2. ทุติยสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทํ

[682] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน เวสาลิยํ อญฺญตรสฺส ลิจฺฉวิสฺส ปชาปติ อติจารินี โหติฯ อถ โข โส ลิจฺฉวิ ตํ อิตฺถิํ เอตทโวจ – ‘‘สาธุ วิรมาหิ, อนตฺถํ โข เต กริสฺสามี’’ติฯ เอวมฺปิ สา วุจฺจมานา นาทิยิฯ เตน โข ปน สมเยน เวสาลิยํ ลิจฺฉวิคโณ สนฺนิปติโต โหติ เกนจิเทว กรณีเยนฯ อถ โข โส ลิจฺฉวิ เต ลิจฺฉวโย เอตทโวจ – ‘‘เอกํ เม, อยฺโย , อิตฺถิํ อนุชานาถา’’ติฯ ‘‘กา นาม สา’’ติ? ‘‘มยฺหํ ปชาปติ อติจรติ, ตํ ฆาเตสฺสามี’’ติฯ ‘‘ชานาหี’’ติฯ อสฺโสสิ โข สา อิตฺถี – ‘‘สามิโก กิร มํ ฆาเตตุกาโม’’ติฯ วรภณฺฑํ อาทาย สาวตฺถิํ คนฺตฺวา ติตฺถิเย อุปสงฺกมิตฺวา ปพฺพชฺชํ ยาจิฯ ติตฺถิยา น อิจฺฉิํสุ ปพฺพาเชตุํฯ ภิกฺขุนิโย อุปสงฺกมิตฺวา ปพฺพชฺชํ ยาจิฯ ภิกฺขุนิโยปิ น อิจฺฉิํสุ ปพฺพาเชตุํฯ ถุลฺลนนฺทํ ภิกฺขุนิํ อุปสงฺกมิตฺวา ภณฺฑกํ ทสฺเสตฺวา ปพฺพชฺชํ ยาจิฯ ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี ภณฺฑกํ คเหตฺวา ปพฺพาเชสิฯ

อถ โข โส ลิจฺฉวิ ตํ อิตฺถิํ คเวสนฺโต สาวตฺถิํ คนฺตฺวา ภิกฺขุนีสุ ปพฺพชิตํ ทิสฺวาน เยน ราชา ปเสนทิ โกสโล เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ราชานํ ปเสนทิํ โกสลํ เอตทโวจ – ‘‘ปชาปติ เม, เทว, วรภณฺฑํ อาทาย สาวตฺถิํ อนุปฺปตฺตาฯ ตํ เทโว อนุชานาตู’’ติฯ ‘‘เตน หิ, ภเณ, วิจินิตฺวา อาจิกฺขา’’ติฯ ‘‘ทิฏฺฐา, เทว, ภิกฺขุนีสุ ปพฺพชิตา’’ติฯ ‘‘สเจ, ภเณ, ภิกฺขุนีสุ ปพฺพชิตา, น สา ลพฺภา กิญฺจิ กาตุํฯ สฺวากฺขาโต ภควตา ธมฺโม, จรตุ พฺรหฺมจริยํ สมฺมา ทุกฺขสฺส อนฺตกิริยายา’’ติฯ อถ โข โส ลิจฺฉวิ อุชฺฌายติ ขิยฺยติ วิปาเจติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ภิกฺขุนิโย โจริํ ปพฺพาเชสฺสนฺตี’’ติ! อสฺโสสุํ โข ภิกฺขุนิโย ตสฺส ลิจฺฉวิสฺส อุชฺฌายนฺตสฺส ขิยฺยนฺตสฺส วิปาเจนฺตสฺสฯ ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป.… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม อยฺยา ถุลฺลนนฺทา โจริํ ปพฺพาเชสฺสตี’’ติ! อถ โข ตา ภิกฺขุนิโย ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป.… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี โจริํ ปพฺพาเชตีติ [ปพฺพาเชสีติ (ก.)]? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม, ภิกฺขเว, ถุลฺลนนฺทา ภิกฺขุนี โจริํ ปพฺพาเชสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –

[683] ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี ชานํ โจริํ วชฺฌํ วิทิตํ อนปโลเกตฺวา ราชานํ วา สงฺฆํ วา คณํ วา ปูคํ วา เสณิํ วา อญฺญตฺร กปฺปา วุฏฺฐาเปยฺย, อยมฺปิ ภิกฺขุนี ปฐมาปตฺติกํ ธมฺมํ อาปนฺนา นิสฺสารณียํ สงฺฆาทิเสส’’นฺติฯ

[684] ยา ปนาติ ยา ยาทิสา…เป.… ภิกฺขุนีติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปตา ภิกฺขุนีติฯ

ชานาติ นาม สามํ วา ชานาติ อญฺเญ วา ตสฺสา อาโรเจนฺติ, สา วา อาโรเจติฯ

โจรี นาม ยา ปญฺจมาสกํ วา อติเรกปญฺจมาสกํ วา อคฺฆนกํ อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตํ อาทิยติ, เอสา โจรี นามฯ

วชฺฌา นาม ยํ กตฺวา วชฺฌปฺปตฺตา โหติฯ

วิทิตา นาม อญฺเญหิ มนุสฺเสหิ ญาตา โหติ ‘‘วชฺฌา เอสา’’ติฯ

อนปโลเกตฺวาติ อนาปุจฺฉาฯ

ราชา นาม ยตฺถ ราชา อนุสาสติ, ราชา อปโลเกตพฺโพฯ

สงฺโฆ นาม ภิกฺขุนิสงฺโฆ วุจฺจติ, ภิกฺขุนิสงฺโฆ อปโลเกตพฺโพฯ

คโณ นาม ยตฺถ คโณ อนุสาสติ, คโณ อปโลเกตพฺโพฯ

ปูโค นาม ยตฺถ ปูโค อนุสาสติ, ปูโค อปโลเกตพฺโพฯ

เสณิ นาม ยตฺถ เสณิ อนุสาสติ, เสณิ อปโลเกตพฺโพฯ

อญฺญตฺร กปฺปาติ ฐเปตฺวา กปฺปํฯ กปฺปํ นาม ทฺเว กปฺปานิ – ติตฺถิเยสุ วา ปพฺพชิตา โหติ อญฺญาสุ วา ภิกฺขุนีสุ ปพฺพชิตาฯ อญฺญตฺร กปฺปา ‘‘วุฏฺฐาเปสฺสามี’’ติ คณํ วา อาจรินิํ วา ปตฺตํ วา จีวรํ วา ปริเยสติ, สีมํ วา สมฺมนฺนติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ ญตฺติยา ทุกฺกฏํฯ ทฺวีหิ กมฺมวาจาหิ ถุลฺลจฺจยาฯ กมฺมวาจาปริโยสาเน อุปชฺฌายาย อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺสฯ คณสฺส จ อาจรินิยา จ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อยมฺปีติ ปุริมํ อุปาทาย วุจฺจติฯ

ปฐมาปตฺติกนฺติ สห วตฺถุชฺฌาจารา อาปชฺชติ อสมนุภาสนายฯ

นิสฺสารณียนฺติ สงฺฆมฺหา นิสฺสารียติฯ

สงฺฆาทิเสสนฺติ…เป.… เตนปิ วุจฺจติ สงฺฆาทิเสโสติฯ

[685] โจริยา โจริสญฺญา อญฺญตฺร กปฺปา วุฏฺฐาเปติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺสฯ

โจริยา เวมติกา อญฺญตฺร กปฺปา วุฏฺฐาเปติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ โจริยา อโจริสญฺญา อญฺญตฺร กปฺปา วุฏฺฐาเปติ, อนาปตฺติฯ อโจริยา โจริสญฺญา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อโจริยา เวมติกา, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อโจริยา อโจริสญฺญา, อนาปตฺติฯ

[686] อนาปตฺติ อชานนฺตี วุฏฺฐาเปติ, อปโลเกตฺวา วุฏฺฐาเปติ, กปฺปกตํ วุฏฺฐาเปติ, อุมฺมตฺติกาย, อาทิกมฺมิกายาติฯ

ทุติยสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํฯ

3. ตติยสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทํ

[687] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน ภทฺทาย กาปิลานิยา อนฺเตวาสินี ภิกฺขุนี ภิกฺขุนีหิ สทฺธิํ ภณฺฑิตฺวา คามกํ [คามเก (สฺยา.)] ญาติกุลํ อคมาสิฯ ภทฺทา กาปิลานี ตํ ภิกฺขุนิํ อปสฺสนฺตี ภิกฺขุนิโย ปุจฺฉิ – ‘‘กหํ อิตฺถนฺนามา, น ทิสฺสตี’’ติ! ‘‘ภิกฺขุนีหิ สทฺธิํ, อยฺเย, ภณฺฑิตฺวา น ทิสฺสตี’’ติฯ ‘‘อมฺมา, อมุกสฺมิํ คามเก เอติสฺสา ญาติกุลํฯ ตตฺถ คนฺตฺวา วิจินถา’’ติฯ ภิกฺขุนิโย ตตฺถ คนฺตฺวา ตํ ภิกฺขุนิํ ปสฺสิตฺวา เอตทโวจุํ – ‘‘กิสฺส ตฺวํ, อยฺเย , เอกิกา อาคตา, กจฺจิสิ อปฺปธํสิตา’’ติ? ‘‘อปฺปธํสิตามฺหิ, อยฺเย’’ติฯ ยา ตา ภิกฺขุนิโย อปฺปิจฺฉา…เป.… ตา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ภิกฺขุนี เอกา คามนฺตรํ คจฺฉิสฺสตี’’ติ…เป.… สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนี เอกา คามนฺตรํ คจฺฉตีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม, ภิกฺขเว , ภิกฺขุนี เอกา คามนฺตรํ คจฺฉิสฺสติ! เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนิโย อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิสนฺตุ –

‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี เอกา คามนฺตรํ คจฺเฉยฺย, อยมฺปิ ภิกฺขุนี ปฐมาปตฺติกํ ธมฺมํ อาปนฺนา นิสฺสารณียํ สงฺฆาทิเสส’’นฺติฯ

เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขุนีนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติฯ