เมนู

นิสฺสคฺคิเยน กายํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ นิสฺสคฺคิเยน กายปฏิพทฺธํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ นิสฺสคฺคิเยน นิสฺสคฺคิยํ อามสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุปสมฺปนฺเน เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

[334] อนาปตฺติ น หสาธิปฺปาโย, สติ กรณีเย อามสติ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

องฺคุลิปโตทกสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ทุติยํฯ

3. หสธมฺมสิกฺขาปทํ

[335] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน สตฺตรสวคฺคิยา ภิกฺขู อจิรวติยา นทิยา อุทเก กีฬนฺติฯ เตน โข ปน สมเยน ราชา ปเสนทิ โกสโล มลฺลิกาย เทวิยา สทฺธิํ อุปริปาสาทวรคโต โหติฯ อทฺทสา โข ราชา ปเสนทิ โกสโล สตฺตรสวคฺคิเย ภิกฺขู อจิรวติยา นทิยา อุทเก กีฬนฺเตฯ ทิสฺวาน มลฺลิกํ เทวิํ เอตทโวจ – ‘‘เอเต เต, มลฺลิเก, อรหนฺโต อุทเก กีฬนฺตี’’ติฯ ‘‘นิสฺสํสยํ โข, มหาราช, ภควตา สิกฺขาปทํ อปญฺญตฺตํฯ เต วา ภิกฺขู อปฺปกตญฺญุโน’’ติฯ อถ โข รญฺโญ ปเสนทิสฺส โกสลสฺส เอตทโหสิ – ‘‘เกน นุ โข อหํ อุปาเยน ภควโต จ น อาโรเจยฺยํ, ภควา จ ชาเนยฺย อิเม ภิกฺขู อุทเก กีฬิตา’’ติ? อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล สตฺตรสวคฺคิเย ภิกฺขู ปกฺโกสาเปตฺวา มหนฺตํ คุฬปิณฺฑํ อทาสิ – ‘‘อิมํ, ภนฺเต, คุฬปิณฺฑํ ภควโต เทถา’’ติฯ สตฺตรสวคฺคิยา ภิกฺขู ตํ คุฬปิณฺฑํ อาทาย เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ เอตทโวจุํ – ‘‘อิมํ, ภนฺเต, คุฬปิณฺฑํ ราชา ปเสนทิ โกสโล ภควโต เทตี’’ติฯ ‘‘กหํ ปน ตุมฺเห, ภิกฺขเว, ราชา อทฺทสา’’ติฯ ‘‘อจิรวติยา นทิยา, ภควา, อุทเก กีฬนฺเต’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตุมฺเห, โมฆปุริสา, อุทเก กีฬิสฺสถ! เนตํ , โมฆปุริสา, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[336] ‘‘อุทเก หสธมฺเม [หสฺสธมฺเม (สี. สฺยา.)] ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[337] อุทเก หสธมฺโม นาม อุปริโคปฺผเก อุทเก หสาธิปฺปาโย นิมุชฺชติ วา อุมฺมุชฺชติ วา ปลวติ วา, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

[338] อุทเก หสธมฺเม หสธมฺมสญฺญี, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ อุทเก หสธมฺเม เวมติโก, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ อุทเก หสธมฺเม อหสธมฺมสญฺญี, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

เหฏฺฐาโคปฺผเก อุทเก กีฬติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อุทเก นาวาย กีฬติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ หตฺเถน วา ปาเทน วา กฏฺเฐน วา กฐลาย วา อุทกํ ปหรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ ภาชนคตํ อุทกํ วา กญฺชิกํ วา ขีรํ วา ตกฺกํ วา รชนํ วา ปสฺสาวํ วา จิกฺขลฺลํ วา กีฬติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อุทเก อหสธมฺเม หสธมฺมสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อุทเก อหสธมฺเม เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อุทเก อหสธมฺเม อหสธมฺมสญฺญี, อนาปตฺติฯ

[339] อนาปตฺติ น หสาธิปฺปาโย, สติ กรณีเย อุทกํ โอตริตฺวา นิมุชฺชติ วา อุมฺมุชฺชติ วา ปลวติ วา, ปารํ คจฺฉนฺโต นิมุชฺชติ วา อุมฺมุชฺชติ วา ปลวติ วา, อาปทาสุ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

หสธมฺมสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ตติยํฯ

4. อนาทริยสิกฺขาปทํ

[340] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา โกสมฺพิยํ วิหรติ โฆสิตาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา ฉนฺโน อนาจารํ อาจรติฯ ภิกฺขู เอวมาหํสุ – ‘‘มาวุโส ฉนฺน, เอวรูปํ อกาสิฯ เนตํ กปฺปตี’’ติฯ โส อนาทริยํ ปฏิจฺจ กโรติเยวฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม อายสฺมา ฉนฺโน อนาทริยํ กริสฺสตี’’ติ…เป.… สจฺจํ กิร ตฺวํ, ฉนฺน, อนาทริยํ กโรสีติ ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตฺวํ, โมฆปุริส, อนาทริยํ กริสฺสสิ! เนตํ, โมฆปุริส, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[341] ‘‘อนาทริเย ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[342] อนาทริยํ นาม ทฺเว อนาทริยานิ – ปุคฺคลานาทริยญฺจ ธมฺมานาทริยญฺจฯ

ปุคฺคลานาทริยํ นาม อุปสมฺปนฺเนน ปญฺญตฺเตน วุจฺจมาโน – ‘‘อยํ อุกฺขิตฺตโก วา วมฺภิโต วา ครหิโต วา, อิมสฺส วจนํ อกตํ ภวิสฺสตี’’ติ อนาทริยํ กโรติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

ธมฺมานาทริยํ นาม อุปสมฺปนฺเนน ปญฺญตฺเตน วุจฺจมาโน ‘‘กถายํ นสฺเสยฺย วา วินสฺเสยฺย วา อนฺตรธาเยยฺย วา’’, ตํ วา น สิกฺขิตุกาโม อนาทริยํ กโรติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

[343] อุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี อนาทริยํ กโรติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ อุปสมฺปนฺเน เวมติโก อนาทริยํ กโรติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ อุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี อนาทริยํ กโรติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

อปญฺญตฺเตน วุจฺจมาโน – ‘‘อิทํ น สลฺเลขาย น ธุตตฺถาย น ปาสาทิกตาย น อปจยาย น วีริยารมฺภาย สํวตฺตตี’’ติ อนาทริยํ กโรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุปสมฺปนฺเนน ปญฺญตฺเตน วา อปญฺญตฺเตน วา วุจฺจมาโน – ‘‘อิทํ น สลฺเลขาย น ธุตตฺถาย น ปาสาทิกตาย น อปจยาย น วีริยารมฺภาย สํวตฺตตี’’ติ อนาทริยํ กโรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

อนุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุปสมฺปนฺเน เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

[344] อนาปตฺติ – ‘‘เอวํ อมฺหากํ อาจริยานํ อุคฺคโห ปริปุจฺฉา’’ติ ภณติ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

อนาทริยสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ จตุตฺถํฯ