กาสิโกสลํ กาสิโกสลาฯ

อาทิสทฺเทน อญฺเญสุปิ วาฯ ยถา – นิจฺจวิโรธีนมทฺทพฺพานํ - กุสลากุสลํ, กุสลากุสลานิฯ

สกุณีนํ - พกพลากํ, พกพลากาฯ

พฺยญฺชนานํ - ทธิฆตํ, ทธิฆตานิฯ

ทิสานํ - ปุพฺพาปรํ, ปุพฺพาปรา อิจฺจาทิฯ

อพฺยยีภาวสมาส

[230] อธิสทฺทา สฺมิํ, ตสฺส โลโปฯ อธิสทฺเทน ตุลฺยาธิกรณตฺตา อิตฺถิสทฺทาปิสฺมิํฯ นิจฺจสมาสตฺตา อาธารภูตายมิตฺถิยนฺติ ปทนฺตเรน วิคฺคโหฯ อธิ อิตฺถิยนฺติ ฐิเต –

อุปสคฺคนิปาตปุพฺพโก อพฺยยีภาโวฯ

อุปสคฺคาทิปุพฺพโก สทฺโท วิภตฺยตฺถาทีสุ สมาโส โหติ, อพฺยยีภาวสญฺโญ จฯ

‘‘โส นปุํสกลิงฺโค’’ติ อพฺยยีภาโว นปุํสกลิงฺโค, ยทาทินา เอกวจโน จฯ

‘‘สโร รสฺโส นปุํสเก’’ติ รสฺโสฯ

อญฺญสฺมา โลโป จฯ

อนการนฺตา อพฺยยีภาวา ปรา สพฺพา วิภตฺตี ลุชฺชเรฯ อธิตฺถิ, วิภตฺตีนมตฺโถ อาธาราทิฯ

อิธาธิสทฺโท อาธาเรวตฺตเต, อธิตฺถิอิจฺเจตํ ปทํ อิตฺถิย มิจฺเจตมตฺถํ วทติฯ

สมีปํ นครสฺส อุปนครํฯ ‘‘อํวิภตฺตีนมการนฺตพฺยยีภาวา’’ติ วิภตฺตีนํ กฺวจิ อํฯ

กฺวจีติ กิํฯ อุปนคเรฯ

อภาโว มกฺขิกานํ นิมฺมกฺขิกํ รสฺโสฯ อนุปุพฺโพ เถรานํ อนุเถรํ, อนติกฺกมฺม สตฺติํ ยถาสตฺติฯ

เย เย พุฑฺฒา ยถาพุฑฺฒํ, วิจฺฉายํฯ

ยตฺตโก ปริจฺเฉโท ชีวสฺส ยาวชีวํ, อวธารเณฯ

อา ปพฺพตา เขตฺตํ อาปพฺพตํ เขตฺตํ, มริยาทายํ, วชฺชมานา สีมา มริยาทา, ปพฺพตํ วินาตฺยตฺโถฯ

อา ชลนฺตา สีตํ อาชลนฺตํ สีตํ, อภิวิธิมฺหิ, คยฺหมานา สีมา อภิวิธิ, ชลนฺเตน สเหตฺยตฺโถฯ

อาสทฺทโยเค ‘‘ธาตุนามา’’ทินา อปาทานวิธาเนเนว วากฺยมฺปิ สิทฺธํฯ ตถาญฺญตฺรฯ

[231] ‘‘อุตฺตโม วีโร ปวีโร’’ อิจฺจาโท ปน ปุพฺพปทตฺถปฺปธานตฺตาภาวาพฺยยีภาวาภาโว กมฺมธารโยเอวฯ เอวํ วิสิฏฺโฐ ธมฺโม อภิธมฺโมฯ กุจฺฉิตํ อนฺนํ กทนฺนํฯ

เอตฺตฺถ ‘‘กท กุสฺสา’’ติ สเร กุสฺส กทาเทโสฯ

อปฺปกํ ลวณํ กาลวณํ, เอตฺถ ‘‘กาปฺปตฺเถสุ จา’’ติ กุสฺส กา, พหุวจเนนาญฺญตฺราปิ กฺวจิฯ กุจฺฉิโต ปุริโส กาปุริโส, กุปุริโส วา, เอวมสุราทิฯ

ปุพฺพปรูภยมญฺญปทตฺถ - ปฺปธานาพฺยยีภาว สมาโส;

กมฺมธารยก ตปฺปุริสา ทฺเว, ทฺเวนฺโท จ พหุพฺพีหิ จ เญยฺยาฯ

สมาโสฯ

4. ตทฺธิตกณฺฑ

อปจฺจตทฺธิต

[232] วาณปจฺเจฯ