เมนู

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อกฺขณเวธี โหติ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ‘อิทํ ทุกฺข’นฺติ ยถาภูตํ ปชานาติ; ‘อยํ ทุกฺขสมุทโย’ติ ยถาภูตํ ปชานาติ; ‘อยํ ทุกฺขนิโรโธ’ติ ยถาภูตํ ปชานาติ; ‘อยํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา’ติ ยถาภูตํ ปชานาติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อกฺขณเวธี โหติฯ

‘‘กถญฺจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ มหโต กายสฺส ปทาเลตา โหติ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ มหนฺตํ อวิชฺชากฺขนฺธํ ปทาเลติฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ มหโต กายสฺส ปทาเลตา โหติฯ อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, ตีหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต ภิกฺขุ อาหุเนยฺโย โหติ…เป.… อนุตฺตรํ ปุญฺญกฺเขตฺตํ โลกสฺสา’’ติฯ ปฐมํฯ

2. ปริสาสุตฺตํ

[135] ‘‘ติสฺโส อิมา, ภิกฺขเว, ปริสาฯ กตมา ติสฺโส? อุกฺกาจิตวินีตา ปริสา, ปฏิปุจฺฉาวินีตา ปริสา, ยาวตาวินีตา [ยาวตชฺฌาวินีตา (อฏฺฐกถายํ ปาฐนฺตรํ)] ปริสา – อิมา โข, ภิกฺขเว, ติสฺโส ปริสา’’ติฯ ทุติยํฯ

3. มิตฺตสุตฺตํ

[136] ‘‘ตีหิ , ภิกฺขเว, องฺเคหิ สมนฺนาคโต มิตฺโต เสวิตพฺโพฯ กตเมหิ ตีหิ? ( ) [(อิธ ภิกฺขเว ภิกฺขุ) (ปี. ก.)] ทุทฺททํ ททาติ, ทุกฺกรํ กโรติ, ทุกฺขมํ ขมติ – อิเมหิ โข, ภิกฺขเว, ตีหิ องฺเคหิ สมนฺนาคโต มิตฺโต เสวิตพฺโพ’’ติฯ ตติยํฯ

4. อุปฺปาทาสุตฺตํ

[137] ‘‘อุปฺปาทา วา, ภิกฺขเว, ตถาคตานํ อนุปฺปาทา วา ตถาคตานํ, ฐิตาว สา ธาตุ ธมฺมฏฺฐิตตา ธมฺมนิยามตาฯ สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจาฯ ตํ ตถาคโต อภิสมฺพุชฺฌติ อภิสเมติฯ อภิสมฺพุชฺฌิตฺวา อภิสเมตฺวา อาจิกฺขติ เทเสติ ปญฺญาเปติ ปฏฺฐเปติ วิวรติ วิภชติ อุตฺตานีกโรติ – ‘สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา’ติฯ อุปฺปาทา วา, ภิกฺขเว, ตถาคตานํ อนุปฺปาทา วา ตถาคตานํ ฐิตาว สา ธาตุ ธมฺมฏฺฐิตตา ธมฺมนิยามตาฯ สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขาฯ ตํ ตถาคโต อภิสมฺพุชฺฌติ อภิสเมติฯ อภิสมฺพุชฺฌิตฺวา อภิสเมตฺวา อาจิกฺขติ เทเสติ ปญฺญาเปติ ปฏฺฐเปติ วิวรติ วิภชติ อุตฺตานีกโรติ – ‘สพฺเพ สงฺขารา ทุกฺขา’ติฯ อุปฺปาทา วา, ภิกฺขเว, ตถาคตานํ อนุปฺปาทา วา ตถาคตานํ ฐิตาว สา ธาตุ ธมฺมฏฺฐิตตา ธมฺมนิยามตาฯ สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตาฯ ตํ ตถาคโต อภิสมฺพุชฺฌติ อภิสเมติฯ อภิสมฺพุชฺฌิตฺวา อภิสเมตฺวา อาจิกฺขติ เทเสติ ปญฺญาเปติ ปฏฺฐเปติ วิวรติ วิภชติ อุตฺตานีกโรติ – ‘สพฺเพ ธมฺมา อนตฺตา’’’ติฯ จตุตฺถํฯ

5. เกสกมฺพลสุตฺตํ

[138] ‘‘เสยฺยถาปิ, ภิกฺขเว, ยานิ กานิจิ ตนฺตาวุตานํ วตฺถานํ, เกสกมฺพโล เตสํ ปฏิกิฏฺโฐ อกฺขายติฯ เกสกมฺพโล, ภิกฺขเว, สีเต สีโต, อุณฺเห อุณฺโห, ทุพฺพณฺโณ, ทุคฺคนฺโธ, ทุกฺขสมฺผสฺโสฯ เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, ยานิ กานิจิ ปุถุสมณพฺราหฺมณวาทานํ [สมณปฺปวาทานํ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] มกฺขลิวาโท เตสํ ปฏิกิฏฺโฐ อกฺขายติฯ

‘‘มกฺขลิ, ภิกฺขเว, โมฆปุริโส เอวํวาที เอวํทิฏฺฐิ – ‘นตฺถิ กมฺมํ, นตฺถิ กิริยํ, นตฺถิ วีริย’นฺติฯ เยปิ เต, ภิกฺขเว, อเหสุํ อตีตมทฺธานํ อรหนฺโต สมฺมาสมฺพุทฺธา, เตปิ ภควนฺโต กมฺมวาทา เจว อเหสุํ กิริยวาทา จ วีริยวาทา จฯ เตปิ, ภิกฺขเว, มกฺขลิ โมฆปุริโส ปฏิพาหติ – ‘นตฺถิ กมฺมํ, นตฺถิ กิริยํ, นตฺถิ วีริย’นฺติฯ เยปิ เต, ภิกฺขเว, ภวิสฺสนฺติ อนาคตมทฺธานํ อรหนฺโต สมฺมาสมฺพุทฺธา, เตปิ ภควนฺโต กมฺมวาทา เจว ภวิสฺสนฺติ กิริยวาทา จ วีริยวาทา จฯ เตปิ, ภิกฺขเว, มกฺขลิ โมฆปุริโส ปฏิพาหติ – ‘นตฺถิ กมฺมํ, นตฺถิ กิริยํ, นตฺถิ วีริย’นฺติฯ อหมฺปิ, ภิกฺขเว, เอตรหิ อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ กมฺมวาโท เจว กิริยวาโท จ วีริยวาโท จฯ มมฺปิ, ภิกฺขเว, มกฺขลิ โมฆปุริโส ปฏิพาหติ – ‘นตฺถิ กมฺมํ, นตฺถิ กิริยํ, นตฺถิ วีริย’’’นฺติฯ

‘‘เสยฺยถาปิ , ภิกฺขเว, นทีมุเข ขิปฺปํ อุฑฺเฑยฺย [โอฑฺเฑยฺย (สี.)] พหูนํ [พหุนฺนํ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] มจฺฉานํ อหิตาย ทุกฺขาย อนยาย พฺยสนาย; เอวเมวํ โข, ภิกฺขเว, มกฺขลิ โมฆปุริโส มนุสฺสขิปฺปํ มญฺเญ โลเก อุปฺปนฺโน พหูนํ สตฺตานํ อหิตาย ทุกฺขาย อนยาย พฺยสนายา’’ติฯ ปญฺจมํฯ