เมนู

กถํ? ปาทาทิยมกํ ปาทมชฺฌยมกํ ปาทนฺตยมกํ มชฺฌนฺตยมกํ มชฺฌาทิยมกํ อาทฺยนฺตยมกํ สพฺพโตยมกนฺติ เอวํ ปจฺเจกํ สตฺต สตฺต กตฺวา จตูสุ มูลภูตยมกา อฏฺฐวีส ภวนฺติฯ เอตฺถ ปาทาทิยมกาทิกมฺปิ อพฺยเปตปฐมปาทาทิยมกํ ตถา ทุติยตติยจตุตฺถปาทาทิยมกมิติ จ อพฺยเปตปฐมทุติยปาทาทิยมกํ ตถา ปฐมตติยปาทาทิยมกํ ปฐมจตุตฺถปาทาทิยมกมิติ จ อพฺยเปตทุติยตติยปาทาทิยมกํ ตถา ทุติยจตุตฺถปาทาทิยมกมิติ จ อพฺยเปตตติยจตุตฺถปาทาทิยมกมิติ จ เอวมพฺยเปตปาทาทิยมกา ทส โหนฺติฯ ตถา พฺยเปตาปิ ทสาติ วีสติ, อพฺยเปตปฐมปาทมชฺฌยมกํ ตถา ทุติยปาทมชฺฌยมกมิจฺจาทินา มชฺฌยมกมฺปิ วีสติวิธํ โหติฯ อพฺยเปตปฐมปาทนฺตยมกํ ตถา ทุติยปาทนฺตยมกมิจฺจาทินา อนฺตยมกมฺปิ วีสติวิธํฯ สํสคฺคเภทโต ปน อเนกวิธํ โหติฯ

อพฺยเปตปฐมปาทาทิยมกวณฺณนา

[27]

สุชนา’สุชนา สพฺเพ, คุเณนาปิ วิเวกิโน;

วิเวกํ น สมายนฺติ, อวิเวกิชนนฺติเก

[27] ‘‘สุชนา’’อิจฺจาทิฯ สุชนา สชฺชนา, อสุชนา อสชฺชนาติ เอเต สพฺเพ อุภยปกฺขปาติโน วิเสสา ชนา คุเณน สีลาทินา กรณภูเตน, เหตุภูเตน วา วิเวกิโนปิ สาธูสุ ลพฺภมานานมสาธูสฺวนุปลพฺภนโต ปุถุภูตาปิ อวิเวกีนํ ชนานํ อนฺติเก สมีเป เตสํ สนฺนิธาเน วิเวกํ วิภาคํ น สมายนฺติ นปาปุณนฺติ, วิภาควิชานนปญฺญาเวกลฺเลน จ วิเวกิโนปิ ชนา เต เอกโต กตฺวา ปสฺสนฺตีติฯ อิทํ ปฐมปาทาทิยมกมพฺยเปตํฯ

[27] อิทานิ อพฺยเปตปฐมปาทาทิยมกสฺส มุขมตฺตํ ทสฺเสตุมาห ‘‘สุชนิ’’จฺจาทิฯ

สุชนา สาธุชนา, อสุชนา อสาธุชนา เจติ สพฺเพ อุภยปกฺขิกา สีลาทินา, ปาณาติปาตาทินา คุเณน เหตุนา วิเวกิโน อปิ สาธูสุ ปาณาติปาตาทีนํ, อสาธูสุ สีลาทีนํ อปฺปวตฺติโต คุเณน ปุถุภูตาปิ อวิเวกิชนนฺติเก วิเวกญาณรหิตานํ ชนานํ สนฺติเก วิเวกํ วิภาคํ น สมายนฺติ น ปาปุณนฺติฯ วิเวโก วินาภวนเมเตสมตฺถีติ วิเวกิโนฯ เอตฺถ วิสโยปจาเรน วิเวโกติ ปญฺญา, น วิเวกิโนติ อวิเวกิโน, เตเยว ชนา, เตสํ อนฺติกมิติ จ วิคฺคโหฯ อิทํ อพฺยเปตปฐมปาทาทิยมกํฯ

อพฺยเปตปฐมทุติยปาทาทิยมกวณฺณนา

[28]

กุสลา’กุสลา สพฺเพ, ปพลา’ปพลา’ถวา;

โน ยาตา ยาว’โหสิตฺตํ, สุขทุกฺขปฺปทา สิยุํ

[28] ‘‘กุสลา’’อิจฺจาทิฯ ปพลา อาเสวนปฺปฏิลาภวเสน พลวนฺโต จฯ อถาติ อนนฺตรตฺเถ นิปาโตฯ อปพลา ตทภาวโต ทุพฺพลา จ สพฺเพ กุสลากุสลา ธมฺมา ยาว ยตฺตกํ กาลํ อโหสิตฺตํ วินา อุปฺปตฺติมตฺตํ ผลทานาสมฺภวโต เกวลํ ‘‘อโหสี’’ติ วจนียตฺถนิมิตฺตมตฺตกมฺมภาเวน อโหสิกมฺมตฺตํ โน ยาตา น สมฺปตฺตา, ตาว ตตฺตกํ กาลํ สุขญฺจ ทุกฺขญฺจ ตํ ปทนฺตีติ สุขทุกฺขปฺปทา สิยุํฯ ยาว สํสารปวตฺติ, ตาว สุขทุกฺขทายกา โหนฺตีติฯ อิทํ ปฐมทุติยปาทาทิยมกมพฺยเปตํฯ

[28] ปพลา อาเสวนาทิปจฺจยลาเภน พลวนฺโต วา อถ อปพลา ตทภาเวน ทุพฺพลา วา สพฺเพ กุสลากุสลา อโหสิตฺตํ ผลทานาภาวโต ปวตฺติมตฺตตํ ยาว ยตฺตกํ กาลํ โน ยาตา อปฺปตฺตา, ตาว ตตฺตกํ สุขทุกฺขปฺปทา ยถากฺกมํ สุขทุกฺขปทายิโน สิยุํ ภวนฺติฯ อิทํ อพฺยเปตปฐมทุติยปาทาทิยมกํฯ กุสลปฏิปกฺขา อกุสลาฯ ‘‘อโหสี’’ติ วตฺตพฺพสฺส ภาโว อโหสิตฺตํฯ ‘‘เอหิปสฺสิโก’’ติอาทีสุ วิย กฺริยาปทโตปิ ณาทิปจฺจยา โหนฺติฯ

อพฺยเปตปฐมทุติยตติยปาทาทิยมกวณฺณนา

[29]

สาทรํ สา ทรํ หนฺตุ, วิหิตา วิหิตา มยา;

วนฺทนา วนฺทนามาน-ภาชเน รตนตฺตเย