2. อุยฺโยชนสิกฺขาปทํ

[274] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ภาตุโน สทฺธิวิหาริกํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘เอหาวุโส, คามํ ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา’’ติฯ ตสฺส อทาเปตฺวา อุยฺโยเชสิ – ‘‘คจฺฉาวุโส, น เม ตยา สทฺธิํ กถา วา นิสชฺชา วา ผาสุ โหติ, เอกกสฺส เม กถา วา นิสชฺชา วา ผาสุ โหตี’’ติฯ อถ โข โส ภิกฺขุ อุปกฏฺเฐ กาเล นาสกฺขิ ปิณฺฑาย จริตุํ, ปฏิกฺกมเนปิ ภตฺตวิสฺสคฺคํ น สมฺภาเวสิ, ฉินฺนภตฺโต อโหสิฯ อถ โข โส ภิกฺขุ อารามํ คนฺตฺวา ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสิฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ภิกฺขุํ – ‘เอหาวุโส, คามํ ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา’ติ ตสฺส อทาเปตฺวา อุยฺโยเชสฺสตี’’ติ …เป.… สจฺจํ กิร ตฺวํ, อุปนนฺท, ภิกฺขุํ – ‘‘เอหาวุโส, คามํ ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา’’ติ ตสฺส อทาเปตฺวา อุยฺโยเชสีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตฺวํ, โมฆปุริส, ภิกฺขุํ – ‘‘เอหาวุโส, คามํ ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา’’ติ ตสฺส อทาเปตฺวา อุยฺโยเชสฺสสิ! เนตํ, โมฆปุริส, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว , อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[275] ‘‘โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุํ – ‘‘เอหาวุโส, คามํ วา นิคมํ วา ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา’ติ ตสฺส ทาเปตฺวา วา อทาเปตฺวา วา อุยฺโยเชยฺย – ‘คจฺฉาวุโส, น เม ตยา สทฺธิํ กถา วา นิสชฺชา วา ผาสุ โหติ, เอกกสฺส เม กถา วา นิสชฺชา วา ผาสุ โหตี’ติ, เอตเทว ปจฺจยํ กริตฺวา อนญฺญํ, ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[276] โย ปนาติ โย, ยาทิโส…เป.… ภิกฺขูติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติฯ

ภิกฺขุนฺติ อญฺญํ ภิกฺขุํฯ

เอหาวุโส, คามํ วา นิคมํ วาติ คาโมปิ นิคโมปิ นครมฺปิ, คาโม เจว นิคโม จฯ

ตสฺส ทาเปตฺวาติ ยาคุํ วา ภตฺตํ วา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ทาเปตฺวาฯ

อทาเปตฺวาติ น กิญฺจิ ทาเปตฺวาฯ

อุยฺโยเชยฺยาติ มาตุคาเมน สทฺธิํ หสิตุกาโม กีฬิตุกาโม รโห นิสีทิตุกาโม อนาจารํ อาจริตุกาโม เอวํ วเทติ – ‘‘คจฺฉาวุโส, น เม ตยา สทฺธิํ กถา วา นิสชฺชา วา ผาสุ โหติ, เอกกสฺส เม กถา วา นิสชฺชา วา ผาสุ โหตี’’ติ อุยฺโยเชติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ ทสฺสนูปจารํ วา สวนูปจารํ วา วิชหนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ วิชหิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

เอตเทว ปจฺจยํ กริตฺวา อนญฺญนฺติ น อญฺโญ โกจิ ปจฺจโย โหติ อุยฺโยเชตุํฯ

[277] อุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี อุยฺโยเชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส ฯ อุปสมฺปนฺเน เวมติโก อุยฺโยเชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ อุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี อุยฺโยเชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

กลิสาสนํ อาโรเปติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุปสมฺปนฺนํ อุยฺโยเชติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ กลิสาสนํ อาโรเปติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุปสมฺปนฺเน เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ อนุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

[278] อนาปตฺติ ‘‘อุโภ เอกโต น ยาเปสฺสามา’’ติ อุยฺโยเชติ, ‘‘มหคฺฆํ ภณฺฑํ ปสฺสิตฺวา โลภธมฺมํ อุปฺปาเทสฺสตี’’ติ อุยฺโยเชติ, ‘‘มาตุคามํ ปสฺสิตฺวา อนภิรติํ อุปฺปาเทสฺสตี’’ติ อุยฺโยเชติ, ‘‘คิลานสฺส วา โอหิยฺยกสฺส วา วิหารปาลสฺส วา ยาคุํ วา ภตฺตํ วา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา นีหรา’’ติ อุยฺโยเชติ, น อนาจารํ อาจริตุกาโม, สติ กรณีเย อุยฺโยเชติ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

อุยฺโยชนสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ทุติยํฯ

3. สโภชนสิกฺขาปทํ

[279] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต สหายกสฺส ฆรํ คนฺตฺวา ตสฺส ปชาปติยา สทฺธิํ สยนิฆเร [สยนีฆเร (สฺยา.)] นิสชฺชํ กปฺเปสิฯ อถ โข โส ปุริโส เยนายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข โส ปุริโส ปชาปติํ เอตทโวจ – ‘‘ทเทหายฺยสฺส ภิกฺข’’นฺติฯ อถ โข สา อิตฺถี อายสฺมโต อุปนนฺทสฺส สกฺยปุตฺตสฺส ภิกฺขํ อทาสิฯ อถ โข โส ปุริโส อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ เอตทโวจ – ‘‘คจฺฉถ, ภนฺเต, ยโต อยฺยสฺส ภิกฺขา ทินฺนา’’ติฯ อถ โข สา อิตฺถี สลฺลกฺเขตฺวา – ‘‘ปริยุฏฺฐิโต อยํ ปุริโส’’ติ, อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ เอตทโวจ – ‘‘นิสีทถ, ภนฺเต, มา อคมิตฺถา’’ติฯ ทุติยมฺปิ โข โส ปุริโส…เป.… ตติยมฺปิ โข โส ปุริโส อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ เอตทโวจ – ‘‘คจฺฉถ, ภนฺเต, ยโต อยฺยสฺส ภิกฺขา ทินฺนา’’ติฯ ตติยมฺปิ โข สา อิตฺถี อายสฺมนฺตํ อุปนนฺทํ สกฺยปุตฺตํ เอตทโวจ – ‘‘นิสีทถ, ภนฺเต, มา อคมิตฺถา’’ติฯ

อถ โข โส ปุริโส นิกฺขมิตฺวา ภิกฺขู อุชฺฌาเปสิ – ‘‘อยํ, ภนฺเต, อยฺโย อุปนนฺโท มยฺหํ ปชาปติยา สทฺธิํ สยนิฆเร นิสินฺโนฯ โส มยา อุยฺโยชียมาโน น อิจฺฉติ คนฺตุํฯ พหุกิจฺจา มยํ พหุกรณียา’’ติฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต สโภชเน กุเล อนุปขชฺช นิสชฺชํ กปฺเปสฺสตี’’ติ…เป.… สจฺจํ กิร ตฺวํ, อุปนนฺท, สโภชเน กุเล อนุปขชฺช นิสชฺชํ กปฺเปสีติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา…เป.… กถญฺหิ นาม ตฺวํ, โมฆปุริส, สโภชเน กุเล อนุปขชฺช นิสชฺชํ กปฺเปสฺสสิ! เนตํ, โมฆปุริส, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[280] ‘‘โย ปน ภิกฺขุ สโภชเน กุเล อนุปขชฺช นิสชฺชํ กปฺเปยฺย, ปาจิตฺติย’’นฺติฯ

[281] โย ปนาติ โย ยาทิโส…เป.… ภิกฺขูติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติฯ

สโภชนํ นาม กุลํ อิตฺถี เจว โหติ ปุริโส จ, อิตฺถี จ ปุริโส จ อุโภ อนิกฺขนฺตา โหนฺติ, อุโภ อวีตราคาฯ

อนุปขชฺชาติ อนุปวิสิตฺวาฯ

นิสชฺชํ กปฺเปยฺยาติ มหลฺลเก ฆเร ปิฏฺฐสงฺฆาฏสฺส [ปิฏฺฐิสงฺฆาฏสฺส (สฺยา.)] หตฺถปาสํ วิชหิตฺวา นิสีทติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ ขุทฺทเก ฆเร ปิฏฺฐิวํสํ อติกฺกมิตฺวา นิสีทติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ

[282] สยนิฆเร สยนิฆรสญฺญี สโภชเน กุเล อนุปขชฺช นิสชฺชํ กปฺเปติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺสฯ