สมฐายีภาว
[367]
ฐายีภาโว สโม เมตฺตา-
ทยาโมทาทิสมฺภโว;
ภาวาทีหิ ตทุ’กฺกํโส,
สนฺโต สนฺตนิเสวิโตฯ
อิติ สงฺฆรกฺขิตมหาสามิปาทวิรจิเต
สุโพธาลงฺกาเร
รสภาวาวโพโธ นาม ปญฺจโม ปริจฺเฉโทฯ
สุโพธาลงฺกาโร สมตฺโตฯ
[367] ‘‘ฐายิ’’จฺจาทิฯ เมตฺตาทิสมฺภโว สโม อุปสมสงฺขาโต ฐายีภาโว ภวติ, ตทนุรูเปหิ ภาวานุภาเวหิ ตสฺส อุกฺกํโส ยสฺส, โส สนฺโต นาม รโส ภวติ, โส จ สนฺตนิเสวิโตติฯ
อิติ สุโพธาลงฺกาเร มหาสามินามิกายํ ฏีกายํ
รสภาวาวโพโธ ปญฺจโม ปริจฺเฉโทฯ
[367] อิทานิ สนฺตรสสฺส โปสนกฺกมํ ทสฺเสติ ‘‘ฐายิ’’จฺจาทินาฯ เมตฺตาทยาโมทาทิสมฺภโว เมตฺตากรุณาปีติอาทิวิภาเวหิ สมฺภูโต สโม กายจิตฺโตปสโม ฐายีภาโว นาม โหติ, ภาวาทีหิ พฺยภิจารีภาวาทีหิ กรณภูเตหิ, อปิจ ตสฺส สมสฺส อนุรูเปหิ พฺยภิจารีภาวานุภาเวหิ ตทุกฺกํโส ตสฺส ฐายีภาวสฺส อุกฺกํสยุตฺโต สนฺตนิเสวิโต สาธูหิ เสวิโต สนฺโต สนฺตรโส นาม โหตีติฯ เมตฺตา จ ทยา จ โมโท เจติ จ, เต อาทโย เยสมิติ จ, เตหิ สมฺภโว ยสฺเสติ จ, ตสฺส อุกฺกํโส อสฺส สนฺตสฺเสติ จ, สตํ นิเสวิโตติ จ วากฺยํฯ
อสฺส สนฺตรสสฺโสทาหรณเมวํ ทฏฺฐพฺพํ –
เอนฺเตสุ เกสริกรีสฺว’ปิ เวฐยนฺเต,
นาเค นคํ มทคเช วิย เวฬุคุมฺพํ;
ยกฺเข วิจาลยติ โนจลิ อีสกมฺปิ,
สนฺติํ คโตว วิธุโร มธุราปิ ภาโวติฯ
เกสริกรีสุ สีหหตฺถีสุ เอนฺเตสุ อปิ ภิํสนากาเรน สมีปมาคจฺฉนฺเตสุปิ นาเค เวฐยนฺเตปิ นาเคสุ สรีรํ เวฐยนฺเตสุปิฯ ชาตฺยาเปกฺขาเยกวจนํ, เวฬุคุมฺพํ มทคเช วิย วิจาลยติ มทคฬิตหตฺถิมฺหิ จาเลนฺเต อิว ยกฺเข ปุณฺณเก นคํ กาฬาคิริปพฺพตํ วิจาลยติปิ อเนกปฺปกาเร จาเลนฺเตปิ วิธุโร ปณฺฑิโต สนฺติํ คโตว นิพฺพานํ อาลมฺพณกรณวเสน สมฺปตฺโต วิย ผลสมาปตฺติสมาปนฺโน อิว อถ วา ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานสงฺขตนิโรธสมาปตฺติสมาปนฺโน วิย อีสกมฺปิ อปฺปกมฺปิ มธุรา ภาวา อปิ มธุรสภาวโตปิ โน จลิ, นิสินฺนฏฺฐานโต ปเควาติ อธิปฺปาโยฯ เอตฺถ ธาวนโรทนกมฺปนาทีนํ กรณภูตํ สีหาทีนมาคมนํ นาคเวฐนํ ปพฺพตกมฺปนนฺติอาทีสุ วตฺตมาเนสุปิ นิพฺพิการตฺเตน สนฺติํ คโตติ อิมินา สนฺตรสสฺส ปกติภูเต อุทฺเทเส ทสฺสิโต นวโม ฐายีภาโว ทสฺสิโต โหติ, เอตสฺส อุปฺปตฺติอุทฺทีปนานํ การณภูตา เมตฺตาทยาโมทาทิวิภาวา สามตฺถิยา ทสฺสิตา โหนฺตีติฯ ธิติมติสติอาทโย ตทนุรูปพฺยภิจารีภาวา จ ตาทิสานุภาวา จ ‘‘เอนฺเตสุ เวฐยนฺเต วิจาลยตี’’ติ อิมินา, สกลวากฺยสามตฺถิเยน จ ปกาสิตาติ ทฏฺฐพฺพาฯ
อิติ สุโพธาลงฺการนิสฺสเย
รสภาวาวโพโธ นาม ปญฺจโม ปริจฺเฉโทฯ
สุโพธาลงฺการฏีกา สมตฺตาฯ
