5. หตฺถกสุตฺตํ

[35] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา อาฬวิยํ วิหรติ โคมคฺเค สิํสปาวเน ปณฺณสนฺถเรฯ อถ โข หตฺถโก อาฬวโก ชงฺฆาวิหารํ อนุจงฺกมมาโน อนุวิจรมาโน อทฺทส ภควนฺตํ โคมคฺเค สิํสปาวเน ปณฺณสนฺถเร นิสินฺนํฯ ทิสฺวา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข หตฺถโก อาฬวโก ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘กจฺจิ, ภนฺเต, ภควา สุขมสยิตฺถา’’ติ? ‘‘เอวํ , กุมาร, สุขมสยิตฺถํฯ เย จ ปน โลเก สุขํ เสนฺติ, อหํ เตสํ อญฺญตโร’’ติฯ

‘‘สีตา, ภนฺเต, เหมนฺติกา รตฺติ, อนฺตรฏฺฐโก หิมปาตสมโย, ขรา โคกณฺฏกหตา ภูมิ, ตนุโก ปณฺณสนฺถโร, วิรฬานิ รุกฺขสฺส ปตฺตานิ, สีตานิ กาสายานิ วตฺถานิ, สีโต จ เวรมฺโภ วาโต วายติฯ อถ จ ปน ภควา เอวมาห – ‘เอวํ, กุมาร, สุขมสยิตฺถํฯ เย จ ปน โลเก สุขํ เสนฺติ, อหํ เตสํ อญฺญตโร’’’ติฯ

‘‘เตน หิ, กุมาร, ตญฺเญเวตฺถ ปฏิปุจฺฉิสฺสามิฯ ยถา เต ขเมยฺย ตถา นํ พฺยากเรยฺยาสิฯ ตํ กิํ มญฺญสิ, กุมาร, อิธสฺส คหปติสฺส วา คหปติปุตฺตสฺส วา กูฏาคารํ อุลฺลิตฺตาวลิตฺตํ นิวาตํ ผุสิตคฺคฬํ ปิหิตวาตปานํฯ ตตฺรสฺส ปลฺลงฺโก โคนกตฺถโต ปฏิกตฺถโต ปฏลิกตฺถโต กทลิมิคปวรปจฺจตฺถรโณ [กาทลิมิคปวรปจฺจตฺถรโณ (สี.)] สอุตฺตรจฺฉโท อุภโต โลหิตกูปธาโน; เตลปฺปทีโป เจตฺถ ฌาเยยฺย [ชาเลยฺย (ก.)]; จตสฺโส จ [ตสฺเสว (ก.)] ปชาปติโย มนาปามนาเปน ปจฺจุปฏฺฐิตา อสฺสุฯ ตํ กิํ มญฺญสิ, กุมาร, สุขํ วา โส สเยยฺย โน วา? กถํ วา เต เอตฺถ โหตี’’ติ? ‘‘สุขํ โส, ภนฺเต, สเยยฺยฯ เย จ ปน โลเก สุขํ เสนฺติ, โส เตสํ อญฺญตโร’’ติฯ

‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, กุมาร, อปิ นุ ตสฺส คหปติสฺส วา คหปติปุตฺตสฺส วา อุปฺปชฺเชยฺยุํ ราคชา ปริฬาหา กายิกา วา เจตสิกา วา เยหิ โส ราคเชหิ ปริฬาเหหิ ปริฑยฺหมาโน ทุกฺขํ สเยยฺยา’’ติ? ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติฯ

‘‘เยหิ โข โส, กุมาร, คหปติ วา คหปติปุตฺโต วา ราคเชหิ ปริฬาเหหิ ปริฑยฺหมาโน ทุกฺขํ สเยยฺย, โส ราโค ตถาคตสฺส ปหีโน อุจฺฉินฺนมูโล ตาลาวตฺถุกโต อนภาวงฺกโต อายติํ อนุปฺปาทธมฺโมฯ ตสฺมาหํ สุขมสยิตฺถํฯ

‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, กุมาร, อปิ นุ ตสฺส คหปติสฺส วา คหปติปุตฺตสฺส วา อุปฺปชฺเชยฺยุํ โทสชา ปริฬาหา…เป.… โมหชา ปริฬาหา กายิกา วา เจตสิกา วา เยหิ โส โมหเชหิ ปริฬาเหหิ ปริฑยฺหมาโน ทุกฺขํ สเยยฺยา’’ติ? ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติฯ