4. จตุตฺถสิกฺขาปทํ

[748] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี คิลานา โหติฯ อถ โข อญฺญตโร อุปาสโก เยน ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนิํ เอตทโวจ – ‘‘กิํ เต, อยฺเย, อผาสุ, กิํ อาหรียตู’’ติ? ‘‘สปฺปินา เม, อาวุโส, อตฺโถ’’ติฯ อถ โข โส อุปาสโก อญฺญตรสฺส อาปณิกสฺส ฆรา กหาปณสฺส สปฺปิํ อาหริตฺวา ถุลฺลนนฺทาย ภิกฺขุนิยา อทาสิฯ ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี เอวมาห – ‘‘น เม, อาวุโส, สปฺปินา อตฺโถ; เตเลน เม อตฺโถ’’ติฯ อถ โข โส อุปาสโก เยน โส อาปณิโก เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ตํ อาปณิกํ เอตทโวจ – ‘‘น กิรายฺโย อยฺยาย สปฺปินา อตฺโถ, เตเลน อตฺโถฯ หนฺท เต สปฺปิํ, เตลํ เม เทหี’’ติฯ ‘‘สเจ มยํ อยฺโย วิกฺกีตํ ภณฺฑํ ปุน อาทิยิสฺสาม [อาหริสฺสาม (ก.)], กทา อมฺหากํ ภณฺฑํ วิกฺกายิสฺสติ [วิกฺกียิสฺสติ (?)]; สปฺปิสฺส กเยน สปฺปิ หฏํ, เตลสฺส กยํ อาหร, เตลํ หริสฺสสี’’ติฯ อถ โข โส อุปาสโก อุชฺฌายติ ขิยฺยติ วิปาเจติ – ‘‘กถญฺหิ นาม อยฺยา ถุลฺลนนฺทา อญฺญํ วิญฺญาเปตฺวา อญฺญํ วิญฺญาเปสฺสตี’’ติ! อสฺโสสุํ โข ภิกฺขุนิโย ตสฺส อุปาสกสฺส อุชฺฌายนฺตสฺส ขิยฺยนฺตสฺส วิปาเจนฺตสฺสฯ ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป.… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ…เป.… อถ โข ตา ภิกฺขุนิโย ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป.… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อญฺญํ วิญฺญาเปตฺวา อญฺญํ วิญฺญาเปตีติ [วิญฺญาเปสีติ (ก.)]? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา …เป.… กถญฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อญฺญํ วิญฺญาเปตฺวา อญฺญํ วิญฺญาเปสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –

[749] ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อญฺญํ วิญฺญาเปตฺวา อญฺญํ วิญฺญาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[750] ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป.… ภิกฺขุนีติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติฯ

อญฺญํ วิญฺญาเปตฺวาติ ยํ กิญฺจิ วิญฺญาเปตฺวาฯ

อญฺญํ วิญฺญาเปยฺยาติ ตํ ฐเปตฺวา อญฺญํ วิญฺญาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํฯ ปฏิลาเภน นิสฺสคฺคิยํ โหติฯ นิสฺสชฺชิตพฺพํ สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา เอกภิกฺขุนิยา วาฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺพํ…เป.… ‘‘อิทํ เม อยฺเย อญฺญํ วิญฺญาเปตฺวา อญฺญํ วิญฺญาปิตํ นิสฺสคฺคิยํ, อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามีติ…เป.… ทเทยฺยาติ…เป.… ทเทยฺยุนฺติ…เป.… อยฺยาย ทมฺมี’’ติฯ

[751] อญฺเญ อญฺญสญฺญา อญฺญํ วิญฺญาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ อญฺเญ เวมติกา อญฺญํ วิญฺญาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ อญฺเญ อนญฺญสญฺญา อญฺญํ วิญฺญาเปติ, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติยํฯ

อนญฺเญ อญฺญสญฺญา อนญฺญํ วิญฺญาเปติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนญฺเญ เวมติกา อนญฺญํ วิญฺญาเปติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนญฺเญ อนญฺญสญฺญา, อนาปตฺติฯ

[752] อนาปตฺติ ตญฺเญว [ตญฺเจว (สฺยา.)] วิญฺญาเปติ, อญฺญญฺจ วิญฺญาเปติ, อานิสํสํ ทสฺเสตฺวา วิญฺญาเปติ, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติฯ

จตุตฺถสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํฯ

5. ปญฺจมสิกฺขาปทํ

[753] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี คิลานา โหติฯ อถ โข อญฺญตโร อุปาสโก เยน ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนิํ เอตทโวจ – ‘‘กจฺจิ, อยฺเย, ขมนียํ กจฺจิ ยาปนีย’’นฺติ? ‘‘น เม, อาวุโส, ขมนียํ, น ยาปนีย’’นฺติฯ ‘‘อมุกสฺส, อยฺเย, อาปณิกสฺส ฆเร กหาปณํ นิกฺขิปิสฺสามิ, ตโต ยํ อิจฺเฉยฺยาสิ ตํ อาหราเปยฺยาสี’’ติฯ ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อญฺญตรํ สิกฺขมานํ อาณาเปสิ – ‘‘คจฺฉ, สิกฺขมาเน, อมุกสฺส อาปณิกสฺส ฆรา กหาปณสฺส เตลํ อาหรา’’ติฯ อถ โข สา สิกฺขมานา ตสฺส อาปณิกสฺส ฆรา กหาปณสฺส เตลํ อาหริตฺวา ถุลฺลนนฺทาย ภิกฺขุนิยา อทาสิฯ ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี เอวมาห – ‘‘น เม, สิกฺขมาเน, เตเลน อตฺโถ, สปฺปินา เม อตฺโถ’’ติฯ อถ โข สา สิกฺขมานา เยน โส อาปณิโก เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ตํ อาปณิกํ เอตทโวจ – ‘‘น กิร, อาวุโส, อยฺยาย เตเลน อตฺโถ, สปฺปินา อตฺโถ, หนฺท เต เตลํ, สปฺปิํ เม เทหี’’ติฯ ‘‘สเจ มยํ, อยฺเย, วิกฺกีตํ ภณฺฑํ ปุน อาทิยิสฺสาม, กทา อมฺหากํ ภณฺฑํ วิกฺกายิสฺสติ! เตลสฺส กเยน เตลํ หฏํ, สปฺปิสฺส กยํ อาหร, สปฺปิํ หริสฺสสี’’ติฯ อถ โข สา สิกฺขมานา โรทนฺตี อฏฺฐาสิฯ ภิกฺขุนิโย ตํ สิกฺขมานํ เอตทโวจุํ – ‘‘กิสฺส ตฺวํ, สิกฺขมาเน, โรทสี’’ติ? อถ โข สา สิกฺขมานา ภิกฺขุนีนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสิฯ ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป.… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม อยฺยา ถุลฺลนนฺทา อญฺญํ เจตาเปตฺวา อญฺญํ เจตาเปสฺสตี’’ติ…เป.… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อญฺญํ เจตาเปตฺวา อญฺญํ เจตาเปตีติ [เจตาเปสีติ (ก.)]? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี อญฺญํ เจตาเปตฺวา อญฺญํ เจตาเปสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –

[754] ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี อญฺญํ เจตาเปตฺวา อญฺญํ เจตาเปยฺย, นิสฺสคฺคิยํ ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[755] ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป.… ภิกฺขุนีติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติฯ

อญฺญํ เจตาเปตฺวาติ ยํ กิญฺจิ เจตาเปตฺวาฯ

อญฺญํ เจตาเปยฺยาติ ตํ ฐเปตฺวา อญฺญํ เจตาเปติ, ปโยเค ทุกฺกฏํฯ ปฏิลาเภน นิสฺสคฺคิยํ โหติฯ นิสฺสชฺชิตพฺพํ สงฺฆสฺส วา คณสฺส วา เอกภิกฺขุนิยา วาฯ เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, นิสฺสชฺชิตพฺพํ…เป.… ‘‘อิทํ เม, อยฺเย, อญฺญํ เจตาเปตฺวา อญฺญํ เจตาปิตํ นิสฺสคฺคิยํ, อิมาหํ สงฺฆสฺส นิสฺสชฺชามี’’ติ…เป.… ทเทยฺยาติ…เป.… ทเทยฺยุนฺติ…เป.… อยฺยาย ทมฺมีติฯ