ยถา หิ มลคฺคหิโต อาทาโส อตฺตโน กิลิฏฺฐตฺตา มุขาทีนํ ปกาสเน อวิสโท โหติ, เอวมธิปฺเปตตฺถปฺปกาสเน อสมตฺถํ ปทํ กิลิฏฺฐํ นามฯ วิโรโธ อสฺส อตฺถีติ วิโรธิฯ นียติ อวุตฺโต เหตุ เอตฺถาติ เนยฺยํฯ วิเสสเน อเปกฺขา ยสฺส ตํฯ หีโน วิเสสฺยสฺส อตฺโถ เยน ตํฯ นตฺถิ อตฺโถ ยสฺส ตนฺติ วิคฺคโหฯ

ปทโทสานํ อนญฺญตฺเตปิ วิกปฺปนาเภทโต ‘‘ปทานํ โทสา’’ติ วุตฺตํ, ยถา ‘‘สิลาปุตฺตกสฺส สรีร’’นฺติฯ วากฺยานํ โทสาติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ เอโก อตฺโถ ยสฺส ตํฯ ภคฺคารีติ กโม ยสฺส ตํฯ วิสุํ วิสุํ อากิณฺณํ พฺยากิณฺณํฯ คาเม ภโว คามฺโม, อพฺยตฺตานํ โวหาโรฯ ตปฺปกาสกปทมฺปิ อุปจารโต คามฺมํ นามฯ ยติ หีนา เอตฺถาติ ยติหีนํฯ กมโต จุตํ กมจฺจุตํฯ อติกฺกมฺม วุตฺตํ อติวุตฺตํฯ อตฺถโต อเปตํ อเปตตฺถํฯ พนฺเธ ผรุสํ ผรุสตา ยตฺถ ตํฯ อปคโต กโม ยสฺมา ตํฯ โอจิตฺยํ หีนํ ยตฺถ ตํฯ ภคฺคา รีติ ยตฺถ ตํฯ สห สํสเยน วตฺตตีติ ตํฯ คามฺมํ วุตฺตนยเมวฯ ทุฏฺฐา ทูสิตา อลงฺกติ อลงฺกาโร ยตฺถ ตํฯ วากฺยานํ อตฺโถ, ตนฺนิสฺสิตา วากฺยตฺถนิสฺสิตาติ วิคฺคโหฯ เอตฺถ อนตฺถกาเปตตฺถโทสทฺวยํ ปทวากฺยโต ภินฺนํ, อญฺญํ ภคฺครีติโทสทฺวยํ, คามฺมทฺวยํ, กมจฺจุตอปกฺกมทฺวยญฺจ วากฺยวากฺยตฺถโต ภินฺนํฯ

ปทโทสนิทฺเทสวณฺณนา

[21]

วิรุทฺธตฺถนฺตรํ ตญฺหิ, ยสฺส’ญฺญตฺโถ วิรุชฺฌติ;

อธิปฺเปเต ยถา เมโฆ, วิสโท สุขเย ชนํฯ

[21] อโถทฺเทสกฺกเมน ปทาทิโทเส อุทาหรติ ‘‘วิรุทฺธิ’’ จฺจาทินาฯ หิ ยสฺมา การณา, ปสิทฺธิยํ วา หิสทฺโทฯ

ยสฺส ปทสฺส อญฺโญ อธิปฺเปตโต อปโร อตฺโถ อธิปฺเปเต วตฺตุมิจฺฉิเต อตฺเถ วิรุชฺฌตีติ อนุวทิตฺวา ตสฺมา ตํ ‘‘วิรุทฺธตฺถนฺตร’’นฺติ วิธียเตฯ ‘‘ยเถ’’ตฺยุทาหรติฯ ยถา อิทํ วิรุทฺธตฺถนฺตรํ, ตถา อญฺญมฺปิ ตาทิสํ ทฏฺฐพฺพํฯ น ตฺวิทเมเวติ ยถาสทฺทสฺส อตฺโถฯ เมโฆ วิสโท สุขเย ชนนฺติฯ วิสํ อุทกํ, ตํ ททาตีติ วิสโท เมโฆ วาริวโห ชนํ โลกํ สุขเย สุขยตีติ กวิจฺฉิตตฺโถฯ วิสสทฺโท ครฬสฺส จ วาจโก สิยาติ ครฬโท เมโฆ มารยติ, น ปน สุขยตีติ ‘‘วิสโท’’ติ วิเสสนปทสฺส วิรุทฺธตาฯ

[21] อิทานิ อุทฺทิฏฺฐานุกฺกเมน วิรุทฺธตฺถนฺตราทีนํ สลกฺขณลกฺขิยํ ทสฺเสนฺโต ‘‘วิรุทฺธิ’’จฺจาทิมาหฯ ยสฺส ปทสฺส อญฺญตฺโถ กวิจฺฉิตตฺถโต อญฺโญ อตฺโถ อธิปฺเปเต อิจฺฉิตตฺเถ หิ ยสฺมา วิรุชฺฌติ, ตสฺมา ตํ ปทํ วิรุทฺธตฺถนฺตรํ นามฯ ปสิทฺธิยํ วา หิสทฺโทฯ ตถา เหส อปฺปสิทฺธํ วิรุทฺธตฺถนฺตรํ ‘‘ยสฺส อญฺญตฺโถ อธิปฺเปเต วิรุชฺฌตี’’ติ ปกาเสตฺวา ตสฺมิํ ปกาสิตตฺถวิสเย วตฺตติฯ ‘‘ตํ หี’’ติ โยชิตตฺตา ‘‘ยสฺส อญฺญตฺโถ อธิปฺเปเต วิรุชฺฌตี’’ติ ลกฺขณํ ปสิทฺธภาเวน อนุวทิตฺวา ตํ วิรุทฺธตฺถนฺตรนฺติ อนุวทิตพฺพอปฺปสิทฺธวิรุทฺธตฺถนฺตรํ วิธียเต, ยถา ‘‘โย กุณฺฑลี, โส เทวทตฺโต’’ติฯ อุปริ ปสิทฺธานุวาเทน อปฺปสิทฺธวิธานเมว ทฏฺฐพฺพํฯ ‘‘ยถา…เป.… ชน’’นฺติ อุทาหรณํ ลกฺขิยํ ทสฺเสติฯ ยถา ‘‘เมโฆ วิสโท’’จฺจาทิ วิรุทฺธตฺถนฺตรสฺส อุทาหรณํ, เอวมีทิสมญฺญมฺปิ อิมสฺสุทาหรณํ, น เกวลํ ‘‘เมโฆ’’จฺจาทิเมว ภวตีติ วุตฺตํ โหติฯ ยถาสทฺโท เจตฺถ อิวสทฺทปริยายตฺเถปิ อุทาหรณตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ, อุปริปฺเยวํฯ เมโฆ อมฺพุธโร วิสโท วิสสงฺขาตํ ชลํ ททนฺโต ชนํ สุขเย สุขยตีติ กวีหิ อธิปฺเปตตฺโถฯ

เอตฺถ วิสสทฺทสฺส ครฬสงฺขาตสปฺปวิสวาจกตฺตา, ‘‘วิสํ ททาตีติ วิสโท’’ติ เอตฺถ วิสสฺส อุทกวิสานํ สาธารณตฺตา วิสทายโก เมโฆ นาเสติเยว, น สุขยตีติ กวินา อธิปฺเปตสฺส สุขการณสฺส เมฆวิเสสนวิสสทฺทสฺส วิรุทฺธอญฺญตฺถตาติ วิสปทํ วิรุทฺธตฺถนฺตรโทเสน ทุฏฺฐนฺติฯ

[22]

วิเสสฺยมธิกํ เยนา’-

ธฺยตฺถเมตํ ภเว ยถา;

โอภาสิตาเสสทิโส,

ขชฺโชโต’ยํ วิราชเตฯ

[22] เยน ปเทน วิเสสฺยํ วิเสสิตพฺพํ อปรํ ปทํ อตฺถวเสน อธิกํ ภวตีตฺยนุวทิตฺวา เอตํ อฌตฺถํ ภเวติ วิธียเตฯ ‘‘ยเถ’’ตฺยุทาหรติ ‘‘โอภาสิเต’’จฺจาทิฯ เอวมุปริปิ สุวิญฺเญยฺยํฯ โอภาสิตา ทีปิตา อเสสา นิขิลา ทิสาเยน โสยํ ขชฺโชโต วิราชเต ทิปฺปติฯ เอตฺถ ขชฺโชตสฺสาขิลทิสาภาคาวภาสนมติวุตฺตีติ อธิกตฺถํฯ

[22] เยน วิเสสนปเทน วิเสสฺยํ วิเสสิตพฺพํ ปทํ อตฺถวเสน อธิกํ โหติ, เอตํ ยถาวุตฺตลกฺขโณเปตํ ปทํ อฌตฺถํ ภเว อฌตฺถํ นาม ปทโทโส ภเวฯ ยถา ตสฺสุทาหรณเมวํฯ โอภาสิตาเสสทิโส โชติตสพฺพทิโส อยํ ขชฺโชโต อยํ โชติริงฺคโณ วิราชเต ทิปฺปติฯ เอตฺถ วิเสสฺยสฺส ขชฺโชตสฺส สกลทิโสภาสนสฺส อฌตฺถตฺตา [อตฺยุตฺตตฺตา (ก.)] ‘‘โอภาสิตาเสสทิโส’’ติ วิเสสนปทํ อฌตฺถปทโทโส นามฯ โอภาสิตา อเสสทิสา เยนาติ วิคฺคโหฯ

[23]

ยสฺส’ตฺถาวคโม ทุกฺโข,

ปกตฺยาทิวิภาคโต;

กิลิฏฺฐํ ตํ ยถา ตาย,

โส’ยมาลิงฺคฺยเต ปิยาฯ

[23] ปกตฺยาทิวิภาคโตติ ปจฺจยา ปฐมํ กรียตีติ ปกติฯ อาทิสทฺเทน ปจฺจยาทีนํ ปริคฺคโหฯ ปกตฺยาทีนํวิภาคโต วิภชนโต, ‘‘อยํ ปกติ, อยํ ปจฺจโย, อยมาเทโส’’ติอาทินา ปกติปจฺจยวิภาคกปฺปนโตติ วุตฺตํ โหติฯ ปีเณตีติ ปี, ตาย ปิยา วลฺลภาย โสยํ สามี อาลิงฺคฺยเต สิลิสฺสเตฯ เอตฺถ ‘‘ปิยา’’ติ กิลิฏฺฐํฯ

[23] ยสฺส ปทสฺส อตฺถาวคโม อตฺถาวโพโธ ปกตฺยาทิวิภาคโต ‘‘อยํ ปกติ, อยํ ปจฺจโย, อยมาเทโส’’ติอาทินา ปกตฺยาทีนํ วิภชนชานเนน, ‘‘ปกตฺยาทิ นาม กิ’’นฺติ คเวสนโต วา ทุกฺโข, ตํ กิลิฏฺฐํ นามฯ ยถา ตสฺสุทาหรณเมวํฯ ตาย ปิยา วนิตาย โส อยํ วลฺลโภ อาลิงฺคฺยเต สิลิสฺสเตฯ ปจฺจยา ปฐมํ กรียตีติ ปกติฯ สา อาทิ เยสํ ปจฺจยานํ, เตสํ วิภาโคติ วากฺยํฯ ปีเณตีติ ปี, นารีฯ ตาย ปิยา เอตฺถ ปิยาสงฺขาตาย วลฺลภาย กถเน ปีสทฺทสฺส อวิสทตฺตา ‘‘ปิยา’’ติ ปทํ กิลิฏฺฐํฯ

[24]

ยํ กิลิฏฺฐปทํ มนฺทา-ภิเธยฺยํ ยมกาทิกํ;

กิลิฏฺฐปทโทเสว, ตมฺปิ อนฺโต กรียติฯ

[24] อิทานิ ยมกาทิกมนธิปฺเปตมฺปิ กิลิฏฺเฐเยว อนฺโตคธํ ทสฺเสตุมาห ‘‘ย’’นฺติอาทิฯ ตตฺถ ยนฺติ อนิยมวจนํ, ตสฺส นิยมวจนํ ยมกาทิกนฺติฯ ยมกมาทิ ยสฺส ปเหฬิกาชาตสฺส ตํ ยมกาทิกํฯ กีทิสนฺติ อาห ‘‘กิลิฏฺฐปท’’นฺติอาทิฯ กิลิฏฺฐานิ อปฺปตีตโทสสภาเว ฐิตตาย มลิตานฺยวิสทานิ ปทานิ ยสฺส ตํ กิลิฏฺฐปทํฯ

มนฺโท อปฺปโก อภิเธยฺโย อตฺโถ ยสฺส ตํ มนฺทาภิเธยฺยํ, ตาทิสํ ตมฺปิ ยมกาทิกํ กิลิฏฺฐปทโทเสเยว ยถาวุตฺเต อนฺโต อพฺภนฺตเร กรียติ วิธียติ ตตฺเถว ปกฺขิปียติ, กิลิฏฺฐปทโทสโต น พฺยติริจฺจตีติ อธิปฺปาโยฯ

[24] อิทานิ อนธิปฺเปตมปิ ยมกาทิํ กิลิฏฺฐโทเสเยว อนฺโตกรณพฺยาเชน อาวีกโรนฺโต อาห ‘‘ยํ กิลิฏฺเฐ’’จฺจาทิฯ กิลิฏฺฐปทํ อปฺปตีตโทเสน มิสฺสกตฺตา อวิสทปทํ มนฺทาภิเธยฺยํ อปฺปกาภิเธยฺยํ ยํ ยมกาทิกํ ยํ ยมกปฺปเหฬิกาชาตมตฺถิ, ตมฺปิ กิลิฏฺฐปทโทเสเยว ยถาวุตฺตกิลิฏฺฐปทโทเสเยว อนฺโต กรียติ อพฺภนฺตเร กรียติ, กิลิฏฺฐปทโทสโต อพฺยติริตฺตนฺติ อธิปฺปาโยฯ กิลิฏฺฐานิ ปทานิ ยสฺส, มนฺโท อภิเธยฺโย ยสฺส, ยมกํ อาทิ ยสฺส ปเหฬิกาชาตสฺส, กิลิฏฺฐปทานํ โทโสติ วิคฺคโหฯ

[25]

ปตีตสทฺทรจิตํ, สิลิฏฺฐปทสนฺธิกํ;

ปสาทคุณสํยุตฺตํ, ยมกํ มต’เมทิสํฯ

[25] โหตุ กามมนภิมตเมทิสํ ยมกาทิกํ, กิญฺจรหิ อภิมตนฺติ อาห ‘‘ปตีติ’’จฺจาทิฯ อตฺตโน วจนียตฺถปฺปตีตวเสน วาจกาปิ สทฺทา ปตีตาเยว นามาติ ปตีเตหิ ปสิทฺเธหิ สทฺเทหิ ปาฏิปทิเกหิ รจิตํ กตํ ปตีตสทฺทรจิตํฯ สิลิฏฺฐา อญฺญมญฺญาลิงฺคเนน มฏฺฐา ปทานํ สฺยาทฺยนฺตาทีนํ สนฺธโย สนฺธนา ยสฺส ตํ สิลิฏฺฐปทสนฺธิกํฯ ปตีตสทฺทรจิตตฺตาเยว ปสาทสงฺขาเตน คุเณน สทฺทาลงฺกาเรน สํยุตฺตํ สมฺมเทโวเปตํ เอทิสํ ยถาวุตฺตคุณาสยํ รมณียํ ยมกํ มตํ อภิมตนฺติ อตฺโถฯ

[25] อิทานิ อธิคเตสุ ยมเกสุ อีทิสํ ยมกมิฏฺฐมิติ สิสฺสานํ อุปทิสนฺโต อาห ‘‘ปตีเต’’จฺจาทิฯ

ปตีตสทฺทรจิตํ ‘‘อิมสฺสตฺถสฺสายํ วาจโก’’ติ ปตีเตหิ ปสิทฺเธหิ สทฺเทหิ รจิตํ ปาฏิปทิเกหิ กตํ สิลิฏฺฐปทสนฺธิกํ สิลิฏฺฐา สฺยาทฺยนฺตาทิปทานํ สนฺธโย ยสฺส ตํ ปสาทคุณสํยุตฺตํ ปตีตสทฺทรจิตตฺตาเยว ปสาทสงฺขาเตน สทฺทาลงฺการคุเณน สํยุตฺตํ อีทิสํ เอวํภูตํ คุณาธิกโต รมณียํ อุปริ วกฺขมานยมกสทิสํ ยมกํ มตํ วิญฺญูหิ อภิมตํฯ ปตีตา จ เต สทฺทา จ, เตหิ รจิตํ, สิลิฏฺฐา ปทานํ สนฺธโย ยสฺส, ปสาโทติ คุโณ สทฺทาลงฺกาโร, เตน สํยุตฺตนฺติ วิคฺคโหฯ

[26]

อพฺยเปตํ พฺยเปต’ญฺญ-มาวุตฺตาเนกวณฺณชํ;

ยมกํ ตญฺจ ปาทาน-มาทิมชฺฌนฺตโคจรํฯ

[26] อิทานิ ตํ ยถาวุตฺตมภิมตํ ทสฺเสตุมุปกฺกมเต ‘‘อพฺยเปเต’’จฺจาทินาฯ อาวุตฺตา อธิวุตฺตา ปุนปฺปุนุจฺจารณุเปตา อเนเกสํ ปติรูปตฺตา, พหุวณฺณา สรพฺยญฺชนรูปา, น เอโก วณฺโณ ตสฺสานุปฺปาสตฺตา, ตถา จ วกฺขติ ‘‘วณฺณาวุตฺติ ปโร ยถา’’ติ [สุโพธาลงฺการ 127 คาถา], เตหิ ชาตํ ยมกนฺติ วิญฺญายเตฯ กติวิธํ ตํ วิกปฺปียตีติ อาห ‘‘อพฺยเปตํ พฺยเปตญฺญ’’นฺติฯ ตตฺถ ยํ วณฺณนฺตราพฺยวหิตํ วณฺณสมุทาเยน วุตฺตํฯ ตทพฺยเปตํ ยมกํฯ ยํ ตุ พฺยวหิตํ, ตํ พฺยเปตํฯ ยํ ปน อุภยมิสฺสํ, ตํ อญฺญํ อปรํ อพฺยเปตพฺยเปตนฺติ ติธา ยมกํ ตาว วิกปฺปียเตฯ ตเมตํ ติวิธํ ยมกํ วิสยวิภาคนิรูปนายํ อาทิ จ มชฺโฌ จ อนฺโต จ โคจโร วิสโย ยสฺเสติ อาทิมชฺฌนฺตโคจรํ วิญฺเญยฺยํฯ เกสํ ปาทานํ? ปจฺเจกํ จตุนฺนํคาถาวยวานํฯ สาเปกฺขตฺเตปิ สมาโส คมฺมกตฺตาฯ

ตตฺถ ปาทจตุกฺกสฺส อาทิมชฺฌนฺตภาวีนํ ยมกานํ ยาวนฺโต ปการา สมฺภวนฺติ, เต มูลา สตฺตฯ กถํ? เอกสฺมิํเยว ปาเท กฺวจิ อาทิยมกํ, กฺวจิ มชฺฌยมกํ, กฺวจิ อนฺตยมกํ, กฺวจิ มชฺฌนฺตยมกํ, กฺวจิ มชฺฌาทิยมกํ, กฺวจิ อาทฺยนฺตยมกํ, กฺวจิ สพฺพยมกนฺติฯ

เอวํ ปจฺเจกํ มูลภูตา สตฺตาติ จตูสุ อฏฺฐวีสติ โหนฺติฯ ปาทาทิยมกญฺจ ปฐมปาทาทิยมกมพฺยเปตํ ตถา ทุติยตติยจตุตฺถปาทาทิยมกมพฺยเปตํ ปฐมทุติยปาทาทิยมกมพฺยเปตํ ปฐมตติยปาทาทิยมกมพฺยเปตํ ปฐมจตุตฺถปาทาทิยมกมพฺยเปตนฺติอาทินา อเนกธา ปสํสนฺติฯ ยทา จ สพฺพโตยมกํ, ตทา มหายมกาทโย วิกปฺปา ชายนฺตีติ เวทิตพฺพํฯ

[26] อิทานิ อภิมตยมกํ ทีเปติ ‘‘อพฺยเปเต’’จฺจาทินาฯ อาวุตฺเตหิ ปุนปฺปุนํ วุตฺเตหิ อเนกวณฺเณหิ สมุทายรูปตฺตา อเนเกหิ สรพฺยญฺชนสรีเรหิ วณฺเณหิ ชาตํ ยมกํ อญฺเญหิ วณฺเณหิ อพฺยวหิตตฺตา อพฺยเปตํ, วณฺณนฺตเรหิ พฺยวหิตตฺตา พฺยเปตํ, อุภยมิสฺสกตฺตา เตหิ อญฺญํ อพฺยเปตพฺยเปตญฺจาติ ติวิธํ โหติฯ ตญฺจ ยมกํ วิสยวิภาคนิยเมน คาถาปาทานํ อาทิโคจรํ มชฺฌโคจรํ อนฺตโคจรมิติ ติวิธํ โหติฯ เอตฺถ จสทฺโท วตฺตพฺพนฺตเร ปวตฺตติ, วตฺตพฺพนฺตรํ นาม ยถาวุตฺตอพฺยเปตาทิเภทโต อญฺญํ วตฺตพฺพตาย สมุขีภูตํ ปาทานํ อาทิมชฺฌาวสานนฺตรํ, อุปนฺยาโส วากฺยารมฺโภติ จ เอตสฺเสว นามํฯ วิสทิเสน วณฺเณน อเปตํ พฺยเปตํฯ ตพฺพิปรีตมพฺยเปตํฯ อพฺยเปตญฺจ พฺยเปตญฺจ อญฺญญฺจาติ สมาหารทฺวนฺโทฯ อเนเก จ เต วณฺณา จ, อาวุตฺตาเยว อเนกวณฺณา, เตหิ ชาตํ, อาทิ จ มชฺโฌ จ อนฺโต จ, เต โคจรา ยสฺสาติ วิคฺคโหฯ

ตตฺถ ปาทจตุกฺกสฺส อาทิมชฺฌาวสาเนสุ ลพฺภมานยมกเภทา เอเกกสฺมิํ ปาเท สตฺต สตฺต ภวนฺติฯ

กถํ? ปาทาทิยมกํ ปาทมชฺฌยมกํ ปาทนฺตยมกํ มชฺฌนฺตยมกํ มชฺฌาทิยมกํ อาทฺยนฺตยมกํ สพฺพโตยมกนฺติ เอวํ ปจฺเจกํ สตฺต สตฺต กตฺวา จตูสุ มูลภูตยมกา อฏฺฐวีส ภวนฺติฯ เอตฺถ ปาทาทิยมกาทิกมฺปิ อพฺยเปตปฐมปาทาทิยมกํ ตถา ทุติยตติยจตุตฺถปาทาทิยมกมิติ จ อพฺยเปตปฐมทุติยปาทาทิยมกํ ตถา ปฐมตติยปาทาทิยมกํ ปฐมจตุตฺถปาทาทิยมกมิติ จ อพฺยเปตทุติยตติยปาทาทิยมกํ ตถา ทุติยจตุตฺถปาทาทิยมกมิติ จ อพฺยเปตตติยจตุตฺถปาทาทิยมกมิติ จ เอวมพฺยเปตปาทาทิยมกา ทส โหนฺติฯ ตถา พฺยเปตาปิ ทสาติ วีสติ, อพฺยเปตปฐมปาทมชฺฌยมกํ ตถา ทุติยปาทมชฺฌยมกมิจฺจาทินา มชฺฌยมกมฺปิ วีสติวิธํ โหติฯ อพฺยเปตปฐมปาทนฺตยมกํ ตถา ทุติยปาทนฺตยมกมิจฺจาทินา อนฺตยมกมฺปิ วีสติวิธํฯ สํสคฺคเภทโต ปน อเนกวิธํ โหติฯ

อพฺยเปตปฐมปาทาทิยมกวณฺณนา

[27]

สุชนา’สุชนา สพฺเพ, คุเณนาปิ วิเวกิโน;

วิเวกํ น สมายนฺติ, อวิเวกิชนนฺติเกฯ

[27] ‘‘สุชนา’’อิจฺจาทิฯ สุชนา สชฺชนา, อสุชนา อสชฺชนาติ เอเต สพฺเพ อุภยปกฺขปาติโน วิเสสา ชนา คุเณน สีลาทินา กรณภูเตน, เหตุภูเตน วา วิเวกิโนปิ สาธูสุ ลพฺภมานานมสาธูสฺวนุปลพฺภนโต ปุถุภูตาปิ อวิเวกีนํ ชนานํ อนฺติเก สมีเป เตสํ สนฺนิธาเน วิเวกํ วิภาคํ น สมายนฺติ นปาปุณนฺติ, วิภาควิชานนปญฺญาเวกลฺเลน จ วิเวกิโนปิ ชนา เต เอกโต กตฺวา ปสฺสนฺตีติฯ อิทํ ปฐมปาทาทิยมกมพฺยเปตํฯ

[27] อิทานิ อพฺยเปตปฐมปาทาทิยมกสฺส มุขมตฺตํ ทสฺเสตุมาห ‘‘สุชนิ’’จฺจาทิฯ