[501] อนาปตฺติ ปฏิสํวิทิเต, น ขตฺติโย โหติ, น ขตฺติยาภิเสเกน อภิสิตฺโต โหติ, ราชา สยนิฆรา นิกฺขนฺโต โหติ, มเหสี สยนิฆรา นิกฺขนฺตา โหติ, อุโภ วา นิกฺขนฺตา โหนฺติ, น สยนิฆเร, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

อนฺเตปุรสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ปฐมํฯ

2. รตนสิกฺขาปทํ

[502] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ อจิรวติยา นทิยา นหายติฯ อญฺญตโรปิ พฺราหฺมโณ ปญฺจสตานํ ถวิกํ ถเล นิกฺขิปิตฺวา อจิรวติยา นทิยา นหายนฺโต วิสฺสริตฺวา อคมาสิฯ อถ โข โส ภิกฺขุ – ‘‘ตสฺสายํ พฺราหฺมณสฺส ถวิกา, มา อิธ นสฺสี’’ติ อคฺคเหสิฯ อถ โข โส พฺราหฺมโณ สริตฺวา ตุริโต อาธาวิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘อปิ เม, โภ, ถวิกํ ปสฺเสยฺยาสี’’ติ? ‘‘หนฺท, พฺราหฺมณา’’ติ อทาสิฯ อถ โข ตสฺส พฺราหฺมณสฺส เอตทโหสิ – ‘‘เกน นุ โข อหํ อุปาเยน อิมสฺส ภิกฺขุโน ปุณฺณปตฺตํ น ทเทยฺย’’นฺติ! ‘‘น เม, โภ, ปญฺจสตานิ, สหสฺสํ เม’’ติ ปลิพุนฺเธตฺวา มุญฺจิฯ อถ โข โส ภิกฺขุ อารามํ คนฺตฺวา ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสิฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ภิกฺขุ รตนํ อุคฺคเหสฺสตี’’ติ…เป.… สจฺจํ กิร ตฺวํ, ภิกฺขุ, รตนํ อุคฺคเหสีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตฺวํ, โมฆปุริส, รตนํ อุคฺคเหสฺสสิ! เนตํ, โมฆปุริส, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

‘‘โย ปน ภิกฺขุ รตนํ วา รตนสมฺมตํ วา อุคฺคณฺเหยฺย วา อุคฺคณฺหาเปยฺย วา, ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติฯ

[503] เตน โข ปน สมเยน สาวตฺถิยา อุสฺสโว โหติฯ มนุสฺสา อลงฺกตปฺปฏิยตฺตา อุยฺยานํ คจฺฉนฺติฯ