4. เมตฺตาภาวนานิทฺเทส

[1]

เมตฺตา ภาวน มิจฺฉมฺปิ, สุณ พุทฺธวโจ ยิทํ;

โทส นิคฺคหณตฺถาย, โทโส เมตฺตายเวริหิฯ

[2]

อกฺโกจฺฉิมํ อวธิมํ, อชินิมํ อหาสิเม;

เยจ ตํ อุปนยฺหนฺติ, เวรํ เตสํ นสมฺมติฯ

[3]

อกฺโกจฺฉิมํ อวธิมํ, อชินิมํ อหาสิเม;

เยจตํ นุปนยฺหนฺติ, เวรํ เตสํ อุปสมฺมติฯ

[4]

นหิเวเรน เวรานิ, สมฺมนฺติธ กุทาจน;

อเวเรนจ สมฺมนฺติ, เอสธมฺโม สนนฺตโนฯ

[5]

ปเรจ นวิชานนฺติ, มย เมตฺถ ยมามเส;

เยจ ตตฺถ วิชานนฺติ, ตโต สมฺมนฺติ เมธคาฯ

[6]

กุทฺโธ อตฺถํ นชานาติ, กุทฺโธ ธมฺมํ นปสฺสติ;

สทา อนฺธตมํ โหติ, ยํโกโธ สหเตนรํฯ

[7]

อุภินฺน มตฺถํ จรติ, อตฺตโนจ ปรสฺสจ;

ปรํ สํกุปฺปิตํ ญตฺวา, โย สโต อุปสมฺมติฯ

[8]

ตสฺเสว เตน ปาปิยฺโย, โย กุทฺธํ ปฏิกุชฺฌติ;

กุทฺธํ อปฏิกุชฺฌนฺโต, สงฺคามํ เชติ ทุชฺชยํฯ

[9]

ขนฺตี ปรมํ ตโป ติติกฺขา,

นิพฺพานํ ปรมํ วทนฺติ พุทฺธา;

นหิ ปพฺพชิโต ปรูปฆาตี,

นสมโณ โหติ ปรํ วิเหฐยนฺโตฯ

[10]

อโกเธน ชิเน โกธํ, อสาธุํ สาธุนา ชิเน;

ชิเน กทริยํ ทาเนน, สจฺเจนา ลิกวาทินํฯ

[11]

โย เว อุปฺปติตํ โกธํ, รถํ ภนฺตํว วารเย;

ต มหํ สารถี พฺรูมิ, รสฺมิคฺคาโห อิตโรชโนฯ

[12]

ปุริสสฺส หิ ชาตสฺส, กุธารี ชายเต มุเข;

ยาย ฉินฺทติ อตฺตานํ, พาโล ทุพฺภาสิตํภณํฯ

[13]

เสโล ยถา เอกคฺฆโน, วาเตน นสมีรติ;

เอวํ นินฺทา ปสํสาสุ, นสมิญฺชนฺติ ปณฺฑิตาฯ

[14]

สมานภาคํ กฺรุพฺเพถ, คาเม อกฺกุฏฺฐ วนฺทิตํ;

มโนปโทสํ รกฺเขยฺย, สนฺโต อนุณฺณโต สิยาฯ

[15]

นปโร ปรํ นิกุปฺเปถ, นาติมญฺเญถ กตฺถจิ นกิญฺจิ;

พฺยาโรสนา ปฏิฆสญฺญา, นญฺญมญฺญสฺส ทุกฺข มิจฺเฉยฺยฯ

[16]

มาตา ยถา นิยํ ปุตฺต,

มายุสา เอกปุตฺต มนุรกฺเข;

เอวมฺปิ สพฺพ ภูเตสุ,

มานสํ ภาวเย อปริมาณํฯ

[17]

สุตฺวาน ทุสิโต พหุํ วาจํ,

สมณานํวา ปุถุชนานํ;

ผรุเสน หิ น ปฏิวชฺชา,

น หิ สนฺโต ปฏิเสนิํ กโรนฺติฯ

[18]

สจฺจํ ภเณ นกุชฺเฌยฺย, ทชฺชา อปฺปมฺปิ ยาจิโต;

เอเตหิ ตีหิ ฐาเนหิ, คจฺเฉ เทวาน สนฺติเกฯ

[19]

น ปเรสํ วิโลมานิ, น ปเรสํ กตากตํ;

อตฺตโนว อเวกฺเขยฺย, กตานิ อกตานิจฯ

[20]

สุ ทสํ วชฺชมญฺเญสํ, อตฺตโน ปน ทุทฺทสํ;

ปเรสญฺหิ โส วชฺชานิ, โอผุนาติ ยถา ภุสํ;

อตฺตโน ปน ฉาเทติ, กลิํว กิตวา สฏฺโฐฯ

[21]

นิธีนํว ปวตฺตานํ, ยํ ปสฺเส วชฺชทสฺสินํ;

นิคฺคยฺหวาทิํ เมธาวิํ, ตาทิสํ ปณฺฑิตํ ภเชฯ

[22]

ตาทิสํ ภชมานสฺส,

เสยฺโยโหติ นปาปิโย;

อิติ วุตฺตํ มุนินฺเทน,

ติโลกคฺเคน สตฺถุนาฯ

[23]

เมตฺตา คนฺเธน วาเสนฺโต,

โทสํ ทูเรกเร พุโธ;

ทูราสนฺเนสุ สพฺเพสุ,

อตฺตโน เวริเกสุปิฯ

[24]

หเน โทสู ปนาหานิ, อนตฺถ การกานิ หิ;

เตสฺว สนฺเตสุ สพฺเพสุ, เมตฺตาโหติ สุนิมฺมลาฯ

[25]

สตํ ทุชฺชน วากฺเยหิ, นมโน ยาติ วิกฺริยํ;

นหิตาปยิตุํ สกฺกา, คงฺคานทิํ ติณุกฺกยาฯ

[26]

นหิ นินฺทา ปสํสาหิ, สตํ มโนวิการตา;

น กทาจิปิ กมฺเปยฺย, วาเตหิ เสลปพฺพโตฯ

[27]

นทิยํ ขุทฺทกา นาวา, วิจีหิ อุนฺนโตนตา;

มหานาวา นกมฺปนฺติ, มหนฺตีหิ วิจีหิปิฯ

[28]

โลเก ปสํส นินฺทาหิ, ทุชฺชโนวุนฺนโตนโต;

สนฺโตปญฺโญ นจลติ, มหานินฺทา ถุตีหิปิฯ

[29]

เสโลเสโล นิเลเหว,

วณฺณาวณฺณา อสสฺสตา;

ลาภาลาภา สุขาทุกฺขา,

ยสายสา นกมฺปติฯ

[30]

ขมาธคฺค กเรตสฺส, ทุชฺชโน กิํ กริสฺสติ;

อติเณ ปติโต อคฺคิ, สยเมว ปสมฺภติฯ

[31]

สยเมว สกตฺตานํ, มจฺจุพฺภเยน ตจฺฉตุ;

มาญฺเญ ตจฺฉตุ โทเสน, กิมตฺถํ อญฺญตจฺฉนํฯ

[32]

มาญฺเญ ตจฺฉ ตุโทเสน, นเสยฺโย อญฺญตจฺฉนํ;

มาญฺโญ ตํ อหิพฺยคฺเฆว, โทมนสฺเสน ภายตุฯ

[33]

นิสฺสาย ครุกาตพฺพํ, พหูนํ ปาปโมจนํ;

อจาปลฺเลน สนฺเตน, ครุกาตพฺพตํ วเชฯ

[34]

นิสฺสาย ครุกาตพฺพํ, พหูนํ ปุญฺญวฑฺฒนํ;

ครุกาตพฺพตํ คจฺเฉ, ธีติยา สีล คุตฺติยาฯ

[35]

สนฺตํ หิ สีลวํ ธีติํ, หิโรตฺตปฺเปน ภายติ;

ทุชฺชนํ โทมนสฺเสน, อหิพฺยคฺเฆว ภายติฯ

[36]

นผรุสาย วาจาย, อญฺเญ ทเมยฺย ปณฺฑิโต;

อตฺตานํว ทเมตฺวาน, อญฺเญ สณฺเหน โอวเทฯ

[37]

จิตฺเต สณฺเห อสณฺหาปิ, นวาจาผรุสา ภเว;

ตสฺมา โอวา ทนาทีสุ, รกฺเขยฺย ถทฺธจิตฺตโตฯ

[38]

อตฺตาน โมวทตฺถาย, สิกฺเขยฺย พุทฺธภาสิตํ;

ปรมฺปิ อนุกมฺปาย, อิจฺฉนฺโต อนุสาสเยฯ

[39]

อญฺญํ นนิคฺคเห กิญฺจิ, สุเตน ปฏิปตฺติยา;

อตฺตนิคฺคหณํ เสยฺโย, นุนฺนเมยฺย ชิโนรโสฯ

[40]

นาวีกเรยฺย โทสํวา, โลภํ มานํ สกํมลํ;

มาญฺเญ มญฺญนฺตุ ตํ ทิสฺวา, จิรปฺปพฺพ ชิโต นุติฯ

[41]

กกเจน ตฺตเฉเทนฺเต, เวริเกปินโทสเย;

อิจฺโจวาทํ มุนินฺทสฺส, สมฺปฏิจฺฉ ชิโนรโสฯ

[42]

เวรี อจฺจุปนาหีปิ, รูเปว ทุกฺขการโก;

น ตฺว ตพฺพิสเย นาเม, ทุกฺขํ มากริ เจตสิฯ

[43]

เวรี ติพนฺธ เวโรปิ, อิเหว ทุกฺขการโก;

ภวนฺตรํ นอนฺเวติ, สกมฺมุนา คโต หิโสฯ

[44]

โทโสตุ อิห ปีเฬตฺวา,

ทุกฺขาวโห ภเวภเว;

มหานตฺถ กรํ โทสํ,

กสฺมา วฑฺเฒติ เจตสิฯ

[45]

เมตฺตาสีตมฺพุเสเกน, ชิโนวาท มนุสฺสรํ;

มหา นตฺถ กรํ โทสํ, นิพฺพายตุ ส เจตสิฯ

[46]

ฉทฺทนฺโต ลุทฺทกํ ปาปํ, ภูริทตฺโตหิ ตุณฺฑิกํ;

ธมฺมปาโล ขมิ ตาตํ, กปินฺโท กนฺทโร ปตํฯ

[47]

อสงฺเขฺยยฺย ตฺตภาเวสุ, ปรวชฺชํ ติติกฺขโต;

นาถสฺส ปารมิํ ขนฺติํ, สรํ ธีโร ติติกฺขตุฯ

[48]

สาสเน จิรวาเสน, เอวํ นิทฺโทสกา อิติ;

ตุวํ ปฏิจฺจ มญฺญนฺตุ, สาสเน สปฺปโยชนํฯ

[49]

สาสเน จิร วาสาปิ, มาทิสาว อิเม อิติ;

ตมาคมฺม นมญฺญนฺตุ, สาสเน นิปฺปโยชนํฯ

[50]

ทฺเว อุเสตีติ โทโส โส, สปรํ ทยฺหเต ทฺวยํ;

ปหาตพฺโพ ส สพฺเพสุ, ปรตฺถ สตฺถ มิจฺฉตาฯ

[51]

ปรทินฺเนหิ โนอายุ, ติฏฺฐเต นาตฺตโน วสา;

ปรวชฺชํ ขเมตพฺพํ, นสาธุ อญฺญวิโรธิโตฯ

[52]

เชคุจฺฉ กฺโกส นินฺทานิ, พาโล คณฺหาติ อกฺขโม;

ขมนฺโตตุ นคณฺหาติ, ชานํ เชคุจฺฉิตานิติฯ

[53]

ปรทินฺนานิ วจฺจานิ, ปาภตนฺติ นโกจิปิ;

คณฺเหยฺเยวํ ทุรุตฺตานิ, อคณฺหนฺโต ขเม สโตฯ

[54]

นทิ กลฺโลล วิจิโย, ตีรํ ปตฺวา สมนฺติธ;

สพฺเพ อุปฺปติตา โทสา, ขนฺติปตฺวา สมนฺติ เตฯ

[55]

โทสุมฺมตฺตก วาจาย, นุมฺมตฺโต กิํกริสฺสติ;

ภเว ยฺยุมฺมตฺตโก โสว, ตาทิสํ วจนํ ภณํฯ

[56]

โกธโน อกฺขโม อญฺญ, ทุฏฺฐสญฺญี ภยาลุโก;

คามมชฺเฌ อฬกฺโกว, ตถา มาโหหิ ตํ ชหฯ

[57]

เมตฺตาลุโก ขมาสีโล,

สพฺพฏฺฐาเนสุนิพฺภโย;

ปรตฺถ สตฺถ มิจฺฉนฺโต,

ขนฺติ เมตฺตญฺจ ภาวเยฯ

[58]

ปรกฺโกสานิ นินฺทานิ, ตํว ปจฺเจนฺติ นาญฺญคู;

ขิตฺตํปํสุว วาตุทฺธํ, ครุกํ กิํ ขมายเตฯ

[59]

อกฺโกสนฺโตจ นินฺทีจ, ปีฬิโต สก กมฺมุนา;

อิธ เปจฺจจ นีเจยฺโย, นํนยํ คณฺหิ อกฺขโมฯ

[60]

อกฺโกโส มํ นอาคจฺฉิ,

ตสฺเสวา นตฺถการโก;

อิติ ญตฺวาว สปฺปญฺโญ,

อกฺโกสํ น ครุํ กเรฯ

[61]

วิการาปตฺติ มิจฺฉนฺโต, เวรี พหุ มุปกฺกมิ;

มามิตฺตวส มนฺเวหิ, นิพฺพิกาโร ตุวํภวฯ

[62]

เมตฺตมฺพุนา สทฺโทโสจ, ปรโทโสจ สมฺมติ;

เมตฺตาเสเกน สพฺเพสุ, สพฺพโตคฺคิํ นิปารเยฯ

[63]

สโทส ปรโทสคฺคิํ, สพฺพโต ทิสโต ฏฺฐิตํ;

เมตฺตา โตเยน วาเรยฺย, สิยา นิพฺพุติ สพฺพธิฯ

[64]

นคเม อตฺตโน อคฺคิํ, ปรคฺคิํวาปิ นาคเม;

เมตฺตมฺพุนาว นิพฺพาตุ, สปรคฺคิ ทฺวยํ ภุสํฯ

[65]

คุณี คุณี นนฺทินฺทาย, ปสํสาย คุณี คุณี;

นินฺทํนินฺทํ นกุปฺเปยฺย, นสาทิเย ถุติํ ถุติํฯ

[66]

คุณํ นินฺทาย นาเสตุํ, นสกฺกา โกจิ กุสฺสโก;

วฑฺเฒตุํวา ปสํสาย, ครุํกเร น ตํทฺวยํฯ

[67]

โทสพฺภา มล สญฺฉนฺโน, เมตฺตาจนฺโท น โรจติ;

ตํมุตฺตสฺส ตุ เอตสฺส, อติสฺสย ปภาวโตฯ

[68]

สุ สุตฺต พุทฺธ สุปินา, ทฺเวปิยา คุตฺติ นากฺกโม;

สมาธิ สุมุขา มุฬฺหา, พฺรหฺมา ตฺเยกา ทส คฺคุณาฯ

[69]

สีตํ กโรตุ เมตฺตาย, จกฺขุํ ลาเภตุ ปญฺญาย;

มากาสินิปฺปเภ จญฺเญ, จนฺโท โหหิ คเตคเตฯ

[70]

ทูราสนฺเนสุ สพฺเพสุ, เมตฺตํ เปเสตุ ปาภตํ;

ธมฺมํ เทเสตุ ปตฺตานํ, จนฺโท โหหิ คเตคเตฯ

[71]

สมฺปตฺตานํ มลํ โธว, สีตํกเร สทาทโย;

อุจฺจนีเจ นวิเสเส, ชลสฺสโม คเตคเตฯ

[72]

อสอสฺสเตสุ ผุฏฺเฐสุ, โลกธมฺเมสุ อฏฺฐสุ;

ปติฏฺโฐ นิพฺพิกาโร ตฺวํ, ปถวีสทิโส ภวฯ

[73]

นากาสิ กลหํ สิลา, สทา เกนจิ นิจฺจลา;

เมตฺตายนฺโต ขมายนฺโต, มหาสิลํ คุรุํกเรฯ

[74]

สิลาว สีลวา โหตุ, ทุรุตฺตานิ ติติกฺขตุ;

ปจฺจุตฺเต โทสสํวฑฺโฒ, อนุตฺโตว ปสมฺภติฯ

[75]

สพฺเพ อหํว อิจฺฉนฺติ, สตฺตา สุขนฺติ ญาตุน;

ภาเวยฺย กมโต เมตฺตํ, ปิย มชฺฌตฺต เวริเกฯ

[76]

สพฺเพ ตสนฺติ ทณฺฑสฺส, สพฺเพ ภายนฺติ มจฺจุโน;

อตฺตานํ อุปมํ กตฺวา, นหเนยฺย นฆาตเยฯ

[77]

สุข กามานิ ภูตานิ,

โยทณฺเฑน วิหิํสติ;

อตฺตโน สุข เมสาโน,

เปจฺจ โส นลเภสุขํฯ

[78]

อเวรา พฺยาปชฺชา นีโฆ, สุขี จสฺสํ อหํว เม;

หิตกามา ตถา อสฺสุ, มชฺฌตฺตา เวริโนปิจฯ

[79]

มาตโร ภาตโร ญาตี, ทายโก ปาสกาปิจ;

สุขีโหนฺตูติ ภาเวยฺย, จเช เตสุจ ลคฺคนํฯ

[80]

โทโส เมตฺตาย ทูราริ, ตณฺหา อาสนฺน เวริกา;

ตณฺหํ ปิเยสุ วาเรยฺย, โทสํ เวรีสุ เมตฺติโกฯ

[81]

เอกุทฺเทเส กกมฺมาจ, สิสฺสา อาจริยา สุขี;

โหนฺตุ สพฺรหฺมจารีจ, เตจ ญฺโญญฺญ หิตาวหาฯ

[82]

ราชาโนจ อมจฺจาจ, คาเม อิสฺสริยา สุขี;

ภวนฺตุ เทวตาโยจ, เตหิ สุรกฺขิโต สุโขฯ

[83]

มยํ เยน สุคุตฺตาว,

สุขิตา รฏฺฐวาสิโน;

สุขี กลฺล ตฺถุ โสราชา,

เตชวนฺโต จิรายุโกฯ

[84]

รฏฺฐ ปิณฺเฑน ชีวาม, รฏฺฐวาสี สุขนฺตุติ;

ภาเวยฺเยวํ อโมฆํว, รฏฺฐปิณฺฑํ สุภุญฺชติฯ

[85]

อาปายิกา พหู สนฺติ, มาตาปิตาทิ ปุพฺพกา;

เตจญฺเญจ สุขีนีฆา, สฺสฺว พฺยาปชฺชา อเวริโนฯ

[86]

สตฺตา ภูตาจ ปาณาจ, ปุคฺคลา อตฺตภาวิกา;

ถี ปู ริยา นริยาจ, เทวานรา นิปาติกาฯ

[87]

อเวรา โหนฺตุ พฺยาปชฺชา, อนีฆาจ สุขี อิเม;

อตฺตานํ ปริหารนฺตุ, จตุธา อิติ ภาวเยฯ

[88]

ปุรตฺถิมาย ทิสาย, สพฺเพสตฺตา อเวริโน;

อพฺยาปชฺชา สุขีนีฆา, โหนฺตูติ ตาว ภาวเยฯ

[89]

ปุรตฺถิมาย ทิสาย, สพฺเพปาณาติอาทินา;

ทฺวาทสกฺขตฺตุํ ภาเวยฺย, เสสาสุปิ อยํนโยฯ

[90]

จตุทฺทิสา นุทิสา โธ, อุทฺธํ สตฺตาจ ปาณิโน;

ภูตาจ ปุคฺคลา อตฺต, ภาวี สพฺเพ ถิ ปูริสาฯ

[91]

อริยา อริยา เทวา, นราจ วินิปาติกา;

อเวรา พฺยาปชฺชา นีฆา, สุขตฺตาจ ภวนฺตุ เตฯ

[92]

จตุทฺทิสา นุทิสา โธ, อุทฺธนฺติ ทสเกทิสิ;

ทฺวาทเส เต ปริจฺฉิชฺช, ภาเวยฺย ปุคฺคเล พุโธฯ

[93]

เมตฺตา วสฺเสน เตเมตุ, ปชฺชุนฺโตวิย สพฺพธิ;

มากิญฺจิ ปริวชฺเชหิ, เอวํ เมตฺตา สุภาวิตาฯ

[94]

ปญฺจา โนธิ สตฺโตธิสา, สิยุํ ทฺวาทสปุคฺคลา;

นฺตุ จตูเหสุ ภาเวตฺวา, อฏฺฐตาลีสกา สิยุํฯ

[95]

ทสเกทิสิ ตาเมตฺตา, จตุสฺสต อสีติโย;

อฏฺฐตาลีสาหิ ปญฺจ, สตา ฏฺฐวีส สาธิกาฯ

[96]

ทุกฺขิเต กรุณํ พฺรูเห, มุทิตํ สุขิเต ชเน;

เมตฺตาเจว อุเปกฺขาจ, อุโภ อุโภสุ ภาวิตาฯ

[97]

พฺรหฺมวาสีติ วตฺตพฺโพ, เตสฺวญฺญตร วาสิโต;

คนฺธภูเตสุ โส โลเก, พฺรหฺมาวิย วิโรจติฯ

อปฺปมาทาวห ปกิณฺณกนิทฺเทส

[1]

สํวิชฺชนฺติ ธ โลกสฺมิํ,

พหู ชีวิตกปฺปนา;

คเหตฺวา ปตฺต มุญฺโฉ โย,

ชีวิกานํ ส ลามโกฯ

[2]

สุกุลาจ ตทุปคา, กามโภคา นเปกฺขิโน;

น ภยฏฺฏา น อิณฏฺฏา, เนว อาชีว การณาฯ

[3]