํ…เป.… อนิมิตฺตํ สมาปตฺติํ อปฺปณิหิตํ สมาปตฺติํ สมาปชฺชิ, สมาปชฺชติ, สมาปนฺโน; อปฺปณิหิตาย สมาปตฺติยา ลาภี, วสี; เตน ภิกฺขุนา อปฺปณิหิตา สมาปตฺติ สจฺฉิกตา’’ติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘โย เต วิหาเร วสิ โส ภิกฺขุ ติสฺโส วิชฺชา …เป.… จตฺตาโร สติปฏฺฐาเน, จตฺตาโร สมฺมปฺปธาเน, จตฺตาโร อิทฺธิปาเท, ปญฺจินฺทฺริยานิ, ปญฺจ พลานิ, สตฺต โพฌงฺเค, อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ, โสตาปตฺติผลํ, สกทาคามิผลํ, อนาคามิผลํ, อรหตฺตํ [อรหตฺตผลํ (สฺยา.)] สมาปชฺชิ…เป.… สมาปชฺชติ, สมาปนฺโน…เป.… ตสฺส ภิกฺขุโน ราโค จตฺโต, โทโส จตฺโต, โมโห จตฺโต, วนฺโต, มุตฺโต, ปหีโน, ปฏินิสฺสฏฺโฐ, อุกฺเขฏิโต, สมุกฺเขฏิโต; ตสฺส ภิกฺขุโน ราคา จิตฺตํ วินีวรณํ, โทสา จิตฺตํ วินีวรณํ, โมหา จิตฺตํ วินีวรณ’’นฺติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘โย เต วิหาเร วสิ โส ภิกฺขุ สุญฺญาคาเร ปฐมํ ฌานํ…เป.… ทุติยํ ฌานํ ตติยํ ฌานํ จตุตฺถํ ฌานํ สมาปชฺชิ, สมาปชฺชติ, สมาปนฺโน; โส ภิกฺขุ สุญฺญาคาเร จตุตฺถสฺส ฌานสฺส ลาภี, วสี; เตน ภิกฺขุนา สุญฺญาคาเร จตุตฺถํ ฌานํ สจฺฉิกต’’นฺติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘โย เต จีวรํ ปริภุญฺชิ, โย เต ปิณฺฑปาตํ ปริภุญฺชิ, โย เต เสนาสนํ ปริภุญฺชิ, โย เต คิลานปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ ปริภุญฺชิ โส ภิกฺขุ สุญฺญาคาเร จตุตฺถํ ฌานํ สมาปชฺชิ, สมาปชฺชติ, สมาปนฺโน; โส ภิกฺขุ สุญฺญาคาเร จตุตฺถสฺส ฌานสฺส ลาภี, วสี; เตน ภิกฺขุนา สุญฺญาคาเร จตุตฺถํ ฌานํ สจฺฉิกต’’นฺติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

[76] อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘เยน เต วิหาโร ปริภุตฺโต…เป.… เยน เต จีวรํ ปริภุตฺตํ, เยน เต ปิณฺฑปาโต ปริภุตฺโต, เยน เต เสนาสนํ ปริภุตฺตํ, เยน เต คิลานปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาโร ปริภุตฺโต โส ภิกฺขุ สุญฺญาคาเร จตุตฺถํ ฌานํ สมาปชฺชิ, สมาปชฺชติ, สมาปนฺโน; โส ภิกฺขุ สุญฺญาคาเร จตุตฺถสฺส ฌานสฺส ลาภี, วสี; เตน ภิกฺขุนา สุญฺญาคาเร จตุตฺถํ ฌานํ สจฺฉิกต’’นฺติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อาโรเจยฺยาติ อนุปสมฺปนฺนสฺส – ‘‘ยํ ตฺวํ อาคมฺม วิหารํ อทาสิ…เป.… จีวรํ อทาสิ, ปิณฺฑปาตํ อทาสิ, เสนาสนํ อทาสิ, คิลานปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารํ อทาสิ โส ภิกฺขุ สุญฺญาคาเร จตุตฺถํ ฌานํ สมาปชฺชิ, สมาปชฺชติ, สมาปนฺโน; โส ภิกฺขุ สุญฺญาคาเร จตุตฺถสฺส ฌานสฺส ลาภี, วสี; เตน ภิกฺขุนา สุญฺญาคาเร จตุตฺถํ ฌานํ สจฺฉิกต’’นฺติ ภณนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

[77] อนาปตฺติ อุปสมฺปนฺนสฺส, ภูตํ อาโรเจติ, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

ภูตาโรจนสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ อฏฺฐมํฯ

9. ทุฏฺฐุลฺลาโรจนสิกฺขาปทํ

[78] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ฉพฺพคฺคิเยหิ ภิกฺขูหิ สทฺธิํ ภณฺฑนกโต โหติฯ โส สญฺเจตนิกํ สุกฺกวิสฺสฏฺฐิํ อาปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา สงฺฆํ ตสฺสา อาปตฺติยา ปริวาสํ ยาจิฯ ตสฺส สงฺโฆ ตสฺสา อาปตฺติยา ปริวาสํ อทาสิฯ เตน โข ปน สมเยน สาวตฺถิยํ อญฺญตรสฺส ปูคสฺส สงฺฆภตฺตํ โหติฯ โส ปริวสนฺโต ภตฺตคฺเค อาสนปริยนฺเต นิสีทิฯ ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู เต อุปาสเก เอตทโวจุํ – ‘‘เอโส, อาวุโส, อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ตุมฺหากํ สมฺภาวิโต กุลูปโก; เยเนว หตฺเถน สทฺธาเทยฺยํ ภุญฺชติ เตเนว หตฺเถน อุปกฺกมิตฺวา อสุจิํ โมเจสิฯ โส สญฺเจตนิกํ สุกฺกวิสฺสฏฺฐิํ อาปตฺติํ อาปชฺชิตฺวา สงฺฆํ ตสฺสา อาปตฺติยา ปริวาสํ ยาจิฯ ตสฺส สงฺโฆ ตสฺสา อาปตฺติยา ปริวาสํ อทาสิ ฯ โส ปริวสนฺโต อาสนปริยนฺเต นิสินฺโน’’ติฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ภิกฺขุสฺส ทุฏฺฐุลฺลํ อาปตฺติํ อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจสฺสนฺตี’’ติ…เป.… ‘‘สจฺจํ กิร ตุมฺเห, ภิกฺขเว, ภิกฺขุสฺส ทุฏฺฐุลฺลํ อาปตฺติํ อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจถา’’ติ? ‘‘สจฺจํ , ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตุมฺเห, โมฆปุริสา, ภิกฺขุสฺส ทุฏฺฐุลฺลํ อาปตฺติํ อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจสฺสถ! เนตํ, โมฆปุริสา, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[79] ‘‘โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุสฺส ทุฏฺฐุลฺลํ อาปตฺติํ อนุปสมฺปนฺนสฺส อาโรเจยฺย, อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยา [ภิกฺขุสมฺมติยา (สฺยา.)], ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[80] โย ปนาติ โย ยาทิโส…เป.… ภิกฺขูติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติฯ

ภิกฺขุสฺสาติ อญฺญสฺส ภิกฺขุสฺสฯ

ทุฏฺฐุลฺลา นาม อาปตฺติ – จตฺตาริ จ ปาราชิกานิ, เตรส จ สงฺฆาทิเสสาฯ

อนุปสมฺปนฺโน นาม ภิกฺขุญฺจ ภิกฺขุนิญฺจ ฐเปตฺวา อวเสโส อนุปสมฺปนฺโน นามฯ

อาโรเจยฺยาติ อาโรเจยฺย อิตฺถิยา วา ปุริสสฺส วา คหฏฺฐสฺส วา ปพฺพชิตสฺส วาฯ

อญฺญตฺร ภิกฺขุสมฺมุติยาติ ฐเปตฺวา ภิกฺขุสมฺมุติํฯ

อตฺถิ ภิกฺขุสมฺมุติ อาปตฺติปริยนฺตา, น กุลปริยนฺตาฯ อตฺถิ ภิกฺขุสมฺมุติ กุลปริยนฺตา, น อาปตฺติปริยนฺตา, อตฺถิ ภิกฺขุสมฺมุติ อาปตฺติปริยนฺตา จ กุลปริยนฺตา จ, อตฺถิ ภิกฺขุสมฺมุติ เนว อาปตฺติปริยนฺตา น กุลปริยนฺตาฯ

อาปตฺติปริยนฺตา นาม อาปตฺติโย ปริคฺคหิตาโย โหนฺติ – ‘‘เอตฺตกาหิ อาปตฺตีหิ อาโรเจตพฺโพ’’ติฯ