[209] ตโย โลกา สมาหฏา ติโลกํฯ

เอตฺถ ‘‘สงฺขฺยาปุพฺโพ ทิคู’’ติ กมฺมธารยสฺส ทิคุสญฺญาฯ ‘ทิคุสฺเสกตฺตํ’’ติ เอกตฺตํ, นปุํสกตฺตญฺจฯ

สุทฺธตปฺปุริสสมาส

[210] ตปฺปุริสา ตฺเววฯ

อมาทโย ปรปเทหิฯ

ทุติยนฺตาทโย ปรปเทหิ นาเมหิ ยทา สมสฺยนฺเต, ตทา โส สมาโส ตปฺปุริโส นามฯ

คามํ คโต คามคโตฯ

‘‘ปสฺส วาสิฏฺฐ คามํ, คโต ติสฺโส สาวตฺถิํ’’ตฺย ตฺรายุตฺตตฺถตาย น สมาโสฯ ตถา ญฺญตฺร เญยฺยํฯ

[211] รญฺญา หโต ราชหโตฯ

กิจฺจนฺเตหิ ภีโย อธิกตฺถวจเนฯ

ตพฺพ, อนีย, ณฺย, เตยฺย, ริจฺจปฺปจฺจยา กิจฺจาฯ ถุตินินฺทตฺถมชฺฌาโรปิตตฺถํ วจนํ อธิกตฺถวจนํฯ โสณเลยฺโย กูโปอิจฺจาทิฯ โสเณหิ ยถา ลิยฺหเต, ตถา ปุณฺณตฺตา ถุติฯ เตหิ อุจฺฉิฏฺฐตฺตา นินฺทา จฯ

ทธินา อุปสิตฺตํ โภชนํ ทธิโภชนํ, สมาสปเทเนว อุปสิตฺตกฺริยาย กถนา นตฺเถตฺถายุตฺตตฺถตาฯ อุปสิตฺตสทฺทาปฺปโยโค ปุพฺเพวฯ

[212] กรเณ ตุ-อสินา กลโห อสิกลโหฯ

[213] พุทฺธสฺส เทยฺยํ พุทฺธทฺเทยฺยํ, ปรสฺสปทํ, เอตฺถ วิภตฺยโลโปฯ เอวํ อตฺตโนปทมิจฺจาทิฯ

[214] โจรสฺมา ภยํ โจรภยํฯ เอวํ พทฺธนมุตฺโตจฺจาทิฯ

[215] รญฺโญ ปุตฺโต ราชปุตฺโตฯ

‘‘พฺราหฺมณสฺส กณฺหา ทนฺตา’’ อิจฺจตฺร ทนฺตาเปกฺขา ฉฏฺฐีติ กณฺเหน สมฺพนฺธาภาวา น สมาโสฯ ยทา ตุ กณฺหา จ เต ทนฺตา เจติ กมฺมธารโย, ตทา ฉฏฺฐี กณฺหทนฺตาเปกฺขาติ พฺราหฺมณกณฺหทนฺตาติ สมาโส โหเตวฯ

[216] ‘‘รญฺโญ มาคธสฺส ธน’’ นฺตฺยตฺร รญฺโญติ ฉฏฺฐี ธน มเปกฺขเต, น มาคธํฯ ราชา เอว มาคธสทฺเทน วุจฺจเตติ เภทาภาวา สมฺพนฺธาภาโวติ ตุลฺยาธิกรเณน มาคเธน สห ราชา น สมสฺยเตฯ ทฺวิฏฺโฐ หิ สมฺพนฺโธฯ

รญฺโญ อสฺโส ปุริโส เจ’’ ตฺย ตฺร รญฺโญ อสฺโส, รญฺโญ ปุริโส ติ จ ปจฺเจกํ สมฺพนฺธโต สาเปกฺขตา อตฺถีติ น สมาโสฯ ‘‘อสฺโส จ ปุริโส จา’’ติ ทฺวนฺเท กเต ตุ ราชสฺสปุริสาติ โหเตว, อญฺญานเปกฺขตฺตาฯ

‘‘รญฺโญ ครุปุตฺโต’’ อิจฺจตฺร ราชาเปกฺขิโนปิ ครุโน

ปุตฺเตน สห สมาโส, คมกตฺตาฯ คมกตฺตมฺปิ สมาสสฺส นิพนฺธนํฯ ตตฺถ ครุโน ปุตฺโตติ วิคฺคโห, เอวมญฺญตฺรฯ

[217] รูเป สญฺญา รูปสญฺญาฯ

กฺวจิ นินฺทายํ - กูเป มณฺฑูโก วิย กูปมณฺฑูโกฯ เอวํ นครกาโก อิจฺจาทิฯ อตฺโรปมาย นินฺทา คมฺยเตฯ

อนฺเตวาสิโก ตฺยาโท วิภตฺตฺยโลโปฯ

พหุพฺพีหิสมาส

[218] อญฺญปทตฺเถสุ พหุพฺพีหิฯ